Defne Özözer, müzemizde Solitreo üzerine yürüttüğü çalışma kapsamında incelediği bir belgenin çevirisini yaparak kapsamlı bir değerlendirme kaleme aldı. Bu çalışma 6 Haziran 2025’te ‘Yarının Kültürü’ sitesinde yayımlandı.
Kendisinin üzerinde çalıştığı belgede yazdığı bilgiler bu şekildedir:
1945 yılının eylül ayında, Yom Kipur’dan önceki Şabat günü için İzmir Yahudi Cemaatine özel bir davet yayımlanır. Kaal Kadoş Talmud Tora Hevra Sinagogu’nda düzenlenecek bu konferansta, Rav David Eskenazi bir konuşma yapacaktır. Davette, cemaatin kadın ve erkek tüm üyelerinin katılımının beklendiği özellikle vurgulanır.
‘Komunikado’ başlığını taşıyan bu metin, dönemin modernleşme eğilimini yansıtır biçimde Latin harfleriyle ve Judeo-Espanyol (Ladino) dilinde kaleme alınmıştır. Ancak belgenin en dikkat çekici yönü, resmî davetin sonunda yer alan kısa ve samimi nottur. Bu not, Latin harfleri yerine geleneksel Solitreo alfabesiyle yazılmıştır:
“Roga a todos los yehudim ke no gan presa los senyores hazanim visto a eyos aran lo menester a tiempro.”
Türkçesi: “Orucu açmak için kimse hazanları acele ettirmesin; zira onlar yapılması gerekeni zamanında yapacaklardır.”
Bu küçük ama anlamlı not, yalnızca cemaat içindeki sıcak ve esprili dili yansıtmakla kalmaz; aynı zamanda kamusal ve resmî iletişimde Latin harflerinin, daha içten ve geleneksel mesajlarda ise Solitreo’nun tercih edildiğini gösteren önemli bir kültürel belge niteliği taşır.”
Bu ilgi çekici makalenin tamamına ulaşmak için: https://yarininkulturu.org/2025/06/06/solitreo/
*Solitreo, İbrani alfabesinin kıvrak hatlı el yazısı biçimidir. Belgede geçen yazı Judeo-Espanyol dilindedir.
