İnsanların, internet sayfaları içinde dağılmadan bilgi edinme ihtiyacına kısa bir sürede cevap veren ve bir nebze de olsa hayatımızı kolaylaştırıp, kendine alıştıran yapay zekâ programları, zamanla birçok farklı amaçla kullanılmaya başlandı. Ödevler yaptırma, iş yazışmalarına profesyonel bir görünüm katma, resimler çizdirme, posterler yaptırma, hatta bilgisayar programları için kod yazdırmaya kadar kullanım genişledi.
Yapay zekâ bir süre sonra herkesin telefonun vazgeçilmez uygulaması olarak yer almaya başladığında da çoğumuz onu eğlence için de kullanmaya başladık. “Bunu dersem nasıl reaksiyon verir?” “İsim taksam benimle her gün sohbet eder mi?” gibi masum düşüncüler, bir zaman sonra bazıları için kendini bir yapay zekâ bağımlılığına bıraktı.
***
Çağımızın hastalığı yalnızlık epidemisinin büyümesinde teknoloji tek faktör olmasa da insanların sosyalleşmesini kısıtladığı ve farkında olmadan tembelleştirdiği de bir gerçek. Maddi sıkıntılar, zaman yönetimi, İstanbul gibi kozmopolit ama bir o kadar da yorucu şehirlerin verdiği zihinsel yorgunluk insanları daha izole yaşamaya, yalnızlığını gidermek için teknolojik yöntemlere sıcak bakmaya alıştırıyor. Popüler tanışma aplikasyonlarıyla başlayan teknolojiden sosyal ve özel hayat için medet umma durumu, günümüzde ağızlarımı açık bırakan hikayelerle yapay zekâ ile devam ediyor. Tanışma aplikasyonlarının güvenliği, etikliği, seçenek bolluğu yüzünden karşısındaki insana karşı daha sabırsız ve haksız davranma eğilimi apayrı bir yazı konusu. O programların kullanım amacının ve kullanım kültürünün de, kullanıldığı ülkeye göre çok değiştiğini düşünüyorum.
Kendimin de bilgi erişimi için kullandığı, veri tabanlarında boğulmamak için elverişli bir kısa yol olarak gördüğüm Chatgpt gibi yapay zekâ programlarıyla hiçbir zaman arkadaş olmak veya bir sevgili gibi konuşmak aklıma gelmedi. En fazla birkaç komik cümle yazıp, acaba ne üslupta cevap verir diye merakımdan cevap almışlığım vardır. Bunlar da kişisel konularda değil. Nitekim yapay zekâ programlarımızın bizim bütün datalarımızı topladığını ve komiklik için bile olsa çok da özele girmemek gerektiğini aklımızın bir köşesinde tutmak gerek.
***
İnsanların yapay zekayı her gün sohbet ettiği bir arkadaş veya aşk yaşadığı sanal bir sevgili olarak kullandığını basında sıkça okumaya başlayınca, ChatGpt’nin kendisine “İnsanlar neden yapay zekayla arkadaş olmak veya aşk yaşamak ister?” diye bir soru sordum. Cevaplardan bazıları tahminlerim arasında idi; yargılanmama, ayıplanmama, filtresiz ve güvenli konuşabilme, sabırlılık, tutarlılık ve her an erişim gibi. Chatgpt’ye göre flörtü yerine koydukları insanın her an orada ve tutarlı olması kişilere duygusal bir konfor sağlıyor.
Çağımızın yerli yabancı bir sürü diziye konu olmuş ‘love bombing’ ve ‘ghosting’ sorunu (yani birinin ilişki başlatma ve etkileme aşamasında karşısındakini aşırı ilgi, sevgiye, övgüye boğup mutluluk hissini çok kısa bir sürede yüklemesi ve sonra bu aşırı sevgi bombardımanının ardından aniden iletişimi sıfıra indirip yok olma durumu), insanları sanal bir sevgi arayışına sürüklüyor. Ben çağımızın insanlarının bütün tutarsızlıklarına rağmen, sevgi bombaları ve yok olmalardan da geçmişte payımı almış biri olarak, hala yapay zekayı sadece bilgi alışverişi veya eğitim ve iş hayatımızı destekleyecek ve kolaylaştıracak öğretiler için kullanma taraftarıyım. Sanal dünyanın sunduğu ‘duygusal konfor’un da sanal olduğunu unutmamak gerek…
