MUTLULUK VE UMUT IŞIĞI LAG BAOMER

Özgürlüğümüzün zamanı Pesah ile Tora’yı almaya başladığımız zaman olan Şavuot arasındaki 49 günü, Tora’da belirtildiği şekilde gün gün sayıyoruz. Bet Amikdaş zamanında Pesah’in ikinci gecesinin başlangıcında yeni ürün arpaların en iyilerinden bir ‘Omer’ miktarı kesilip sunu olarak getirilir, ancak sunu getirildikten sonra ürünler biçilip yenilmeye başlanabilirdi. Bu sunudan sonra 49 gece gün gün Omer sayılır ve Omer sayımı sonundaki ellinci gün olan Şavuot’ta, Tanrı’nın emri üzerine Bet-Amikdaş’taki Koenler, buğdayın ilk hasadından elde edilen undan yapılmış Şete Alehem/iki somun ekmeği Tanrı’ya sunarlardı. Bu şekilde, yetişen her ürünün, edinilen her kazancın, Tanrı'nın Bereketi sayesinde gerçekleştiği ortaya koyulur ve Tanrı’nın, tarlaların meyvelerini de kutsayacağına olan inanç ifade edilirdi.

Günümüzde de Pesah’ın ikinci gecesinden başlayarak Tora’da yazıldığı gibi 49 günü gün gün sayarken, her gün kişiliğimizin farklı bir yönünü ele alıyor ve bunun üzerine çalışıyor, bu şekilde gün gün kendimizi spiritüel olarak geliştirerek Tora’yı almaya hazırlanıyoruz.

Aslında mutlu bir heyecanla dolu olması gereken bu 49 günlük dönemde, tarih boyunca etkileri bugüne kadar uzanan trajik olaylar gerçekleşir. Rabi Akiva'nın 12.000 çift öğrencisinin ölümü, Haçlılar dönemindeki Yahudi katliamları, Bar Kohba isyanları sonucunda binlerce Yahudi'nin hayatını kaybetmesi, Holokost'un başlaması gibi felaketlerden dolayı artık Omer günleri müziksiz, neşesiz, kutlamasız bir dönem olarak yaşanır.

Omer döneminde, tarihteki en büyük Tora bilginlerinden Rabi Akiva’nın 12.000 çift (24.000) öğrencisi bir salgın hastalık sonucu hayatlarını kaybeder. Fakat bu salgın hastalıktan ölümlerin Omer’in 33. günü- Lag BaOmer günü, mucizevi bir şekilde ortadan kalkması, Rabi Akiva’nın Tora öğretilerini aktaracak yeni öğrenciler bulmaya çıkması, bugünün Rabi Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması gibi mutluluk verici olaylarla, Lag BaOmer neşe ve coşkuyla kutlanan bir gün, bir bayram olarak takvimimize eklenir.

Bu yıl Lag BaOmer, 15 Mayıs Perşembe akşamı ve 16 Mayıs Cuma günü kutlanıyor.

 “Yom Tov’un ertesinden, yani Terufalık omeri getirdiğiniz günden itibaren kendiniz için yedi hafta sayın- bu yedi hafta tam olmalıdır. Yedinci haftanın bitiminin ertesi gününe-ellinci güne- kadar sayacaksınız. Bu ellinci günde Tanrı Adına yeni bir Minha-korbanı getirmelisiniz  (Vayikra 23:15-16)."

Rabi Shmuel Silber, bu pasukta Tanrı’nın bize Pesah'tan Şavuot'a kadar olan günleri saymamızı söylediğini belirtir. Neden bu günleri saymaya ihtiyaç olduğu hakkında birçok yorum ve iç görü olduğunu, ancak en temel düzeyde Tanrı’nın bize burada önemli bir ders öğrettiğini ifade eder. R. Silber’a göre; “Mısır'dan çıkış bir son değil, kutsallık ve anlam dolu bir yaşam kurmaya yönelik bir araçtı. Sina Dağında Tora’yı almak için Mısır'dan ayrıldık. Tora, çok sayıdaki emir ve hayat dersleriyle, kendi içimizde ve etrafımızdaki dünyada kutsallığı bulabilme yeteneği sağlar. Bu nedenle Tanrı, Pesah ve Şavuot olaylarını birbirine bağlamak, özgürlüğümüz ile Tanrı’nın Sina dağında tüm bir milletin gözü önünde açığa çıkıp Tora’yı vermeye başlaması arasında bir bağlantı kurmak için bu günleri saymamızı emrediyor. Tanrı bize diyor ki, “Sizi Mısır'dan çıkardım, Tora’yı alabilmeniz için. Size Tora’yı verdim, kendinizi ve dünyayı değiştirebilmeniz için ."

R. Silber, şöyle devam ediyor. “15 Mayıs Perşembe gecesi ve 16 Mayıs Cuma günü, Omer'in 33. gününü, kısaca Lag Ba'omer olarak adlandırdığımız önemli bir günü kutluyoruz. Şulhan Aruh bu güne atıfta bulunarak, ‘U'marbim bo k'tzas simcha/ günü biraz daha neşeyle zenginleştiririz’ diyor”. R.Silber bu günün neden benzersiz olduğunu ve eğer gerçekten bugün bu kadar özel ise, neden sadece "k'tzas simcha, sadece biraz daha neşe" ile zenginleştirdiğimizi sorguluyor.

“Talmud (Yevamot 62b) bize, Rabi Akiva'nın 12.000 çift öğrencisi olduğunu ve hepsinin öldüğünü, "al shelo nahagu kavod zeh la'zeh, çünkü birbirlerine gereken saygıyı göstermediler" şeklinde anlatır. Talmud devamında, bu ölümlerin Pesah ve Şavuot arasında meydana geldiğini ve birçoklarına göre ölümlerin Omer'in 33. gününde (Lag Ba’Omer günü) sona erdiğini açıklar.” Rabi Shmuel Silber burada da, neden bir salgın hastalığın sona ermesini kutladığımızı sorguluyor.

“Pozitif, dinamik bir ivme kazandırdıkları için gerçekten sevinç veren olay ve oluşumları kutlarız.  Salgın, tüm öğrenciler öldüğü için durdu; geriye hiç kimse kalmamıştı. Lag Ba'Omer'de yas tutma uygulamalarımızı durdurabileceğimizi anlıyorum, ancak kutlamak (sadece biraz bile olsa) yersiz görünüyor.

Pri Chadash (Rav Chizkiya Silva, 1659-1698) bu durumu, daha önce alıntılanan bölümün sonunu inceleyerek açıklıyor:

"... (Tora) dünyası (24.000 öğrencinin ölümü sonucunda) perişan bir durumdaydı, ta ki Rabi Akiva İsrael'in güneyindeki Rabilere gidip onlara öğretmeye başlayana kadar. Bu Rabiler kimlerdi? Rabi Meir, Rabi Yehuda, Rabi Yossi, Rabi Shimon, Rabi Elazar ben Shamuah. Bu yeni öğrenciler, bu fırtınalı dönemde Tora dünyasını yeniden kurdular (Yevamot 62b)."

Rabi Akiva beş yeni öğrencisini bulmaya ne zaman gidiyor?

Rabi Silber, Rabi Akiva’nın bu beş yeni öğrencisini bulmaya ne zaman gittiğinin çok önemli olduğunu vurguluyor. “Yeni öğrencilerini bulmaya tam vefat eden son öğrencisinin cenazesine katıldıktan sonra gidiyor. Bu güçlü sözcüklerin üzerine biraz düşünelim.

Rabi Akiva, sadece birkaç hafta içinde 24.000 öğrencisini gömmek zorunda kaldı. Ancak trajedi bununla da bitmedi. Onların geride kalan dul ve yetimleriyle de ilgilendi; on binlerce insanın hayatlarını yeniden inşa etmelerine yardımcı olma gibi yoğun ve baskılı bir sorumluluk üstlendi. Peki ya kişisel kaybı? Rabi Akiva hayatını öğrencilerini ve yeşivasını ( öncelikle Talmud ve Yahudi dini yasaları- Alaha olmak üzere, Tora ve Yahudi düşüncesinin derinlemesine incelendiği geleneksel Yahudi eğitim kurumu) inşa etmeye adamıştı. Tüm hayatının çalışması öğrencilerinin hayatlarıyla iç içeydi ve şimdi hepsi yok olup gitmişti. Öğrenci yok, yeşiva yok ve ölçülemez miktarda acı ve kalp kırıklığı var. Rabi Akiva bu durumda şöyle söylese haksız sayılmazdı; "Ben bittim. Denedim, hayatımı halkıma ve Tanrı'ma adadım, ama ne yazık ki demek ki çabalarımın kalıcı olması kısmet değilmiş. Ben yaşlı bir adamım; yeniden inşa etmek için başka birinin güç ve cesaret bulması gerekecek. Ben üzerime düşeni yaptım”.

 “Rabi Akiva ‘emekli olmayı’, yerel bir Bet Midraş'ta ( çalışma evi, Tora’nın derinlemesine incelenip yorumlandığı, Alaha’nın geliştirildiği eğitim kurumu )öğrenmeyi, ailesiyle vakit geçirmeyi ve işi başkalarına bırakmayı seçseydi onu kim / nasıl suçlayabilirdi? Ama o yine de bunu yapmadı. Rabi Akiva, son öğrencisinin cenazesinden hemen sonra gözyaşlarını sildi, üzerindeki tozu silkeledi, ailesine veda etti ve yeni öğrenciler bulmak ve yeniden inşa sürecine başlamak için İsrael'in güneyine doğru yolculuğa başladı. Ve tüm bunlar ne zaman oldu? Lag Ba'Omer'de. Bu gün, Lag Ba'Omer, Sefira sayımında sadece başka bir gün değil. Bu gün, insan ruhunun gücünün de bir kanıtıdır. Hepimizin bir Rabi Akiva olabileceğimizi bize hatırlatan, bu gündür. Lag Ba'Omer'de, inanılmaz zorluklarla karşılaşsak bile, onlara boyun eğmek veya altında ezilmek zorunda olmadığımızı anlıyoruz. Bazen gözyaşlarımızı silmemiz, kendimizi toparlamamız ve nasıl ilerlemeye devam edeceğimizi bulmamız gerekir.

Şulhan Aruh'un "U'marbim bo k'tzas simcha, günü biraz daha neşeyle zenginleştiririz" ifadesinin anlamı belki de budur. Lag Ba'Omer, Purim'in ne çocuksu neşesine sahiptir, ne de Yomim Tovim'imizin saygılı mutluluğuna. Lag Ba'Omer, zorluklarımızla yüzleştiğimiz ve çoğumuz için hayatın çok fazla sıkıntı ve zorlukla dolu olduğunu fark ettiğimiz gündür. Yine de bu kutsal günde, atamız Rabi Akiva gibi olmaya ve yeniden toparlanıp yeniden inşa etmenin bir yolunu bulmaya söz veriyoruz. Lag Ba'Omer'in biraz daha neşesi- simha'sı budur. Belki de sorumluluğumuz bu simha'yı Sefira'nın geri kalan günlerine taşımaktır.”

Kısa kısa Lag BaOmer

İsmi: Lag BaOmer; İbranicede L- Lamed harfinin nümerik değeri 30, G-Gimel harfinin nümerik değeri ise 3’tür. Lamed +Gimel= Lag nümerik değeri 33’tür ve Omer sayımının 33. günü de Lag BaOmer-Omer’in 33. günü- olarak adlandırılır. Omer’in 33. günü-Lag BaOmer, İyar ayının 18’ine denk gelir.

Çıkış yeri/Neden bugün? 49 günlük hüzünlü Omer döneminin içinde umut ve ışık dolu bir gün olan Lag BaOmer’in çıkış yeri hakkında farklı yorumlar bulunur. Bunlardan bazıları; Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalıktan kaynaklanan ölümlerin bu gün itibarıyla durması. Rabi Akiva’nın değerli öğrencilerini salgın hastalık sebebiyle kaybederken umutsuzluğa kapılmak yerine harekete geçip öğretilerini aktaracağı yeni öğrenciler bularak hemen eğitimlerine başlaması ve bu yaklaşımıyla Tora bilgilerinin günümüze kadar ulaşmasını sağlaması. Lag BaOmer’in büyük Talmud bilgini Rabi Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması. Bu yoruma göre ölmeden önce öğrencilerine Tora’nın mistik yorumlarını içeren Zohar’ın öğretilerini aktaran Rabi Şimon bar Yohay’ın, ölüm gününde kendisi için yas tutulmamasını, mutlu olunmasını, bu günün, kendisi için yom hilula (sevinçli kutlama günü) günü olarak kutlanmasını vasiyet etmesi. Rabi Şimon bar Yohay’ın, tarihteki en önemli mistiklerden biri olarak tanımlanmasından ve onun ölümünden yaklaşık on iki yüzyıl kadar sonra yazılmış olmasına rağmen Yahudi mistisizmin temel kitabı olan Zohar’ın kendisine atfedilmesinden dolayı Kabala bilginlerinin feyz ve örnek aldığı en önemli bilgelerden olması.

Ne yapılır? Omer döneminde yasak olan düğün ve benzeri kutlamalar, bu günden itibaren yapılmaya başlanır. Her yıl Lag BaOmer’de Rabi Şimon’un İsrael-Meron’daki mezarı binlerce kişi tarafından ziyaret edilir, orada şarkılar söylenip dans edilir. Lag BaOmer gecesi, her yerde büyük ateşler yakılır. Sinagoglarda çok sayıda kandil ve ışık yakılır. Dev ateşler, Rabi Şimon bar Yohay’ın aktardığı öğretilerin dünyaya getirdiği dev ışığı temsil eder. Bazı geleneklere göre, Lag BaOmer ’de, çocuklar açık havada gezilere götürülür, sembolik olarak ok ve yay ile oynar, bazı geleneklerde de Lag BaOmer’de keçiboynuzu yeme adeti vardır.

Lag BaOmer -Bugün için mesajı: Rabi Shmuel Silber, Lag BaOmer ile bu hafta okuyacağımız Emor peraşasından şöyle bir mesaj çıkarıyor. “Pesah'ta özgürlüğümüzü kutladık. Pesah yeni bir başlangıçtı, taze bir başlangıç yapma ve hedeflerimizi ve hayallerimizi gerçekleştirmeye başlama fırsatıydı. Doğrusunu söylemek gerekirse, Pesah’tan sonra bugüne kadar son birkaç haftadır yetersiz, eksik kalmış olabiliriz. Matsa'nın dilimizdeki tadı çoktan geçti ve güzel Yom Tov'dan gelen motivasyon, belki de kaybolmaya başladı. Her zamanki işlerimize, hayatlarımıza geri döndük. İşte Lag Ba'Omer bize her zaman yeniden başlayabileceğimizi hatırlatır. Bu haftanın peraşası Emor’daki bu pasuk (Vayikra 23:15), U'sfartem Lachem-kendiniz için sayın, bize, bizim kendimizin her günümüzü değerli kılabileceğimizi ve ne zaman istersek yeniden başlayabileceğimizi hatırlatır.”

*Lag BaOmer’i Anlamak, Ön Bilgi, Birbirimize İhtiyacımız Var, Omer ve Tora, Lag BaOmer Mesajları: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1397:lag-baomer-i-anlamak&catid=54&Itemid=232

Önemli Not 1: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek ve konu hakkında bazı yorumları aktarmak amacıyla GÖZLEM’den Yahudilik Ansiklopedisi, Bereşit, Vayikra,ve Lag Baomer-Its observance,laws and Significance, Tevrat-Tora Neviim Ketuvim kitaplarından ve https://www.rebjeff.com/blog; https://www.sefaria.org/ https://www.chabad.org; https://Rabisilber.com; sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

Önemli Not 2: Tora’da ele alınan olaylar ve takvimimizdeki özel günler hakkında sınırsız yorumlar bulunur. Yazıda bu yorumlardan sadece bazıları belirtilmiştir.

**Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.