Samimi söyleyeyim. Böyle bir günün varlığından haberim yoktu. Köşe yazımın konusunu ararken tesadüfen bu tarihe rastladım.
Meğerse böyle bir günün yaratılması fikri -sıkı durun- 20 Temmuz 1958’de (yani günümüzden 77 sene evvel) bir akşam yemeğinde Paraguay’da ortaya atılmış1. Zamanla bu fikir bütün ülkelere yayılmaya (çok ama çok yavaş olarak) başlamış.
Ve nihayet elli sekiz sene sonra, 27 Nisan 2011 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda tarih 30 Temmuz’a getirilerek Dünya Dostluk Günü kabul ve ilan edilmiş.
Peki, ülkemizde bu konuda neler yapılıyor?
Geniş çapta bilinen veya yaygın kutlanan bir gün değil. Medyada, özellikle ana akım gazetelerde ya da televizyonlarda bu güne dair belirgin bir içerik veya etkinlik haberi genellikle yer almıyor. Etkinlik haberleri sadece belirli üniversitelerin web sitelerinde, STK bültenlerinde ya da yerel haber sitelerinde sınırlı şekilde çıkmakta imiş. Özetle pek haberdar olmamamız doğal.
Halbuki dostluk kavramı bizlere okul sıralarından beri sık sık önümüze getirilirdi. Tarih boyunca yazılanlar ve söylenenler tartışmaya açılırdı:
Aristo’dan başlardık. Antik Yunan’ın büyük düşünürünün dostluk üzerine söyledikleri bugün de kulağımıza fısıldıyor gibi: “Gerçek dost, bir başka benlik gibidir. Çünkü dostluk, insanı kendine yaklaştıran en dürüst aynadır2.”
Ünlü Cicero’yu atlamak imkânsızdı. Cicero’ya göre dostluk, ne bir ihtiyaçtan doğar ne de bir zorunluluktan. Onun kaynağı doğallık ve karşılıklı güvenin ta kendisidir. Dostluk, erdemli insanlar arasında kurulan, yaşamı güzelleştiren en kıymetli bağdır. Gerçek dostluk, çıkar gözetmeden paylaşmayı, dürüstlüğü ve sadakati temel alır. Dost, yalnızca iyi günde değil, en zor anlarda da yanımızda olandır; bize hoşumuza gideni değil, gerçeği söyleyendir3.”
Eh, Fransız okullarının ‘Rahle-i tedrisatından’4 geçtiğimize göre, Montaigne’den bahsetmesek olmazdı... Ünlü ‘Denemeler’ eserinden birkaç söz: “Gerçek dostluk, karşılıklı güven, samimiyet ve ruhların tam uyumuyla kurulan, nadir ve derin bir bağdır.” Montaigne’e göre böyle bir dostluk, çıkar gözetmez ve insanın kendini bütünüyle açabileceği yegâne ilişkidir.
Yazarı belli olmayan bir paragrafı da eklemek isterim:
“Dostluk… Ne kadar sade, ne kadar derin bir kelime. Birinin gözlerinin içine bakıp ‘yanındayım’ diyebilmek, düşüncesi farklı, inancı başka, yaşamı bambaşka bir insanla yine de bağ kurabilmek, zor zamanda aramak, iyi günde şımartmamak. Ve en önemlisi: İnsan kalmak.”
Diğer bir deyimle son zamanlarda yaşadıklarımız, bu değerleri hatırlatmak için artık daha fazla susmamamız gerektiğini söylüyor. 30 Temmuz, Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası Dostluk Günü ilan edildiğinde takvimlerde sadece bir gün daha eklenmişti belki. Ama dünya bugünkü halindeyken bu günün, sadece takvimde değil, hayatlarımızda gerçek bir yer edinmesi gerektiği açıkça ortada.
Belki tekrar gibi algılayacaksınız amma, son zamanlarda, yaşananlar karşısında içimiz daraldı. Kimi ülkelerde savaş, kimi şehirlerde yalnızlık, kimi sosyal medya mecralarında hakaret kol geziyor. Empati, dayanışma, sadakat gibi dostluğu inşa eden değerler yerini şüpheye, öfkeye, rekabete bırakıyor. Gözümüzün önünde hem insan ilişkileri, hem de toplumsal bağlar çözülüyor.
Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün asla aklımızdan çıkmayan “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sözlerinden ilham alarak, yazımı, “yurtta dostluk cihanda dostluk” diyerek sonlandırıyorum…
---
1 Bu fikrin ana sahibi Paraguaylı düşünür Dr. Ramon Artemio Bracho’dur (1924-2021).
2 Aristo (MÖ 384-32) en ünlü eseri ‘Etik’ten alıntı.
3 Cicero (MÖ106-43) ‘De Amicitia’ adlı eserinden. MÖ 44 yılında bu sözlerini kaleme aldıktan sonra ‘vatan haini’ olarak idam edilmiştir.
4 Rahle-i tedrisat: Birinin bilgisi ve görgüsü altında alınan eğitim anlamına gelir. Bu münasebetle St.Michel ve St.Benoit liselerindeki hocalarımızı rahmet ve minnetle anıyorum.
5 Lord Michel Eyquem de Montaigne (1533- 1592) ‘Les Essais’ adlı eserinden. Fransa’da yepyeni edebi akımlara yol açan en ünlü filozoflarından biridir.
