Geçtiğimiz hafta, tarihçi ve yazar Prof. İlber Ortaylı, uzun yıllardır süren, tekrar gündeme gelen, Türk ve Türkiyeli kelimelerinin kavramını ve farkını sert bir şekilde eleştirdi.
Birçok kanalda bu iki kavramı yorumlayan Ortaylı, eleştirilerini sunarken şu ifadeleri kullandı:
“Türkiyeli doğru bir tabir değil. Mesela Fransa karmakarışık bir ülke. Bugün de hala öyledir onlar. Ama burada Fransız dediğin zaman hepsi anlaşılır. Bir sürü göçmen de vardır orada. Burada da öyledir. Türkiyeli diye bir laf yok. Tercüme edebilir misin? Böyle saçma kelime olur mu?" ifadesini kullanırken İlber Ortaylı, ‘Türkiyelilik’ kavramını sert sözlerle eleştirdi.
Son zamanlarda, yeniden gündeme gelen kimlik tartışmaları, toplumsal ve siyasi cephede sesli yankılar uyandırdı. Özellikle Türk Milleti kavramı yerine önerilen ‘Türkiyelilik’ tanımı, kamuoyunda derin tartışmalara yol açarken, tarihçi-yazar Prof. İlber Ortaylı’dan da uzun süredir tekrarladığı, bu konuya ilişkin açıklamalar geldi. Ortaylı, TV ekranlarında katıldığı programlarda, bu tartışmalı kavrama yönelik eleştirilerini gayet net ifadelerle dile getirdi.
Ortaylı: "Türkiyeli Ne Demek Yahu?"
Ortaylı, ‘Türkiyeli’ ifadesini eleştirerek, bunun hem dil hem de mantık açısından geçerliliği olmayan bir kavram olduğunu vurguladı. Avrupa örneğini gündeme getirerek şunları kaydetti: “Fransa'da Normanlar, Basklar gibi farklı topluluklar var ama herkes kendisini Fransız olarak tanımlar. Kimse kimsenin anası babası nereli diye sormaz. Çünkü ulus kavramı bu şekilde inşa edilir. 'Türkiyeli' ne demek yahu? Bu tabirin ne tarihsel ne sosyolojik bir karşılığı var. Muğlalı mı, Antepli mi, nasıl tercüme edeceksiniz bunu? Alman da birden kendine Almanyalıyım mı diyecek?”
Ortaylı, bu tür kelimelerin sadece entelektüel karmaşaya değil, milli kimliğin zedelenmesine de neden olacağını da ekledi. Türkiyeli ifadesinin, Türk milletinin tarih boyunca inşa ettiği birlik ve beraberlik şuuruna aykırı olduğunu da belirti.
"Ben Türkiyeli değilim, Türk’üm. Türk Türk’tür.”
Kimliğini bu şekilde tartışmaya kapalı olarak tanımlayan Ortaylı, bu tür terimlerle aidiyetin sulandırılmasının yanlış olduğunu da şöyle dile getirdi:
“Ne diye ben Türkiyeli olacağım? Üstelik ben Türkiyeli değilim. Böyle bir derdim de yok. Babam burada gömülü ve ben Türk’üm. Bu çok açık bir şey. Bu topraklarda yaşayan milyonlarca insan da Türk’tür.”
Daha sonra ismini anmadan, basit bir çiftçilikten gelmiş, Amerika’ya gitmiş, dünyada yoğurtlarıyla ün yapmış bir iş adamına da değinen Ortaylı, kimlik konusunda yaratılan çapraşıklığa asla prim verilmemesi gerektiğinin altını çizdi. Bununla ilgili olarak yine aynı programda, iş dünyasından bu ismin “Türkiyeli” ifadesini kullanmasına durumu da eleştirerek şunları söyledi: “Bir insan, çiftçilikten çıkıp Amerika'da gıda sanayisi kurmuş, yoğurt üretmiş olabilir. Bu başarıya saygı duyarım. Ama dönüp kendi milletine ‘Türkiyeli’ dersen, çizgiyi aşmış olursun. Ayrıca yoğurdu ‘Yunan Yoğurdu’ diye tanıttın, yoğurdun cinsine karar verememişsin ama şimdi kalkıp milletin cinsine karar veriyorsun. Ayıptır. Bu kabul edilemez!”
Bu ifadelerle İlber Ortaylı, tarihsel ve kültürel mirasımızı hafife alan yaklaşımlara karşı yine sert bir duruş sergileyerek, Türk milleti kavramının basitleştirilemeyeceğini net bir şekilde anlattı.
