Ve Zeynep…Ve Sonay!

Son günlerde ‘nedeni hepimizin malumu olduğu üzere’ tartışılan TC Anayasası 66. maddesine göre Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı herkes Türktür. Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür.

Zeynep Sönmez Türk sporcudur ama Sonay Kartal değildir. Fakat Sonay Kartal’a babası Türk olduğu için Türk asıllı denebilir.

Sonay Kartal

Neden bu iki değerli kadın tenisçiyi buraya aldım?

Zeynep Londra’da, Sonay da İstanbul’da doğsaydı neler olurdu sorusunun cevabını ülkelerin sporcularına verdikleri değer üzerinden anlamak istedim. Coğrafya gerçekten de kader midir sorusunu da bir kenarda tutarak tabii!

Sporla seyirci seviyesinin biraz üstünde ilgilenen herkes bilir ki yetenek bir sporcuya sadece başlangıçta bir avantaj sağlayabilir. Bundan sonrası sporcunun kararlı, adanmış, çalışkan, disiplinli ve eğitilebilir olması ile ilgilidir. Daha da önemlisi disiplinli çalışmak, hep daha iyisini yapmaya çalışmak ve mükemmeliyet peşinde koşmak sporcunun seçimidir.

Galatasaray’a geldiğinde dünya yıldızı olan Hagi’nin antremanlardan sonra özel olarak serbest vuruş çalıştığını 1996 yılında öğrenmiştik! Bugün birçok sporcu benzerini hatta özel koçlar tutarak yapıyor.

WTA güncel klasmana bakınca 24 yaşındaki Sonay Kartal’ın 44 no, 23 yaşındaki Zeynep Sönmez’in 74 no olduğunu görüyoruz.

Sonay kariyerinde 1,3 milyon dolar ödül parası kazanırken, bu rakam Zeynep’te 795 bin dolar. Elbette vergilerden önceki sayılar bunlar yoksa daha hesabına geçmeden yarısını kesiyorlar.

Antalya’da başlayan kariyer

İki sporcu da kariyerlerine ilginç bir şekilde Antalya’da 12 yaş geleneksel uluslararası 23 Nisan Kupası ile başlamışlar.

Sonay Kartal 2013 yılında 12 yaşındayken Antalya’ya gelmiş ve bir uluslararası turnuva görmüş. Türk, Rus ve Danimarkalı rakiplerini yenmiş fakat çeyrek finalde Gürcü sporcuya mağlup olmuş.

Zeynep Sönmez de Sonay gibi ilk uluslararası turnuvasını aynı kortlarda 2014’te oynamış fakat ilk turda kalmış, o da 12 yaşında.

Sonay Kartal’ın takım arkadaşı Emma Raducanu, 2014 yılındaki maçlarını izlemişsinizdir dolaşımdaki videolardan. BBC bunu “Her şeyin başlangıcı” başlığıyla servis etti. O sırada Sonay 13, Raducanu 12 yaşında.

Zeynep’in o sırada takım arkadaşları kimlerdi?

Kebapçı babanın kızı

Sonay Kartal’ın babası Brighton’da küçük bir Türk kebapçısı işletirken müşterilerinden birinin Britanya Tenis Federasyonu (LTA) antrenörü olduğunu öğreniyor. Kızından bahsedince adam da özel ders vermeyi teklif ediyor. LTA tenis antrenörü ile TTF tenis antrenörü arasındaki farkı biliyoruz herhalde. Ailenin maddi durumu pek parlak olmadığı için ders parasını nasıl ödemiş bilinmiyor belki bedava kebap ile hesabı kapatmışlardır fakat yine dikkat edelim ki LTA tenis antrenörünün ders vermeye başladığı o çocuk LTA’ya tavsiye ediliyor.

Zeynep’in böyle bir şansı yok tabii. Türkiye’deki sistemde çocukların ailesi ucundan kıyısından sporun önemini kavrıyorsa yakınlarındaki ya da eş dost tavsiyesiyle bir kulübe götürüp yaz okuluna yazdırıyor. Çocuğun hangi spora yatkınlığı genellikle ölçülmediği için basketbolcu olacak çocuk yüzücü, futbolcu olacak çocuk da tenisçi olabiliyor. Sonunda o bünyeye o spor uymadığı için olan da kaybolup giden yeteneklerimize oluyor.

İngiliz spor medyası Sonay Kartal’ın tenise nasıl başladığından tutun da babasının dükkanda nasıl kebap hazırladığına, Sonay’ın dövmelerinin ne anlama geldiğinden erkek arkadaşının neredeyse çocukluğuna kadar yazıp manşetlerden indirmiyorlar. Ne yapmış Sonay Kartal peki? Wimbledon’da 4. tur oynamış. Tamam ilk turda 20 no.lu seri başı Ostapenko’yu yenmiş fakat Türk Zeynep de aynı turnuvada 3. tur oynamış.

Sonay Kartal 2021 Wimbledon’da Emma Raducanu’dan sonra ilk defa 4. turda bir İngiliz sporcu oluyor ama Zeynep Sönmez de Wimbledon’da 3. tur gören ilk Türk kadın tenisçi.

Yani İngiliz Sonay Kartal, Türk Zeynep Sönmez’den bir tur fazla oynamış Wimbledon’da.

Zeynep Sönmez’in ailesi hakkında bizim medyada haber var mı? Tenise nasıl başladı, hangi kulüpte hangi antrenör kendisini keşfedip elinden tuttu? Türkiye Tenis Federasyonu 8-10 yaşındaki bu çocuğu keşfedip destek verdi mi? Zeynep’in erkek arkadaşı var mı, varsa kimdir? Wikipedia’da bile hangi antrenörlerle hangi kulüpte çalıştığını göremezsiniz.

Çünkü Sonay Kartal İngiliz basını tarafından olabildiğince gündemde tutulur, vitrinde kalması sağlanır ki sponsor desteği alabilsin, LTA daha fazla üstüne eğilsin, daha iyi teknik ve mental imkanlar sağlanabilsin. İngiliz Sonay herhangi bir güzellik ürünü ya da şampuan reklamını yapmaz, herhangi bir reklam filminde oynamaz çünkü ihtiyacı yoktur.

Türk Zeynep Sönmez reklam almak zorundadır. Medyada kendisini daha yakından tanıtacak bilgi yoktur, elbette kendi tercihi de olabilir. İyice araştırmazsanız antrenörleri kimdir bulamazsınız. Hangi kulüpte antreman yaptığını bile dar bir çevre dışında kimse bilemez.

Biz dönelim bakalım Zeynep ve Sonay nerelerden yürümüş ve bir yerlerde karşılaşmış mı diye.

Kariyer yolları

İngiltere’deki Türk kebapçının kızı İngiliz Sonay 18 yaşına kadar neredeyse hep Britanya’da turnuva oynuyor. Yılda bir iki Avrupa’ya gidip dönüyor çünkü seyahat ve konaklama maliyetleri yüksek. Onları da mutlaka trenle gidip geliyordur.

Türk Zeynep ise 13 yaşında yurt dışı ITF JR serilerine başlıyor ve 18 yaşına kadar yılda 12-15 hafta yurt dışı imkanı buluyor. Maddi imkanları olan sporcular için önerilen yol bu zaten.

Zeynep bu bakımdan şanslı bir sporcu ve aile ya da sponsor desteği ile bu turda kalabilmiş. Yine de bana göre başarılı bir junior değil, 33 turnuvada 142 olabilmiş ki profesyonel hayat için iyi bir altyapı değildir ama istisnaları çok bu teorinin. Benzer şekilde Sonay da ITF JR serilerinden yola devam ederken 22 turnuvada 104 olmuş ki bu da sınırda.

Olması gereken ilk 50 hatta 20 ve Grand Slam JR turnuvalarında ilerleyebilmek.

Sonay ile Zeynep’in junior seviyesinde aynı kortlarda olduğu en önemli turnuva 2019 yılında İsviçre’nin Klosters kasabasında düzenlenen geleneksel 18 Yaş Altı Avrupa Gençler Şampiyonası. Sonay burada 2. tur oynarken Zeynep ilk turda eleniyor.

İki sporcunun junior kariyerleri aynı gitmemiş tabii çünkü Britanya Tenis Federasyonu kendi sporcusuna Wimbledon JR ana tablo wc veriyor 2019 yılında ve o da 2. tura çıkıyor. Gerçi elemeden gelen ABD’li sporcuya yeniliyor ama sonraki turda da o Amerikalı gidip kime yeniliyor? Emma Navarro!

Emma Navarro ile Sonay Kartal aynı yaştalar. Her zaman tekrarladığım gibi her jenerasyon aslında bir sınıf. 2019 Wimbledon JR sınıfında kimler varmış? Emma Navarro, Emma Raducanu, Qinwen Zheng, Polina Kudermetova, Linda Fruhvirtova, Camila Osorio ve Sonay Kartal.

Zeynep ise junior kariyerinde bu sınıfta değil. Neden bu sınıfta olmadığı değil olamadığı tartışılmalıdır yoksa kesinlikle o sınıfın öğrencisi. Turnuva planlaması bu yüzden önemlidir.

Sonay’ın junior kariyerinde J60 ve J200 olmak üzere iki şampiyonluğu var 17 ve 18 yaşlarında. Birini kendi ülkesinde Nottingham’da, diğerini Litvanya’da kazanmış.

Zeynep’in kariyerinde ise ülkemizde bir J60 şampiyonluğu var hem de 15 yaşında! Nottingham J60 mı değerlidir, İstanbul J60 mı sorusunun cevabını rakiplerin zorluk oranı ve maçlar bakımından değerlendirirseniz kesinlikle Nottingham ama klasman puanı için farketmez. Bu konu da tartışmalı çünkü bazen sporcu hakkında yanıltıcı sonuçları olabildiği gibi sporcuda da sonraki adımlarda hayal kırıklığı yaratabiliyor.

Sonay’a kendi federasyonu Wimbledon 2022’de ana tablo wc vermiş ama ilk turda yenilmiş. Ertesi yıl bir daha vermişler yine ilk turda yenilmiş. 2024 yılında bu defa eleme wc vermişler; üç tur geçip ana tabloya yükselmiş, üstüne de 3. tur oynamış ama Coco Gauff’a takılmış. O elemelerde bizden İpek Öz ve Zeynep Sönmez yer almış fakat İpek eleme 2. turda, Zeynep de 3. turda elenmiş.

İngiliz Sonay’ın arkasında Britanya Tenis Federasyonu ile Wimbledon varken, Türk Zeynep’in hatta Türk Berfu’nun ve Türk İpek’in arkasında böyle bir güç yok.

Sonay’ın bağlı olduğu LTA Başkanı Abersoch Baronu Evan Mervyn Davies ile LTA CEO’su Scott Lloyd kalkıp da BBC’ye “İngiliz tenisi Sonay Kartal ile Wimbledon’da yükseliyor” diye bir açıklama yapmaya kalksalar İngiliz tenisseverler adamları topa tutar, öncelikle CEO’yu görevden alırlar.

Zeynep’in bağlı olduğu TTF Başkanı ise “Türk tenisi Wimbledon’da Zeynep ile yükseliyor” diye mantık süzgecinden nasıl kaçtığı belli olmayan bir cümle kurabiliyor.

Çünkü İngiltere’de hamaset sözcüğünü bilmezlerken, bizde koltukların ayakları hamaset zemini üstünde durur.

Buraya kadar dayanıp okuyabildiyseniz LTA oyuncusu Sonay Kartal’ın imkanları ve destekleri ile TTF oyuncusu Zeynep Sönmez’in imkanlarını ve desteklerini anlayabildiniz sanıyorum.

Kişisel görüşüm Zeynep ve İpek ve Berfu bulabildikleri imkanlar ölçüsünde ilerlemek zorunda kalıyorlar. Bu imkanları en fazla bulup en iyi değerlendiren de en uzağa giden oluyor.

Şimdi düşünelim bakalım, Zeynep 8 yaşında bir şekilde LTA tarafından Brighton’da bir federasyon antrenörü tarafından fark edilseydi bugün durum nasıl olurdu?

Ya da Sonay’ın babası İngiltere’ye göç etmeyip Türkiye’de evlenip çocuk sahibi olsaydı, tavuk döner büfesi işletirken kızının tenis oynaması aklına gelir miydi? Hadi geldi diyelim turnuva masraflarını ya da tenis kulübü aidatlarını ödeyebilir miydi? Raket ve ayakkabı giderlerini karşılamak için kaç döner satmak gerekirdi? Kaç TTF antrenörü ki kademesini boş verelim, kebapçıda ya da dönercide yemek yerken bir sporcu keşfetmiş olabilir? Keşfettiği çocuğa özel ders vermiş, kulübüne ya da federasyona önermiştir?

“Türklerden tenisçi çıkmaz” önermesini altında genetik faktörler arayanlara babası Türk, annesi İngiliz olan İngiltere vatandaşı Sonay Kartal ile annesi ve babası Türk olan Türkiye vatandaşı Zeynep Sönmez iyi bir örnektir.

Neden Türkiye şartlarında dünya klasında tenisçi ancak eğrisinin doğrusuna denk gelmesi ve bolca da tesadüfle çıkabileceğine Zeynep, spor kültürüne sahip bir toplumda sporcusuna sahip çıkıp takip eden ve fırsatlar sunan bir spor yönetimi olan İngiltere’den göçmen bir ailenin çocuğunun çıkabildiğine örnek de Sonay’dır.

Klişe sözdür ama doğrudur “konfor alanından çıkmadan sporda başarılı olmak mümkün değildir.”

Billie Jean King o yüzden “Baskı bir ayrıcalıktır” demiştir. Baskının üstesinden gelebiliyorsan özel bir sporcusun demektir. Konfor alanında baskı olmaz.

Spor yöneticileri de başarılı sporcunun omuzları üstünden rol çalmaz, reklamını yapmaz, görünmez olmalıdır. Spor yöneticileri de konfor alanında sosyal medyada dolanıp reklamını yapmaz, destek veren elini gizler.

Yani coğrafya kaderdir…