Devarim Kitabı’nda esas olarak Moşe Rabenu’nun bu dünyadan ayrılmadan önce bize aktardığı öğretileri, uyarıları, özetleri, tekrarları okuruz. Başta yer alan özellikle ilk üç peraşada Moşe, Mısır çıkışını izleyen zamanlarda Bene Yisrael için çok önemli dönüm noktalarına değinmeyi gerekli görür. Tişa BeAv gününden önce okunan Devarim peraşasında öncülerin Erets Yisrael’i ziyaret etmelerini izleyen büyük günahtan söz eder. Bu günah Bene Yisrael’in bir neslinin çölde ölmesine ve Erets Yisrael’e girişin kırk sene gecikmesine neden olur. Bu olayın gerçekleştiği tarih de Tişa BeAv’dır. Tanrı bu gecede o günahtan dolayı anlamsız ve gereksiz bir şekilde ağlayan Bene Yisrael için nesiller boyu sürecek bir matem döneminin yaşanacağını söyler. O gece okunan ‘Eha’ ağıtında yer alan ‘baho tivke’ ifadesinde her iki sözcük de ‘ağlamak’ anlamına gelir. İki kez kullanılmasının nedenlerinden biri olarak Rabiler birinci ve ikinci Bet Amikdaş’ın bu tarihte yıkılmasından söz edildiğini öğretirler. Vaethanan peraşasında bulunan ‘Ki tolid banim’ ile başlayan bölüm zaten Tişa BeAv günü Şahrit peraşası olarak okunur. Burada Bene Yisrael’in putperest davranışlarından söz eden Tora ilk Bet Amikdaş’ın yıkılma nedenlerinden biri olan ‘avoda zara’ yani putperestlik günahına gönderme yapar. Ekev peraşasında Moşe ‘altın buzağı’ günahını anımsatır. Şiva Asar be Tamuz tarihinde gerçekleşen bu günah Bene Yisrael için önemli bir dönüm noktasıdır. Ayrıca, Bene Yisrael'in çölde şikâyet ettiği durumlardan bahseden, Korah isyanından da kısaca söz eden Moşe, bu dünyadan ayrılmaya hazırlanırken, ‘veda konuşmasında’ insanların yaptıkları hatalar için sert ifadeler kullanır. Amaç bu hatalardan ders alınması ve tekrarlanmamasıdır.
Midraş, Moşe'nin Mişle Kitabı'ndan (28:23) bir pasuk getirerek halkı uyardığını kaydeder. Pasuk “Mohiah adam ahare hen yimtsa memahalik laşon” demektedir. Midraş burada Moşe’nin açık, doğru ve kaypak olmayan net ifadeler kullandığını öğretir. Midraş’a göre Moşe Rabenu’nun eleştirileri çok serttir. Ancak burada kullandığı dil açıktır. Moşe peygamberliğinin ilk zamanlarından konuşma zorluğu çeken biridir. Ancak zaman içinde bu sıkıntısı kaybolur ve halkı yapmaları gerekenler konusunda açıkça uyarır.
Burada Moşe’nin konuşmasının ‘leşem şamayim’ olduğuna dikkat çekilir. Niyeti açık ve saftır. Amaç Bene Yisrael’i içtenlikle uyarmaktır.
Bizler insanları eleştirdiğimizde, insanlar bunu içtenlikle, onlar için gerçek bir endişeyle mi yaptığımızı yoksa saf olmayan nedenlerle mi eleştirdiğimizi hissedebilirler. Yapılan tenkitler karşımızdakini önemsediğimiz için mi, öfke ve küçümseme duygularıyla mı yapılmaktadır. İnsanlar böyle zamanlarda tenkidin nasıl olduğuna bakarak bizim duygularımızı anlayabilirler. Eğer eleştiri ‘leşem şamayim’ yapılıyorsa ve dozundaysa, kibir ve küçümseme içermiyorsa uygundur. Ancak niyetimiz samimi değilse, öfke duyuyorsak ve öfkemizi bu şekilde açığa vuruyorsak kişi bunu fark edebilir. Bu durum kişinin eleştiriyi haklı bile olsak kabul etmemesine ve bize karşı düşmanca duygular beslemesine neden olacaktır. Samimiyetin gücü vardır. Samimi olduğumuzda, insanlar bunu hisseder ve buna göre tepki verirler.
Uyarmak, eleştirmek bazen sert sözlerin kullanılmasına neden olabilir. Ancak iyi niyetin ve samimiyetin gerekli olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.
