2025 yılında en az 65 yıl eski olan bir karikatürü başlığa koyup bir yazıma simge olarak kullanacağım hiç aklımdan geçmemişti.
Tesadüfe bakın ki, bugün haberleri izlerken TV’lerin haber bültenlerinde İzmir’de su bidonlarının satışının hızla arttığını öğreniyoruz. Diğer taraftan da Çeşme’de su kıtlığı yüzünden bazı yazlıkçıların kenti terk ettiklerini de görüyoruz1.
İster istemez, çocukluk günlerimi düşünmeye başladım. Su kıttı. Musluklardan akan sular belli saatlerde verilirdi. Bazen çamurların çıktığını da görürdük.
İlkokulda 4. sınıf coğrafya dersimizde öğretmenimizin işareti ile sınıfça bağırarak tekrarlardık: “Ülkemiz temelde Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer”. Bu genel görünümün aradan geçen yıllarda -istisnalar hariç- değiştiği kanaatinde değilim2.
Bu gerçeğin hükumetlerimizce dikkate alınmaması mümkün değildi. Nitekim 1930 yılında Ankara’da Çubuk Barajı inşaatı başlamış ve 1936 yılında hizmet girmişti.
O tarihten bugüne ülkemizde baraj sayısı 861’e yükselmiştir. Ayrıca 127 adet yer altı barajımız mevcuttur3. Ve ilaveten yeni yer üstü ve yer altı baraj inşaatları devam etmektedir.
Ve sanki kâfi gelmiyor. Yazımı yazarken meteoroloji bir hafta boyunca tüm ülkede bol güneşli ve yüksek ısılı bir tahmin ilan etti.
Devlet görevini yapmaya devam etsin. Ama biz kendimiz, en azından, ‘kriz’ anlarında devreye girecek tedbirler alabilir miyiz?
Birkaç çözüm aklıma geldi:
Çözüm 1: son zamanlarda neredeyse vazgeçilmez olan “ChatGPT” ile beraber belirledik. Bilhassa İzmir, Çeşme, Marmaris ve benzeri yerlerde oturanları ilgilendirecek bu çözümü bilgi ve değerlendirmenize sunuyorum:
Farz edelim ki 20 villalık bir site su sıkıntısı çekiyor. Her villadan bir kereye mahsus 7.500 dolar toplandığında, toplam 150 bin dolarlık bir bütçe elde edilir.
Bu bütçeyle ne yapılabilir?
Deniz suyu veya kuyu suyu arıtan, kapasitesi günde yaklaşık 100 metreküp olan konteyner tipi bir arıtma tesisi kurulabilir.
Bu da günde 100 bin litre su demektir, yani villa başına günlük 5 bin litre (lüks bir villanın tüm su ihtiyacı, bahçe sulama ve havuz dâhil).
Özetle 150 bin dolarlık bir yatırım ile 20 villalık bir sitenin tüm su ihtiyacını garantilenebilir.
(Lütfen Google veya ChatGPT’ye girin bu tesisi belki daha ucuza mal edebilecek şirketler bulabilirsiniz…)
Çözüm 2: “Bu tesisi kurmaya vaktimiz yok” diyebilirsiniz. Lütfen dert edinmeyin. Basit bir kamyonetin üstüne bindirilmiş ama biraz daha düşük kapasiteli arıtma tesisini kiralayabilirsiniz… ‘Kriz’4 geçince iade edersiniz.
Çözüm 3: “Bu gibi işlerle uğraşmak istemiyorum. Bana günde 50 litre su kâfi gelir. Yeter ki sıkıntı anında elimin hemen altında olsun” diyorsanız, onun da çaresi çoktan bulundu: havadan su elde edebilirsiniz: İngilizce tabiri ile “air to water generator” deniyor (Kısaca AWG).
Hatta arabanıza bile bunların küçüklerini takıp rahatça uzun yolculuğa bile çıkarsınız. Bagajınızı su şişeleri ile doldurmaya lüzum yok.
Biraz reklam gibi olacak ama en ucuzlarını Alibaba.com veya Çin malları sitelerinde bulabilirsiniz.
Sonuçta su sıkıntısı bir kader değildir. Asırlardan beri bu derde çareler aranmış, sürekli bulunmuş ve geliştirilmiştir.
Tek korkacağımız olay beyindeki sıvının kurumasıdır.
---
1 Hemen müjdeyi de vereyim. Tarım ve Orman Bakanımız geçtiğimiz cumartesi günü Çeşme’nin su sıkıntısının bitmek üzere olduğunu beyan etti.
2 İstisnaların kaynağı: Deniz etkisiyle oluşan ısı birikimi, Afrika kökenli sıcak hava sistemleri, atmosferik blokaj ve kentsel ısı birikimi gibi yerel unsurlar nedeniyle, hem sıcaklık seviyesi hem de ani ve aşırı sıcak hava olaylarının sıklığı bir arada yaşanabiliyor.
3 Yeraltı barajı, yer altındaki akiferlerde (yeraltı suyu taşıyan kaya/çakıl tabakaları) suyu depolamak amacıyla yapılan gizli, yüzeyden görünmeyen bir baraj türüdür. Yeraltı suyu akışını kesmek veya yavaşlatmak için geçirimsiz bir perde (beton, kil, vb.) yapılır. Bu sayede yağmur ve yüzey sularının yeraltında birikip depolanması sağlanır. Suyun buharlaşma kaybı neredeyse sıfırdır, bu da özellikle sıcak ve kurak bölgelerde çok büyük avantajdır. Yüzeyde göl oluşmadığı için arazi tarımsal kullanımını sürdürebilir.
4 Kriz kelimesinin Türkçe karşılığı buhran veya bunalımdır… Bence durumumuzu daha iyi ifade ediyorlar.
