Trump'tan 'Dini Özgürlükler Komisyonu'na atamalar

Yirmi altı danışmandan kurulu komisyonda görev alanlar arasında sağ kanat görüşlü sivil toplum kuruluşlarından iki adet aktivistin yanı sıra dört tane de Ortodoks haham bulunuyor.

Trump kendisini Dini Özgürlükler Komisyonu’nu Evanjelist Hristiyanların endişelerini gidermek üzere kurmakla itham edenlere karşı, hükümetinin laikliğe darbesi olarak adlandırılan yeni oluşumunu savunuyor.

Din ve devlet işlerinin ayrılması konusunda şüphelerini daha önce de dile getirmiş olan Trump, Beyaz Saray Gül Bahçesi’nde Ulusal Dua Günü kapsamında düzenlenen davette yeni kurduğu komisyonu duyururken, “Ayırmak mı? Bu iyi bir şey mi, kötü bir şey mi? Pek emin değilim. Biz ülkemize dini geri getiriyoruz ve bu büyük bir şey,” diye konuştu.

Yirmi altı kişilik komisyona Hristiyan liderler, sosyal medya fenomenleri,  eski bir Miss USA ikincisi, televizyon yıldızı Dr. Phil gibi isimlerin yanında politik olarak sağ görüşlü Yahudi girişimi Tikvah Fonu’da görevli üst düzey bir akademisyen olan Haham Meir Soloveichik ile ABD’de bulunan en eski Yahudi cemaatine sahip Ortodoks Shearith Israel Sinagogu’nun lideri de atandılar.

Geçtiğimiz perşembe günü Trump, ayrıca komisyona danışmanlık yapacak üç ayrı komiteyi de duyurdu. Bu komitelerde dört haham daha ve iki Yahudi liderin de bulundukları bildirildi.

Atanan hahamlarının tamamının Amerikan Yahudilerinin sadece yüzde sekizini oluşturmalarına rağmen, Trump’a destek veren Yahudilerin büyük kısmını oluşturan Ortodoks Yahudilerinden oldukları belirlendi. Amerikan Yahudilerinin büyük çoğunluğu Trump’ın başkanlığı ve icraatlarından memnun olmadıklarını belirtiyor olsalar da Ortodoks Yahudilerin büyük kısmı Trump’ın sağlam şekilde arkasında duruyorlar. Yapılan anketlerde çıkan sonuçlara göre Ortodoks Yahudilerin yüzde 71’inden fazlası Trump’ı ve yaptıklarını onaylarken, kendisini eleştiren Ortodoks Yahudilerin oranı yüzde 20’nin altında kalıyor.

Dini Özgürlükler Komisyonu’na danışmanlık verecek komitelerde görev yapmak üzere seçilen Yahudiler şöyle:

* Jason Bedrick: New Hampshire Yasama Meclisi’ne seçilen ilk Ortodoks Yahudi. Halen Heritage Vakfı Eğitim Politikaları Merkezinde araştırmacı. Kendisini ‘inatçı bir Yahudi’ olarak tanımlıyor ve sosyal medyada sıkça okul seçme özgürlüğünü savunuyor.

* Haham Mark Gottlieb: Tikvah Akademisyenler Programı’nın kurucusu ve dekanı. Tutucu bir görüşe sahip Heritage Vakfı’nın fon sağladığı, eğitimde ailenin seçimini ve Batı ile Yahudi-Hıristiyan geleneklerinin Amerika’nın kökleri ve ideallerindeki yerini eğitime yansıtmayı savunan Phoenix Deklarasyonu’na imza atanlar arasında bulunuyor.

* Alyza Lewin: İsrail taraftarı ve kampüslerdeki davalar ile ilgilenen bir hukuk grubu olan Louis D. Brandeis Kanuni İnsan Hakları Merkezi’nin başkanı. Lewin & Lewin adlı avukatlık firmasının eş kurucusu ve ortağı. 2014 yılında ABD Anayasa Mahkemesi’nde ABD pasaportlarında İsrail’in kişinin doğduğu ülke olarak tanınmasını savundu. Trump hükümeti bu talebi 2020 yılında onayladı.

* Haham Yaakov Menken: İki bin beş yüzden fazla sağ görüşlü geleneksel hahamı temsil ettiğini iddia eden ve güncel olana uymak adına reklamı yapılan ileri görüşlü değerlere karşı olan konservatif grup Yahudi Değerler Koalisyonu başkan vekili. Hıristiyan ve diğer dinlerin dini özgürlüğünü, ‘onlarınkine bir zarar gelirse benim özgürlüğüm de etkilenir,’ mantığıyla savunduklarını söylemişti.

* Haham Eitan Webb: 2007 yılından beri Princeton Üniversitesi Yahudi din görevlisi ve Princeton Habad’ın kurucu başkanı. 2017 yılında, ırkçı söylemleri olduğu iddiasıyla konuşması Princeton Hillel tarafından iptal edilen İsrailli sağcı bir kanun yapıcının konuşmasına ev sahipliği yapmak üzere araya girmesiyle adı daha geniş çevrelerde duyuldu.

* Haham Chaim Dovid Zwiebel: Haredi Ortodoks Yahudi kuruluşlarını şemsiyesi altında toplayan Agudath Israel of America adlı grubun başkanı. Nisan ayında Zweibel, Washington’a giderek ailelerin çocuklarını özel okullara yollayabilmeleri için maddi desteğin vergi kanunu içinde sağlanması konusunda meclis üyeleri ve temsilciler arasında lobi yaptı. Yeni bütçe tasarısında hahamın istediği teklife yer verildi, mecliste görüşülmesi bekleniyor. Komiteye atanmasının ardından, “Amerikan toplumundaki pek çok kesimin dini uygulamalar ve kimliklerinden uzaklaştıkları zamanımızda, ilk ve en önemli özgürlüğümüz olan dini özgürlüğümüzü korumaya adanmamız özellikle büyük önem taşımaktadır,” dediği bir açıklama yaptı.

Trump, tüm görüşmelerinin randevularını tam da ABD Uluslararası Dini Özgürlükler Komisyonu önemli ve tanınmış bir Yahudi üyesinin görevden ayrıldığı bilgisini paylaştığı gün aldı. Aslen görev teslimini 2026’nın Mayıs ayında yapması beklenen ismin Susie Gelman olduğu açıklandı.

Uzun yıllardır İsrail lehine eylem ve söylemleriyle tanınan bir aktivist ve hayırsever olan Susie Gelman, 2016 yılında Trump hükümetinin İsrail politikasını endişe verici bulduğunu belirtmişti. Gelman, merkez görüşlü ve iki devletli çözümün ateşli savunucusu ve lobicisi olan İsrail Politikası Forumu adlı grubun başkanlığını yürütmüştü.

Komisyon başkanı Stephen Schneck de yaptığı yazılı açıklamada Gelman hakkında, “Komisyonumuz kendisinin uzun yıllardır başta Yahudi cemaati olmak üzere dini bütün cemaatlerle yaptığı iş birliklerinde edindiği derin ve paha biçilmez deneyiminden çokça faydalanmıştır,“ dedi.

Danışmanlık komitelerinde görev yapacak diğer iki Yahudi ise yurt dışında dini özgürlükler konusuna eğilecekler. Bu iki ismin de Soloveichik ve New York’da bulunan Abraham Joshua Heschel Okulu’nun müdürü Ariela Dubler olarak belirlendiği açıklandı.