Riyad, Filistin Devleti kurulacak bir plana ihtiyaç duyduklarını ısrarla yinelerken, ABD Başkanı artık Gazze savaşının sona ermesi ve İran tehdidinin ortadan kalkmasıyla birlikte İsrail ile normalleşme anlaşmalarının sayısının artacağını tekrarladı.
ABD Başkanı Donald Trump, cuma günü yaptığı açıklamada Suudi yetkililerin "dün kadar yakın bir geçmişte", çapının "yakında" genişleyeceğini beklediği İbrahim Anlaşmalarına katılmaya istekli olduklarını belirtti.
Trump, Gazze'de ateşkes olması ve İran'ın nükleer tehdidinin ortadan kalkmasıyla birlikte artık Arap ve Müslüman ülkelerin İsrail ile ilişkilerini normalleştirebilecekleri konusundaki inancını yineledi.
Fox News’a yaptığı açıklamada Trump, "Suudi Arabistan'ın [İbrahim Anlaşmalarına] girdiğini görmeyi umuyorum ve diğerlerinin de girdiğini görmeyi umuyorum. Bence Suudi Arabistan girince herkes girecek" ifadelerini kullandı.
Suudi yetkililerin kendisine bu yönde bir niyetleri bulunduğunu belirtip belirtmedikleri sorulduğunda Trump, "Belirttiler. Hatta daha dün gibi. Çok güzel görüşmelerim oldu" cevabını verdi.
Trump'ın Suudi yetkililerle doğrudan görüşüp görüşmediği henüz belli değil. Geçtiğimiz haftanın başlarında Trump gazetecilere "Hamas ile görüştüm ve dedim ki 'Silahlarınızı bırakacaksınız değil mi?' [Onlar da dediler ki,] 'Evet, efendim. Silahlarımızı bırakacağız'" ifadelerinde bulunmuştu.
Hamas ile doğrudan görüşmelerde bulunduğuna şaşıran bir gazeteci bu konuda ısrarla soru sorunca da, Trump mesajın "insanları" tarafından iletildiğini kabul etmişti.
Suudi Arabistan ise İsrail, Filistin Devletinin kurulmasına yönelik güvenilir, zamanlaması planlanmış ve geri dönüşü olmayan bir yol belirlemeyi kabul etmedikçe, İsrail ile ilişkilerini normalleştirmeyeceğini defalarca dile getirmişti.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, "Gazze'nin yeniden inşası ilerledikçe ve Filistin Yönetimi reform programı sadakatle yürütüldüğünde, Filistin halkının özlemi olarak kabul ettiğimiz Filistin'in kendi kaderini tayin etme ve devlet kurma yönünde güvenilir bir yolun şartları nihayet oluşmuş olabilir" ifadesini içeren 20 maddelik barış planını sözlü olarak kabul etmişti.
Barış planının son maddesinde, "ABD, birlikte barışçıl ve müreffeh bir yaşam sürdürülebilmesi için bir siyasi görüş üzerinde anlaşmaları amacıyla İsrail ile Filistinliler arasında diyalog kuracak" ifadesi yer almakta.
Buna rağmen Trump planı açıkladığı konuşmasında, Netanyahu'nun bir Filistin Devleti kurulması konusundaki ‘anlaşılabilir’ muhalefetini kabul etmiş, daha sonra iki devletli çözümü destekleme desteklememe konusunda kararını henüz vermediğini söylemişti. Arabistan ise konu çözüme ulaşmadıkça İbrahim Anlaşmalarına katılmayacağını belirtmekteydi.
Ayrıca İsrail ve Hamas tarafından Mısır'da imzalanan anlaşmaya Trump'ın planının muhtemel bir iki-devletli çözüme odaklanan ikinci yarısı dahil değildi.
Yine de Trump, Gazze ateşkesinin uygulamaya koyulmasıyla birlikte İbrahim Anlaşmalarının genişletilmesi ihtimali konusunda iyimser. Fox Haber'e yaptığı açıklamada Trump bu konuda, "Hemen kelimesini kullanmak istemiyorum ama yakında" ifadelerini kullandı.
Açıklamasında Trump, 2020'de anlaşmayı imzalayan ülkeleri överek bunu ABD ve İsrail'in Haziran 2025'te İran'ın nükleer programına saldırmalarından önce ve İran çok daha kuvvetli bir bölgesel güç olduğu dönemde ‘cesaretle’ yaptıklarını belirtti.
Trump mayıs ayında Suudi Arabistan'ı ziyaret ettiğinde, Krallığın İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye karşı direnişini kabul etmiş ve Veliaht Prens bin Selman'a, "Bunu kendi zamanınızda yapacaksınız" demişti.
Trump geçtiğimiz günlerde de Fox'a konuyla ilgili olarak "Savaş sırasında yapamazlardı. İran'la süregelen savaş sırasında da yapamazlardı" açıklamalarında demişti.
Geçtiğimiz haftanın başlarında, kısa bir süre , Gazze Savaşı'nın sona ermesinden sonra İbrahim anlaşmalarına katılacak ilk ülkenin Endonezya olması bekleniyordu. Zira Endonezya Devlet Başkanı Prabowo Subianto, Şarm el-Şeyh'te düzenlenen dünya liderleri zirvesinin ardından İsrail'e tarihi bir ziyaret gerçekleştirecekti. Ancak planın basına sızmasından kısa bir süre sonra, Subianto'nun ofisi bu ziyareti sert bir şekilde yalanladı.
Endonezya lideri, geçen ay BM Genel Kurulunda yaptığı konuşmada, dünyanın İsrail'in güvenlik içinde yaşama hakkına saygı duyması gerektiğini belirtmiş ve sözlerini İbranice barış anlamına gelen "Şalom" kelimesiyle tamamlamıştı.
