Yahudilik şarap hakkında ne diyor?

Yahudiliğin alkolle-ve özellikle şarapla-karmaşık, çift taraflı bir ilişkisi vardır. Bir yandan ‘insanların yüreğini şenlendiren' (Mizmorlar 104:15) şarap, birçok Yahudi ritüelinin önemli bir bileşenidir. Kiduş, Şabat ve bayramlarda bir kadeh şarap eşliğinde okunur. Dört kadeh şarap, Pesah sederinin ayrılmaz bir parçasıdır. Şarap, avdala, brit mila, düğün törenleri ve daha fazlasında önemli bir yer tutar. Öte yandan, Yahudilik ensest karşılaşması ve Nadav ile Abihu'nun ateşte yanmaları da dâhil olmak üzere Tevrat'ta bildirilen en kötü yanlışlardan bazılarında, adı geçen sarhoşluğun tehlikelerini kabul eder.

Şarap neşe getirir

Yahudilik, şarabın büyük bir neşe getirdiğini kabul eder. Şarkıların Şarkısı'nda (Şir Aşirim) yürekten âşık olan kişi, coşkuyla şöyle söyler:

“Beni peşinden çek, koşalım. Kral beni odalarına getirdi. Senin sevginde zevk alalım ve coşalım. Onu şaraptan daha çok tadalım” (Şarkıların Şarkısı 1:4).

Sayılar Kitabı'nın casusları, İsrailoğulları ele geçirmeden önce İsrail topraklarını keşfetmeye gittiklerinde, büyük, ağız sulandıran üzümler de dâhil olmak üzere birçok tarımsal lezzet keşfeder. Üzüm salkımı o kadar büyüktür ki tek bir salkım iki adam tarafından desteklenen bir sırıkla taşınır (Sayılar 13:24). Bu görüntü, birçok sanat eserine ve günümüz İsrail Turizm Bakanlığı'nın logosuna ilham kaynağı olmuştur.

Talmud bilgin ve hahamları da şarabın içeceklerin en muhteşemi olduğunu, sadece bir zevk değil, aynı zamanda birçok durumda dini bir zorunluluk olduğunu iddia ettiler.

Haham Yehuda Beteira'nın öğrettiği gibi Tapınak ayaktayken, sevinç yalnızca kurban etinin yenilmesiyle olurdu. Şöyle söylendiği gibi: “ve esenlik kurbanlarını kurban edeceksin, orada yiyeceksin ve Tanrı'n Rabbin önünde sevineceksin” (Tesniye 27:7). Şimdi tapınak ayakta olmadığına göre ve kurban eti yiyemediğimiz için bir bayramda sevinme mitsvası yalnızca şarap içerek yerine getirilebilir, şöyle denildiği gibi: “Ve insanın kalbini sevindiren şarap” (Mizmorlar 104:15).

Bu durumda şarap kurbanın yerini alır ve böylece dini bir yükümlülüğü yerine getirir. Hahamlar ayrıca diğer önemli Yahudi ritüelleri için şarap önerir: Kiduş, Avdala, Pesah vb. Ve bu sadece insanlar için değildir-Tanrı da şarabı takdir eder! Şarap, Kutsal Tapınak’ta (Bet Amidaş) bir ibadet sunusu olarak kullanılırdı.

Aşırı tüketimin tehlikeleri

Aynı zamanda, Yahudilik aşırı tüketimin kritik tehlikelerini kabul eder. İbranicedeki duanın en ikonik imgelerinden biri, çocuksuz Hanna'nın gebe kalabilme yeteneği için öfkeyle, ağlayarak ve huzursuzca yalvarırken içini Tanrı'ya dökmesidir. Duası o kadar tutkuludur ki Kohen Gadol Eli onu sarhoş zanneder ve azarlar. Hanna ciddi bir şekilde ayık olduğunu söyler.

Dahası Hanna Tanrı'ya eğer bir çocuğu olursa o bebeği Tanrı'ya adanmış (nezir) olarak büyüteceğini söyler. Nezirler, alkolden uzak durmak da dâhil olmak üzere, Tanrı'ya karşı kendilerine fazladan katı yükümlülükler yükleyen bir İsrailli sınıfıydı. Bu şekilde ayık kalmak kutsallığa giden yollardan biri sayılırdı. Gerçekten de, Yahudi geleneğinde alkolden uzak duran bir münzevi türü vardır. Hanna'nın dualarını duyan Tanrı ona oğlu Samuel'i armağan eder. Samuel bir nezir olarak büyütülür ve çok küçük bir yaştayken o devirde Şilo'daki kutsal mekâna götürülür. Çocuk orada büyür. Samuel geleceğin en önemli ve kutsal peygamberlerinden olur. (Tevrat, Krallar Kitabı)

Talmud, içkiye dayanabilene hayranlığını dile getirir

Rabbi Hiyya şöyle dedi: Şarap içtikten sonra zihni sakin kalan ve sarhoş olmayan herkes, yetmiş yaşlı kişinin zihniyetinin bir unsuruna sahiptir. İma şudur: Şarap, YAYİN (yod, yo, nun olarak yazılır) bu kelimeyi oluşturan harflerin numerolojik değeri yetmiştir. Yod harfi 10'a eşittir Nun harfi 50'ye eşittir. İki Yod ve bir Nun 70'e eşit olur. Benzer şekilde sır-SOD (sameh, vav, dalet olarak yazılır). Sameh 60'a eşittir, Vav 6'ya eşittir ve Dalet 4'e eşittir. Tipik olarak, şarap vücuda girdiğinde, bir sır ortaya çıkar. İçtiğinde sırları açığa çıkmayan kişi,70 yaşlı gibi, açıkça sağlam bir ruha sahip olmuştur (Eruvin 65a).

Rabbi Hiyya, Yahudi numerolojisinin eski bir biçimi olan gematriada , YAYİN (şarap) kelimesinin sayısal değerinin 70 olduğunu belirtiyor. Aynı şekilde SOD (Sır) kelimesi de aynı değere sahiptir. 70, aynı zamanda eski yüksek mahkeme Sanhedrin'de görev yapan bilge kişi sayısıydı. Rabbi Hiyya, içkisine hâkim olan ve bir sırrı ifşa etmeyen birinin bu 70 bilge ihtiyardan biri gibi olduğunu öğretiyor.

Ancak alkolün zihni yumuşatıcı etkilerine yenik düşenlerimiz için şarap bir tehlikedir. Ester kitabındaki beceriksiz Kral Ahaşveroş çoğunlukla sarhoş olduğundan, kısmen bunun yüzünden krallığındaki tüm Yahudilerin katledilmesine neredeyse yol açacak felaket kararlar alır. Yaratılış Kitabı'nda Noah (Nuh) sarhoş olur ve ensest bir buluşmaya katılır (Yaratılış 9:20-5). Aaron Akohen'in oğulları Nadav ve Abihu öylesine sarhoş olurlar ki, Mişkan'ın içindeki ‘Kutsalların Kutsalı’nda Tanrı’ya, emredilmemiş bir ateş sunmaya karar verirler ve hatalarının bedelini ateşle yanarak öderler (Levililer 10:1). Bazı şaraplar ‘yüreği sevindirebilir’ ancak çok fazlası insanları tehlikeli derecede pervasız hale getirebilir ve bunun da feci sonuçları olabilir.

Sarhoşluğun aşamalarını anlatan etkileyici midraş

Aşağıdaki etkileyici midraş, sarhoşluğun aşamalarını anlatır:

Bir kişi bir kadeh şarap içtiğinde, bir dişi kuzu gibi davranır; alçakgönüllü ve uysal. İki kadeh içtiğinde, bir aslan kadar güçlü olur ve abartılı bir şekilde övünmeye başlar; “benim gibi kim var?” der. Üç veya dört kadeh içtiğinde, bir maymun gibi olur; zıplar, dans eder, kıkırdar ve toplum içinde ne yaptığının farkında olmadan küfürler savurur. Son olarak, kör kütük sarhoş olduğunda, bir domuz gibidir, çamurda yuvarlanır ve çöplerin arasında dinlenir (Midraş Tanhuma, Noah 13).

Yine de şarap, Yahudi dini uygulamalarının önemli bir parçasıdır. Belki de şarabın iki taraflı doğası, Adem ve Havva'nın dendiği ve Eden'den kovulmalarına yol açan yasak ağaç olan Bilgi Ağacı'nın aslında bir asma olduğunu belirten haham midraşından örneklenir. Onların cennetten kovulmalarına yol açan şey aslında bir asma fidanıydı. (Sanhedrin 70a).Bu cezbedici meyve farkındalığa giden yeni kapılar ve yeni yollar açıyor, ancak ölümcül derecede tehlikeli.