Keep Calm and The BLS Versus Eurostat

BLS Bureau of Labor Statistics son beş senede enflasyon ve istihdam verisinde ne gibi metodolojik değişiklikler yaptı?

1) CPI (Tüketici Fiyat Endeksi) Metodolojisinde Değişiklikler

a) Kaynak veride değişim — geleneksel anketten yeni veri kaynaklarına

BLS, bazı CPI bileşenlerinde klasik saha anketleri yerine alternatif veri kaynakları kullanmaya başladı:

• Kablosuz telefon hizmetleri fiyatı için saha anketi verisi bırakıldı ve bunun yerine ikincil kaynak verisi ve farklı indeksleme yöntemleri kullanılmaya başlandı. Bu, özellikle abonelik bazlı hizmetlerde daha güncel ve doğru fiyat değişimini yansıtmak amaçlıdır.
• Kiralanan otomobil ve kamyon fiyatları için anket yerine satış/işlem verisi (transaction data) kullanıldı; bu da özellikle kiralama fiyatlarını daha gerçekçi yansıtan bir veri seti sağlamaktadır.

b) Sağlık hizmetleri bileşenlerinde metodoloji güncellemeleri

• 2014–2025 arası sağlık sigortası/sağlık hizmetleri metodolojisinde hak iddia edilen kazançların (retained earnings) hesaplanmasına yönelik iyileştirmeler yapıldı. Bu uygulama, sağlık sigortası bileşenini daha tutarlı ve temsil edilebilir hale getirmek içindir.

c) Kullanılmış araçlarda kilometre/mileage düzeltme değişimi

• 2024 başında CPI’de kullanılmış otomobil fiyatlarında kilometreye uyarlama (mileage adjustment) yöntemi güncellendi. Artık araç yapısı yerine aylık ortalama kilometreye göre bir ayarlama uygulanmaktadır; bu da fiyat endeksinin daha dinamik olmasını sağlar.

d) Uzun-dönem bakıma yönelik ürünler CPI kapsamından çıkarıldı

• 2025’te, uzun-dönem bakım sigortası (long-term care insurance), çağdaş sunum şekli nedeniyle CPI fiyat sepetinden çıkarıldı. Bu, artık bağımsız bir ürün biçiminde bulunmaması sebebiyle kategorizasyon değişikliğidir.

2) İstihdam / CES / CPS Metodolojisi ve Veri Uygulamaları

a) Benchmark (kıstas) revizyonları

BLS her yıl istihdam verilerini kapsamlı şekilde “benchmark” ederek revize eder — bu, istihdamın daha kapsamlı idari kayıtlarla karşılaştırılmasıdır.

2024 ve 2025 dönemleri için yapılan bu revizyonlar, başta tarım dışı istihdam tahminlerini yıllar içinde önemli şekilde aşağı yönlü değiştirdi (örneğin, Nisan 2024–Mart 2025 dönemi için yaklaşık 911 bin daha az iş eklendi). Bu revizyonlar metodolojik hata değil, daha doğru veri sağlamak için yapılan standart annual benchmark güncellemeleridir.

b) CPS (hanehalkı anketindeki) nüfus kontrolü ayarları

BLS, Current Population Survey (CPS) için her yıl yeni nüfus kontrol değişiklikleri uygular; örneğin 2025’te nüfus tahminleri güncellendi ve bu da hem işgücü hem de istihdam/popülasyon tahminlerinde ciddi değişikliklere neden oldu.

c) Sezonluk ayarlama prosedürleri

BLS’nin CPS verilerinde, her yıl sezonluk ayarlama faktörleri yeniden tahmin edilerek geçmişe dönük 5 yıla kadar revizyon yapılır. Bu alışılmış bir yöntem ama son dönemde belirsizlik ve veri toplama zorluklarıyla birlikte etkisi daha görünür olmuştur.

3) Veri Kalitesi, Örneklem ve Uygulama Değişiklikleri

a) Örneklem küçülmesi / veri toplama

2025’te bazı CPI şehirlerindeki saha veri toplama faaliyetleri istihdam kısıtları nedeniyle azaltıldı ve eksik fiyatlar için dolgu (imputation) arttı; bu, bölgesel verilerde daha yüksek volatiliteye yol açabilir.

b) İşgücü istatistiklerine yönelik bağlam ve yorum

BLS verilerinde, aylık raporların sık revize edilmesi ve geniş revizyonlar, yorumlanmasında daha dikkatli analiz ihtiyacını doğurdu. Bu, metodolojiden ziyade raporun sonuçlarının güvenilirliğine ve kullanıcı yorumlarına yansıyan bir uygulama etkisidir (örneğin kamuoyu ve politik tepkilerin artması).

***

Konut kira eşdeğer Ow­ners’ Equivalent Rent (OER) CPI verisinde neler yaptı?

Owners’ Equivalent Rent (OER), CPI içinde en çok tartışılan kalemlerden biri ve BLS son yıllarda tanımı değiştirmeden, ama ölçüm, örnekleme ve uygulama tarafında önemli ayarlamalar yaptı. Net ve teknik şekilde özetleyeyim.

OER’de “ne yapılmadı”

Önce bunu netleştirmek gerekir:

• Tanım değişmedi
  OER hâlâ: “Ev sahibinin, kendi evini kiraya verseydi ödeyeceği varsayımsal kira”
• Formül değiştirilmedi
• CPI içindeki ağırlığı keyfi olarak artırılmadı.

Yani “BLS OER’i şişirdi” iddiası teknik olarak doğru değil.

Son 5 yılda OER’de “ne değişti?”

A) Örnekleme ve veri toplama frekansı

• Kiralar 6 ayda bir yeniden fiyatlanır (rotasyon sistemi).
• Pandemi sonrası bazı bölgelerde saha erişimi azaldı, imputation (eksik veri doldurma) daha sık kullanıldı.
• Bu, OER’in gecikmeli tepki vermesini daha görünür hale getirdi.

Sonuç; piyasa kiraları düşmeye başlasa bile OER aylarca yüksek kalabildi.

B) Yeni kira vs mevcut kira ayrımı

BLS metodolojisiyeni kontratları değil, mevcut kiracıların ödediği kiraları baz alır.

2021–2023 döneminde yeni kiralar %15–25 artarken, mevcut kiralar çok daha yavaş arttı

Bu fark, OER’in piyasa verilerine göre geç tepki vermesine ama daha az oynak olmasına neden oldu. Bu bir hata değil, bilinçli tasarım.

C) Pandemi sonrası “catch-up” etkisi

2020–2021: Kira artışları baskılandı (moratoryumlar, teşvikler)

2022–2024: Bu baskılanmış artışlar gecikmeli olarak OER’e yansıdı

Bu yüzden, manşet enflasyon düşerken Çekirdek CPI ve OER yüksek kaldı.

Fed’in “son mil” enflasyon sorunu tam olarak buradan çıktı.

D) Bölgesel ağırlıkların etkisi

CPI kira örneklemi: Büyük metropollere orantısal olarak daha fazla ağırlık verir

2022 sonrası: Büyük şehir kiraları hızlı arttı, Sunbelt gibi bölgelerde düşüş daha geç yansıdı

Bu da, OER’in ulusal ölçekte daha yapışkan görünmesine yol açtı

BLS eleştirilerine karşı ne dedi?

BLS açıkça şunu söyledi (özetle): “OER piyasa kira endeksi değildir. Yaşam maliyetini ölçmek için tasarlanmıştır.”

Yani:

• Zillow / Redfin / Apartment List → marjinal piyasa fiyatı
• OER → ortalama hane maliyeti

Bu fark özellikle 2022–2024’te çok büyüdü.

Neden bu kadar önemli oldu?

Çünkü:

• OER ≈ CPI’ın %24’ü
• Shelter toplamı ≈ %34–35

OER yüksek kaldığında:

• Çekirdek enflasyon düşmüyor
• Fed “zafer ilan edemiyor”
• Faiz indirimi gecikiyor

Bu yüzden piyasalar “OER olmasa enflasyon bitmişti” argümanını sık kullandı.

***

Avrupa Birliği Eurostat 2026 için enflasyon metodolojisinde neler değiştiriyor? 

Eurostat, 2026 itibarıyla Avrupa Birliği’nin enflasyon (özellikle HICP = Harmonised Index of Consumer Prices) hesaplama ve metodoloji yapısında bir dizi önemli değişiklik uygulayacak. Bunlar 4 Şubat 2026’den itibaren yürürlüğe girecek ve hem yeni sınıflama sistemine geçişi hem de veri sunumu/temel yıl değişimini kapsıyor.

1) Temel yıl güncellemesi — 2025 = 100

Eurostat, HICP serisini eski temel yıldan (2015 = 100) çıkarıp, 2025 = 100 olarak yeniden ölçeklendiriyor.

• Bu, endeks serisinin temel referans yılının güncellenmesidir — daha güncel tüketici davranışlarını yansıtmak için standart bir uygulamadır.
• 2015 = 100 serisi artık yeni raporlarda kullanılmayacak; geçmiş veriler arşiv olarak korunacak.

Neden önemli?
– Aynı fiyat değişimlerini aynı yüzdelik bazda ifade etmeye devam etse de, referans yıl değiştiği için geçmiş ve yeni serileri doğrudan karşılaştırırken dikkat gerekir. Veriler revize edilerek yeniden hesaplanır.

2) Yeni sınıflama: ECOICOP v.2 / COICOP 2018 uyumu

Eurostat 2026’dan itibaren HICP’de gider sınıflamasını ECOICOP v.2’ye geçiriyor — bu, Birleşmiş Milletler’in COICOP 2018 sınıflamasına daha yakın bir yapıdır.

• Daha yeni ve ayrıntılı tüketim kategorilerini kapsayan bu sınıflama, harcama gruplarının ve alt grupların tanımını güncel tüketim kalıplarına göre düzenler.
• Örneğin, daha önce ayrı sınıflarda yer almayan bazı harcama türleri yeniden gruplanacak.
• “Games of chance” (şans oyunları) gibi kalemler artık rekreasyon hizmetleri kapsamında raporlanacak.

Neden önemli?
Bu değişiklikler, HICP’nin ayırt edici gücünü artırır ve tüketici harcama davranışlarındaki yeni eğilimleri, dijitalleşme ve yeni hizmet trendlerini daha doğru yansıtır.

3) Bazı kategorilerde metodolojik ayarlamalar

Eurostat tarafından yayımlanan notlara göre, yeni sınıflama ve metodoloji çerçevesinde bazı ürün/hizmetlerin hesaplama yöntemi ve sınıf yerleşimi güncellenecek:

• Paket tatiller / holiday centres ve benzeri turizm kalemlerinin sınıflaması yeniden tanımlanacak.
• Şans oyunları için fiyat tanımı standartlaştırılacak.
• Uluslararası standartlarla uyum için bazı sağlık/çocuk bakım harcamalarının fiyat tanımı netleştirilecek.
  Bu tür detaylar üye devletlerin istatistik ofisleri tarafından sermaye ve yöntemler açısından yeniden sınıflandırılacaktır.

4) Uygulama ve yayımlama

• Bu metodoloji değişiklikleri 4 Şubat 2026 itibarıyla HICP serisinin yeni yayımlanan aylık verilerine uygulanacak.
• Üye ülkeler Eurostat ile uyum içinde bu yeni sınıflama ve referans yılı serisini hazırlayacaklar.

Ne anlama geliyor (sonuç)

Eurostat’ın 2026 metodoloji değişiklikleri, enflasyon ölçümünü daha güncel, uluslararası standartlara uygun ve detaylı hale getiriyor.
Başlıca etkiler:

• Yeni temel yıl (2025 = 100) ile zaman serileri yeniden ölçeklenecek, bu da zaman içi karşılaştırmaları etkileyebilir.
• ECOICOP v.2 sınıflaması, tüketici harcamalarının daha doğru sınıflandırılmasını sağlar.
• Bazı harcama gruplarının yer değiştirmesi ve yeni kalemlerin eklenmesi, alt endekslerdeki yayılım ve katkı oranlarını değiştirebilir.