Pandemi öncesinde sinagoglardaki dini törenlerde canı sıkılan kimi davetliler, çaktırmadan telefonlarıyla oynar, saatlerine bakar, yanlarındakiyle konuşurdu.
Bu ses ve kıpraşmalar, ibadet edenleri haklı olarak rahatsız eder, birilerinin kaşları kalkar ve dua edenlerin arasından gürültülü kalabalığı susturmak için “Şşşşt!!!” sesleri yükselirdi. Gürültücü kalabalığı sessizliğe davet eden bu kişiler, davetlilerden gelen ani kreşendoları savuşturmakla gönüllü adeta birer yürekli savaşçıydı. Kimi zaman şşşşt’lar yeterli olmaz, sinagogdaki uğultu daha yükselir ve hahamın dayanamayıp önündeki kürsüye eliyle “Pat pat!” vurup sesini yükseltip, bağırarak dua etmeye başlamasıyla sinagoga sessizlik hâkim olurdu.
Pandemiyle birlikte Zoom hayatımıza girdi ve sinagogdaki uğultu ve şşşşt’lar, kürsüye vurmalar son buldu. Sinagoglar boşaldı ve şşşşt’çılar susturacak kimseyi bulamadı. İş toplantıları, arkadaş buluşmaları, doğum günleri, dersler gibi dini törenler de Zoom’dan nasibini aldı. Kanepede pijamalarımızla yatarken konferansa katılıyor, pijamalarımızla dik oturup iş toplantısına katılıyor, sonra da pijamalarımızla diğer tarafa yatıp doğum gününe katılarak final yaptığımız oluyordu. Bir nevi kanepede otururken sadece kafamızı ışınlayarak dilediğimiz ortamda sosyalleşebiliyorduk. Düşük çözünürlüklü kafalarımız her yerdeydi ve bence bir bakıma bu korkunç bir şeydi!
Tabi Zoom’un bazı avantajları da yok değildi. Tüm toplantılar gibi, dini törenler de çoğu zaman arzu edilen sessizlikte yapılabilmeye başlanmıştı. Katılımcılar gürültü yapmadan, istediklerini yapmakta özgürdü. Açıkçası kimse katılımcıların ne yaptığını tam olarak görmüyordu.
Kimi zaman Zoom’a katılırken, mikrofonu kapatmayı unutan birkaç acemi katılımcı kazası yaşanıyordu o kadar. Törene, “Ne biliyim ya İzzet bana sorma şarjını, git çekmeceye bak!”, “Neşe Hanım ocaktaki fasulyeye bir bakıver?!” ya da “İrsaliye kayıpmış ne demek, nerde nüshası getirir misin?” diye bağırarak katılanlar oluyordu.
Şşşştçıların, bu Zoom kazazedelerini susturmak için telaş içersinde bilgisayardaki tüm tuşlara aynı anda basmaları ise boş bir çabadan ibadetti. Şşşştçılar da ilk defa böyle bir durumla karşılaşıyordu çünkü bugüne kadar kimse “Ocaktaki fasulyeye bakıver!” diye sinagogda ne sesini yükseltmemiş ne de yerinden telaşla ayağa kalkıp “Nerede bu irsaliye!!!!” diye bağırıp duayı bölmüştü.
Özetle kimse delirmiyordu, kafalarımız başka yere ışınlanınca, bedenimiz geride kalıyordu ve biz buna alışamamıştık o kadar.
Kafa beden ayrılması derken, Minneapolis’teki Beth El Sinagogunda gerçekleşen bir bat-mizvada yaşanan Zoom kazası judaik törenlere katılımda çığır aştı. Ne tenceredeki fasulye ne kayıp irsaliyeler ne de kayıp şarjlar… Bu sefer mevzu birazcık farklıydı.
Haberi duymayan mutlu azınlık için özet geçelim… Bir Zoom bat-mizva töreni sırasında bir çift, kameralarını kapalı zannedip tören sırasında seks yapmaya başladı ve istemeden diğer davetlilere 45 dakika boyunca kırmızı noktası bol, canlı bir gösteri sunmuş oldu.
Şöyle ki: Bilgisayarda Zoom ekranını üçe bölünmüş hayal ederseniz, bir karede “Evenu Şalom Aleyhem” şarkısını söyleyen bat-mitzva kızımız, diğer karede haham ve üçüncü karede seksi endam eden bu çiftimiz vardı. (Arzu eden dördüncü karede sinagogdaki gönüllü şşştçileri baygınlık geçirirken hayal edebilir).
Minneapolis’teki bat-mizva kızımız için şansız ve tramvatik olsa da törene kendi performanslarını katan çiftimiz için de durum epey utandırıcı ve üzücü olmuştur tahminimce. Bu sebeple bu durumla ilgili çok alaycı olmamak gerek. Kaldı ki hepimiz sıkıcı bir görüntülü görüşme sırasında kamerayı kapatmanın getirdiği gizliliğin tadını çıkardık. Bir toplantıdayken, ev işlerini yapabilme, telefonunuzdaki e-postaları kontrol edebilme, ocaktaki fasulye ve kayıp irsaliyeyle ilgilenme, kelimenin tam anlamıyla aynı anda birden fazla işi yapabilme yeteneği, Zoom çağının bize getirdiği küçük bir nimetti. Bu çiftimiz de biraz bu nimetin kurbanı oldular.
Son iki yılki online sosyalleşme benim için dayanılmazdı; sona erdiğine seviniyorum. Törenlere dönersek, birbirinden kopuk Zoom ekranları artık yok, sinagoglardan eskisi gibi uğultu şşşt ve pat pat vurma sesleri geliyor.
Herkes birbirini özlemiş.
Şşşttt!
