Benim konsensüslerim vardı

Londra Konsensüsü nedir, Pekin ve Washington Konsensüs'ten farkı nedir?

1️ - Washington Consensus (1989)

Nedir?

• Neoliberal ana akımın klasik politika paketi
• IMF, Dünya Bankası, ABD Hazine çevresinde şekillendi
• Borç krizi yaşayan gelişmekte olan ülkelere “standart reçete”

Temel ilkeler

• Mali disiplin
• Özelleştirme
• Finansal ve ticari liberalizasyon
• Sermaye hareketlerinin serbestliği
• Piyasa fiyatlarının belirleyici olması
• Devletin ekonomiden çekilmesi

Varsayım: Piyasa serbest bırakılırsa büyüme otomatik gelir.

Eleştiri

• Sanayisizleşme
• Eşitsizlik
• Finansal kırılganlık
• Latin Amerika ve Asya krizleri

2️ - Beijing (Pekin) Consensus (2004)

Nedir?

• Çin’in fiili kalkınma deneyiminden türetilmiş heterodoks bir model
• Joshua Cooper Ramo tarafından kavramsallaştırıldı
• Washington’a alternatif olarak sunuldu

Temel ilkeler

• Devlet öncülüğünde kalkınma
• Sermaye kontrolleri
• Kademeli reform (şok terapi yok)
• İhracat ve sanayi politikası
• Deneysel politika (trial & error)
• Ulusal egemenlik vurgusu

Varsayım: Kalkınma tek tip değildir, ülkeye özgüdür.

Özelliği

• Ne tam sosyalist
• Ne neoliberal
• Pragmatik ve sonuç odaklı

3️ - London Consensus (2010’lar)

Nedir?

• 2008 küresel finans krizinden sonra ortaya çıkan
• Finans merkezli yeni bir ana akım uzlaşma
• Londra, City of London, küresel finans çevreleri

Washington’un revize edilmiş ve yumuşatılmış versiyonu gibi düşün.

Temel ilkeler

• Finansal küreselleşme devam eder
• Merkez bankası bağımsızlığı korunur
• Enflasyon hedeflemesi + makro ihtiyati politikalar
• Yeşil finans, ESG, sürdürülebilirlik söylemi
• Krizleri regülasyonla yönetme, sistemi sorgulamama

Varsayım: Piyasa sorunludur ama alternatifsizdir; düzenleyerek devam edelim.

Üçü arasındaki temel farklar

Çok net özet

• Washington Consensus
  → “Devleti çek, piyasayı serbest bırak”
• Beijing Consensus
  → “Devlet yönetsin, piyasa araçtır”
• London Consensus
  → “Piyasa kalsın, riskleri makyajlayalım”

Türkiye bağlamında kısa not

• 2000’ler başı: Washington
• 2010’lar sonrası: London
• Zaman zaman tartışılan ama tam uygulanmayan: Beijing tipi unsurlar