İran´ın Şah Hükümetinin, Büyük Kiros´un Babillilerin kendi seçtikleri tanrıya ibadet etmelerine izin veren fermanının 2500. yılı onuruna, 1971 yılında bu toprağın satın alınma işlemine olanak tanıdığı açıklandı.
İsrail Ulusal Kütüphanesi, Purim Bayramı öncesinde, İran Yahudilerinin Ester ve Mordehay'ın İran'ın Hamedan şehrinde bulunan mezarlarını satın aldığını kanıtlayan tarihi mektupları ortaya çıkardı. Toprağın 1971 yılında satın alınışı, Pers Kralı Büyük Kiros'un Babillilere kendi seçtikleri tanrıya ibadet etme iznini verdiği fermanının 2500. yılı ile aynı zamana denk geliyor.
Mektuplar, ülkedeki Yahudi temsilciler ile Şah Muhammed Rıza Pehlevi hükümeti yetkilileri arasında geçen, geleneklere göre Purim Bayramında hikayesi okunan Kraliçe Ester ve Mordehay'ın gömülü olduğu toprağın satın alınma müzakerelerini ortaya koyuyor.
Yahudi metinlerinde, mezarlarının nerede olduğunun bahsi geçmemesi, bu meseleyi bir tartışma konusu haline getirmekte. Orta Çağ’a dayanan bazı yazıtlara göre bu iki Yahudi kahraman Hamedan'da gömülü. Yazıtların birine göre, krallıktaki tüm Yahudileri öldürmeye kalkan Aman'ın destekçileri, Ahaşveroş'un ölümünden sonra, Ester ve Mordehay'dan intikam almaya çalışınca, onlar da Hamedan'a kaçmak zorunda kalmışlardı.
Anıt mezarın Ester ve Mordehay'la bağlantısını kuran ilk kanıtları Orta Çağ'da yaşayan Yahudi seyyah Tudelalı Benjamin 12. yüzyılda ortaya çıkarmış ve o zamanlarda Hamedan'da yaklaşık 50. bin Yahudi yaşadığını tahmin ederek, anıt mezarın sinagogun önünde yer aldığını anlatmıştı.
Söz konusu mektuplar ORT Ulusal Kütüphane'nin Merkez Siyonist Arşivlerinde saklanmaktaydı.
Kütüphanenin Ortadoğu ve İslam Koleksiyonu Küratörü Dr. Samuel Thrope'a göre mektuplar, İran'ın son şahının kendisini Kiros'un halefi olarak gördüğünün ve bu imajı ülkesindeki Yahudilere yansıtmaya çalıştığının bir kanıtı. Thrope, Kiros'un fermanının 2500. yıldönümünün tam da Şah’ın aradığı olay olduğunu belirtiyor.
İran Yahudi cemaatinin parlamentodaki temsilcisi Lotfollah Hay'a 1968 yılında yazılmış bir mektupta, Arkeoloji ve Halk Eğitimi Departmanı Genel Müdürü Abdolali Pourmand, ülkenin Eğitim Bakanlığının mezarlık ve çevresindeki toprakların o zamanki sahibi olan Bazargani Bankasından satın alınması konusunda İran Yahudi Cemaatine yardımcı olacağını açıklıyor. Satın alma bedelinin ise mezarlığa giriş biletleri yoluyla ödeneceği belirtiliyor.
Karşılıklı mektuplarda yönetimin acele ettiği açıkça görülmekte. Pourmand, hükümetten konu hakkında henüz bir cevap almadan, özellikle Yahudi cemaatinin önerilen girişim hakkındaki yanıtını öğrenmek istiyor.
Mektuplara göre topraklar 18 Ocak 1970’te satın alınmış ve bu tarihten sonra arazinin sahibi yerel Yahudi cemaati olmuştu.
Thrope açıklamasında, "Bu hikâye, Yahudi cemaatinin yıllar içerisinde İran yetkilileriyle kurmuş oldukları bağlara ve Kiros'un hem Yahudiler hem de Pers halkı için taşıdığı özel statüye benzersiz bir ışık tutuyor" ifadelerinde bulundu.
