Tanımıyorum derseniz, vallahi de billahi de çok ayıp. Zira gazete okumuyorsunuz, TV izlemiyorsunuz sonucuna varabilirim.
Bu hanımın adı ‘Diella’. Dost ve kardeş Arnavutluk’un yeni ve kamu ihalelerinden sorumlu bakanı. 11 Eylül’de kabineye seçilip, 13 Eylül’de parlamentodan, hükümetle birlikte, güvenoyu aldı. (Başlıktaki resimde meclisin genel görünümü de yerleştirilmiş.)
Böylesine çekici bir hanımın kontrol edeceği ihalelere katılmak isteyenlerin sizce yakışıklı, hassas ve güvenilir olmaları gerekir mi?
Hiç fark etmez, çünkü aslında böyle bir hanım yok. Adı, Diella. O doğru. Arnavutluk’un yeni hükümetinin kamu ihalelerinden sorumlu bakanıdır; o da doğru. Ama, sıkı durun, böyle bir kişi yok.
“Hoppala!” dediğinizi duyar gibiyim… Peki, neyin nesidir?
Yapay zekânın yarattığı sanal bir bakan ve söylediğim gibi resmen göreve başlamış.
Arnavutlar fantezi peşinde mi koşuyor? İşleri güçleri kalmadı da niye bir yapay zekâ ürününü bakanlık makamına -sözün gelişi tabii- oturttular?
Tekrar ediyorum, yapay zekâ, “kamu ihalelerinden sorumlu bakan…” olarak görevli!
Bu ‘sanal bakanın’ tayini tam gündemin ortasına düştü gibi. Hele ülkemizde, aylardır, gün ve saat geçmiyor ki ihalelerde yolsuzluk, rüşvet, irtikâp ve benzeri olaylar konuşulmasın…
O da yetmezmiş gibi sık sık bakanlıklara ait muazzam büyük binalar, bakanlıkta çalışan personelin sayısı vs. hakkında yoğun dedikodular ortaya atılıyor.
Dilerseniz bu konudan başlayalım.
‘Diella’ gibi yapay zekâ tabanlı bir bakanın klasik bakanlık giderlerine ihtiyaç duymaması ciddi bir tasarruf anlamına gelir. Normalde bir bakan için devletin bütçesinden şunlara harcama yapılır:
- Makam odası ve lojistik giderler (ofis, donanım, mobilya, dekorasyon vs.) makam aracı, şoför ve yakıt,
- Korumalar ve güvenlik ekipleri,
- Yurt içi ve yurt dışı seyahat masrafları (uçak, otel, konaklama, heyet giderleri),
- Sekreterlik ve danışman kadroları,
- Maaş ve sosyal haklar.
Yapay zekâ içinse bunların hiçbiri gerekmeyecek. Sadece, sunucuyu (server) barındırma, yazılım bakımı ve siber güvenlik maliyeti olacak. Bu da klasik bir bakanlığın toplam gideri ile kıyaslanmaz bile.
Böylece halka bir güven gelecek: Paralarımız lükse değil hizmete harcanıyor. Bence toplumun huzuru yönünden çok güçlü bir mesajdır.
Diella esas görevi esnasında çok ciddi avantajlar sağlayacak. Sıralıyorum:
- Şeffaflık artışı… Yapay zekâ, ihaleleri tarafsız biçimde değerlendirerek yolsuzluk riskini azaltabilir. Tüm süreç dijital kayıt altında olacağından kamuoyu denetimi kolaylaşır.
- İnsan faktöründen kaynaklanan siyasi, akrabalık veya çıkar ilişkileri etkisi olmadan sadece veriye dayalı kararlar alınabilir.
- Hız ve verimlilik… İhale başvurularını çok daha kısa sürede analiz edip sonuçlandırabilir. Özellikle binlerce teklif arasından uygun olanları belirlemede hız kazandırır.
- Maliyet tasarrufu… Gereksiz bürokratik gecikmelerin ve insan kaynaklı hataların önlenmesiyle devlet bütçesinde tasarruf sağlanabilir.
- Kamu güvenini artırma… Halkın gözünde ‘adil ve denetlenebilir bir sistem’ algısı oluşabilir. Bu da devlet kurumlarına güveni güçlendirebilir.
Görüldüğü gibi böylesine bir tayinle Arnavutluk Meclisi ileride muazzam yeniliklere yol açacak bir deneyim başlatmış oluyor…
Örnek olarak kulunuzun aklına (yaş itibariyle olacak) sağlık geliyor. Sağlık Bakanlığına bir yapay zekâ yerleştirelim ve mevsim itibariyle yaşayabileceğimiz grip salgınını göz önüne alalım. Aşağıya aldığım tedbirler zaten hemen hemen yürürlükte:
“E-nabız, hastane kayıtları ve eczanelerden alınan reçete verilerini anlık analiz ediyor. Belirli bölgelerde beklenenden yüksek vaka artışı fark edip uyarı gönderiyor. Riskli bölgelerdeki hastanelere ek personel ve ilaç gönderilmesini öneriyor. Bakanlığın mobil uygulaması üzerinden vatandaşlara ‘gripten korunma önerileri’ ve yoğunluğun az olduğu sağlık kuruluşlarının listesi iletiliyor.
Neticede salgının en yoğun olduğu dönem daha kısa sürüyor, hastanelerde aşırı yoğunluk yaşanmıyor, vatandaş daha bilinçli davranıyor.”
Ve bence en önemlisi bu sahada da ortaya çıkıyor: Bakanlık, yapay zekânın hazırladığı özet ve risk raporlarını kullanabilir. Böylece zaman kaybı azalır ve karar verme hızlanır.
Sonuç olarak, yepyeni bir yaşam ortamına giriyoruz, belki de girdik. Artıları veya eksileri bulmak size kalmış.
Herkese, mutlu, huzurlu, neşeli ve tabiatıyla sağlıklı bir sene dilerim.
