Reel sektör istatistikleri yıllık bazda bir milyondan fazla bilanço esaslı şirketin finansal durumu hakkında bizlere fikir verir. Haliyle terkip hatası mümkün olsa da ekonominin geneli hakkında da fikir verir. Muhasebe ve Finans Yönetimi Bölümü öğrencilerime verdiğim ev ödevinde bu finansal tablolar üzerinden sermaye erimesi, kısa vadeli borç artışını ve karlılıklardaki dikkat çekici gelişimi bir saatten az sürede bulduklarını söylediler, ki yapay zeka ChatGPT ve Gemini da aynı şeyleri benim gibi buldular aşağıda. Özetle, şirket kar güdümlü enflasyon, faiz yükü, sermaye açığı (piyasaları) odaklanılması gereken ana başlıklar. Kur, talep enflasyonu, kredi sıkışması çok sonraki konular.
Soru: Gelir tablosu ve bilançoyu analiz edip, bulguları özetler misin?
Genel Analiz (2009–2024)
|
Kalem |
2009 (Bin TL) |
2024 (Bin TL) |
Artış Katsayısı (≈) |
Gözlem |
|
Brüt Satışlar |
2,422,534 |
81,744,340 |
≈ 33,7 kat |
Satış hacmi muazzam artmış; büyük olasılıkla enflasyon ve reel büyüme etkisi. |
|
Yurt İçi Satışlar |
2,145,319 |
66,359,850 |
≈ 31 kat |
Yurt içi talep güçlü kalmış. |
|
Yurt Dışı Satışlar |
241,451 |
13,946,900 |
≈ 58 kat |
İhracat, iç satıştan daha hızlı büyümüş — küresel açılım veya kur etkisi. |
|
Diğer Gelirler |
35,763 |
1,437,591 |
≈ 40 kat |
Faiz, kira, yan gelirlerde genişleme. |
|
Satış İndirimleri (-) |
904,929 |
3,498,836 |
≈ 3,9 kat |
Satış iskontoları nominal olarak artmış, ancak toplam satışa oranı düşmüş → marjlar iyileşmiş olabilir. |
Ana Bulgular
Bu 16 yıllık dönemi (2009-2024) üçe ayırarak analiz edelim: Büyüme, Olgunlaşma ve Risk Artışı Dönemleri.
Bu erken dönemde genellikle, tüm kârlılık marjları (Brüt, Faaliyet, Net) yüksek ve istikrarlı bir seyir izler.
Bu orta dönemde, pazar doygunluğu, rekabetin artması veya ekonomik dalgalanmalar nedeniyle baskılar başlar.
Bu son dönemde, önceki analizde de görülen sorunlar (özellikle 2023'ten 2024'e geçiş) zirveye ulaşır.
2009-2024 Bilanço Analizi ve Yorumu
Analizi, varlıkların yapısı (Likidite ve Yatırım) ve kaynakların yapısı (Borçluluk ve Finansal Kaldıraç) olmak üzere iki ana bölümde inceliyoruz.
2009'dan 2024'e kadar Toplam Varlıklar, nominal olarak muazzam bir büyüme göstermiştir (Yaklaşık 1.7 Milyar \ 77.3 Milyar). Bu, şirketlerin pazar payını genişlettiğini ve büyük yatırımlar yaptığını gösterir.
|
Oran (2024) |
Hesaplama |
Yorum |
|
Dönen Varlıkların Payı |
49.8 B / 77.3 B = 64.4% |
Varlıkların büyük çoğunluğu kısa sürede paraya çevrilebilir durumdadır. Bu, yüksek bir likidite eğilimine işaret eder. |
|
Duran Varlıkların Payı |
27.5 B / 77.3 |
Duran Varlık payı nispeten düşüktür. Bu, şirketin üretimden çok ticaret veya hizmet ağırlıklı bir yapıya sahip olduğunu düşündürür. Son yıllardaki enflasyonist ortamda, Duran Varlıkların (fabrika, makine) nominal değer artışının düşük kalması veya amortisman hızının yüksek olması da olasıdır. |
Pasif kalemler arasında Kısa Vadeli Yükümlülükler (KVY) en hızlı büyüyen kalem olmuştur. Bu durum, şirketin finansman tercihlerini kısa vadeli ve riskli kaynaklara kaydırdığını gösterir.
Bilanço analizinin kalbi, şirketin finansal riskini gösteren kaldıraç (borçluluk) oranlarıdır.
|
Oran (2024) |
Hesaplama |
Yorum ve Gelişim |
|
Toplam Borç / Aktif Toplamı |
48.9 B / 77.3 B = |
Borçluluk Oranı: Varlıkların 63.3%'ü yabancı kaynaklarla finanse edilmektedir. 2009'da bu oran daha düşüktü 47%. Son 16 yılda şirket, giderek daha borçlu bir yapıya doğru kaymıştır. |
|
Kısa Vadeli Borç / Toplam Borç |
43.1 B / 48.9 B = |
Borç Vadesi Riski: Borçların neredeyse 90%'ının kısa vadeli olması, şirketin üzerindeki vade riskini ve likidite baskısını inanılmaz derecede artırmıştır. Kısa vadeli faiz ve anapara ödemeleri, Gelir Tablosu'ndaki Finansman Giderleri'ni patlatan ana nedendir. |
|
Özkaynak / Pasif Toplamı |
28.4 B / 77.3 B = |
Özkaynak Oranı: Bu oran, 2009'daki seviyesinden %36.7 seviyesine düşmüştür. Şirketin finansal bağımsızlığı azalmıştır ve yeni yatırımları büyük ölçüde borçla finanse etmektedir. |
Bu uyumsuzluk, şirketin Acil Durum Likidite Yönetimine odaklanması gerektiğini gösterir. Teorik olarak Dönen Varlıklar, Kısa Vadeli Yükümlülükleri karşılayabilir (Cari Oran), ancak KVY'nin agresifliği, Dönen Varlıkların hızla realize edilmesini zorunlu kılarak operasyonel aksaklıklara neden olabilir.
Şirket, 16 yıllık periyotta agresif bir büyüme sergilemiştir, ancak bu büyüme "borçla itilen bir büyüme"dir. Özellikle son yıllarda:
Bu üç faktör bir araya geldiğinde, şirketin finansal kırılganlığının zirvede olduğunu gösterir. Büyümeyi sürdürebilmesi için acilen borçlarının vadesini uzatması (KVY \ UVY) ve borç/özkaynak dengesini özkaynak lehine çevirmesi gerekmektedir.
