Ki Tisa – Şabat Para MOŞE´YE ÖVGÜ

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
8 Mart 2023 Çarşamba

Peraşamız trajik bir olay olan altın buzağı günahını işler. Tora’yı almak üzere Sina Dağına çıkan Moşe hâlâ oradayken Bene Yisrael bir yanlış hesaplamayla umutsuzluğa kapılr ve altın buzağı günahı gündeme gelir. Bene Yisrael sadece ‘önlerinde gidecek bir rehber’ yapmamışlardır. Olay öyle başlamasına rağmen durum avoda zara yapmaya kadar uzanmıştır. Pirke Avot bir günahın bize getireceği en büyük zararın bir başka günahın kapısını aralamak olduğunu yazar. Tanrı Bene Yisrael’in yaptığını Moşe ile paylaşır ve onları yok etme kararı aldığını iletir. Moşe devreye girerek kendisine sunulan bütün imtiyazları elinin tersi ile iter ve Bene Yisrael’i yok olmaktan kurtaran savunmasını gerçekleştirir. Kampa dönen Moşe avoda zara yaparken dans eden Bene Yisrael’i görür ve Tanrı’nın yazısı ile şekillendirilmiş taş tabletleri yere atarak parçalara ayırır.

Şaşırtıcı olan Moşe’nin taş tabletleri kırmasına rağmen ileride kendisinden övgü ile behsedilmesidir. Tora’nın son sözcükleri Moşe Rabenu’nun eşsiz büyüklüğünden söz ederken bunları ‘leene kol Yisrael’ yani İsrael halkının gözleri önünde yaptığından söz etmektedir. Raşi açıklamalarında bu ifadenin herkesin gözü önünde kırılan taş tabletlere gönderme yaptığını söylemektedir. İlginçtir Moşe’nin yapmış olduğu sayısız muhteşem şey varken neden Tora özellikle bu olayı anımsamamızı istemektedir?

Gemara Masehet Berahot hakkında açıklamaları içeren Gaon miVilna’nın ‘İmre Noam’ adlı eseri bu sorumuza yanıt aramaktadır. Tanrı tarafından yaratılan taş tabletler bir anlamda Tanrı’dan bir parça gibidir. Bu halleriyle Tanrı ile Bene Yisrael arasındaki bağı temsil ederler. Eşlerin parmaklarına takılan alyans gibi taş tabletlerin mevcudiyeti eşlerin parmağındaki yüzüğün karşılıklı sevgi ve bağlılığın kalıcı bağını ifade etmesi benzeri, Tanrı ile olan ilişkimizi göstermektedir.

Günahın hemen ardından Moşe tabletleri yere atmadan Tora ‘vaetpos/ yakaladı’ ifadesine yer verir. Aslında bu ifadenin neden işaretlendiğini anlamak da kolay değildir. Moşe zaten tabletleri tutmaktadır; onları tekrar yakalamasına gerek var mıdır?

Gaon miVilna’ya göre Moşe tabletleri Tanrı’dan kaçırmak için yakalamıştır. Bu günahtan sonra Tanrı Bene Yisrael ile olan bağını koparmak ve bitirmek ister. Hatta taş tabletleri geri almak niyetindedir. Moşe bunun olmasına izin vermek niyetinde değildir. Bu yüzden tabletleri sıkıca yakalar ve bu bağın işlenen büyük günaha rağmen devam etmesinde ısrarcı olur. Hatta Moşe olaydan sonra Tanrı’nın kendileriyle gelmeyeceğini öğrendiğinde Tanrı’nın varlığı olmadan bulundukları yerden kıpırdamayacaklarını ilan eder.

Moşe insanları korkutmak, uyarmak ve yaptıklarının ne denli ciddi olduğunu göstermek için taş tabletleri yere atar ve kırar. Ancak Talmud parçalanmış tabletlerin her zaman Aron Aberit içinde sonradan Moşe’ye verilen ikinci tabletlerle yan yana olduklarını öğretir. Bu, Tanrı ile olan bağımızın ebedi olduğunu, ara sıra düşüp yanlış hareket etmemize ve O'nunla olan ilişkimizin hatalarımız yüzünden ‘paramparça olmasına’ rağmen, onarmanın ve devam ettirmenin mümkün olduğunu gösterir. Moşe’nin tabletleri yakalaması ve tutmasının sebebi budur. Elbette insan olarak bazen affedilebilir bazen de affedilemez gibi görünen büyük yanlışlarla Tanrı ile aramızdaki bağı zayıflatırız. Ancak toplum için Tanrı ile kalıcı bir bağın olması bu kırıklıkları giderebilecek kudrete sahiptir.  

Tora’nın son üç sözcüğünün bu olaya atıfta bulunmasının ve burada Moşe’ye övgü söylenmesinin nedeni burada gizlidir. Moşe tabletlerden vaz geçmeyi kabul etmez. Çünkü Tanrı ile Bene Yisrael arasındaki özel bağın kalıcı olarak kırılmasına gönlü razı değildir. Moşe ne olursa olsun, Bene Yisrael'in her zaman parçaları toplayacağına, en ciddi başarısızlıkları bile yeniden inşa edip toparlayacağına ve bu şekilde ulusumuzun Tanrı ile olan özel ilişkisinin sonsuza kadar süreceğine inanmaktadır. Bu gerçekten de Moşe’nin övgüyü en fazla hak ettiği yer olarak görülmektedir. Bu an Moşe ile Bene Yisrael arasındaki derin sevgi bağını ve Tanrı ile çok özel durumunu gözler önüne sermiştir.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün