Bu seferki yolculuğumuzun müziği ´Black Magic Woman´. Tarifi: Latin ritimlerinin ağırlıkta olduğu, aynı zamanda blues ve rock tınılarının mükemmel bir şekilde birlikte harmanlandığı, melodik ve duygu yoğun bir elektrik gitarın önderlik ettiği, zengin perküsyonların kişiyi ritme eşlik etmeye mecbur ettiği, son bölümdeki gitar solosuyla dinleyiciyi farklı bir boyuta taşıyan bir müzik. Efsane gitarist Carlos Santana´nın dünyaya tanıttığı, diğer yandan 60 yılı aşan kariyerinin başlangıcında onu üne kavuşturan ilklerden olan bu parçanın, ilginç ve çarpıcı bir hikâyesi var.
Santana Meksika’da doğdu. Mariachi müzisyeni olan babasının yönlendirmesiyle, beş yaşında keman ve sekiz yaşında gitar çalmayı öğrendi. Birkaç yıl sonra ailesi ile birlikte ABD sınırındaki Tijuana kentine taşındı. Annesi onu kentin rock&roll öncü topluluğu olan TJ’in konserine götürdü. Kısa bir süre sonra henüz 12 yaşında bir çocukken bas gitarist olarak bu gruba katıldı. Grubun lideri ve ondan üç yaş büyük olan Javier Batiz’in elektrik gitar çalması nedeniyle, başlangıçta basgitar çalarak müzik âlemine adım attı. Santana’nın olağanüstü dehası daha o yaştan kendini belli etmişti. Batiz’in onun üzerindeki etkisiyle, Latin Amerika müziğinden sonra Blues’a yöneldi. Ailesi 1961 yılında ABD’ye iltica etti, kendisi Tijuana’da grubunda çalmakta olduğu için önce ailesinin peşinden gitmedi, ancak bir süre sonra ikna olarak onlara katıldı. Bu kararı, onun dünyaca ünlü bir müzisyen olmasının önemli bir adımıydı. San Francisco’nun hızla gelişen rock dünyasına daldı, 1966’da ‘Santana Blues Band’ adında kendi grubunu kurdu. 1967 yılında şehirdeki Fillmore oditoryumundaki konserindeki müziği ve solo gitarı, istisnai yetenekteki bir müzisyenin gelmekte olduğunun habercisiydi. Ve nihayet 1969 yılında tarihi Woodstock festivalindeki özgün stiliyle ‘Evil Ways’ ve ‘Soul Sacrifice’ performansı 450,000 kişiyi coşturdu ve ününü perçinledi.
Santana’nın tüm dünyada şöhreti yakalamasını sağlayan ve en başarılı albümlerinden sayılan ‘Abraxas’ bu festivalden kısa bir süre sonra 1970’de yayınlandı ve ‘Black Magic Woman’ bu albümün içinde ‘hit’ parçalardan biri olarak yer aldı. Ancak, konunun sürpriz içeren tarafı, her ne kadar Santana ile özdeşleşmiş olsa da, bu tanınmış parçanın kendi bestesi olmamasıdır. ‘Black Magic Woman’, o neslin tüm gitaristlerince en üst mertebede gösterilen ve Santana’nın da ilham aldığı diğer bir gitarist Peter Green tarafından bestelenmiştir ve ilk olarak Green’in bir dönem kuruculuğunu ve önderliğini yaptığı ‘Fleetwood Mac’ grubunun albümünde yer almıştır.
Beste Peter Green’indi
İşte burada sanatçıların aralarındaki etkileşimi daha iyi anlayabilmek için, Peter Green’in besteyi yapana dek müziğinin geçtiği karmaşık evrimden ve deyim yerindeyse bir zincirin halkalarından bahsetmek gerekiyor. Her şey, Amerikan Blues gitaristi ve şarkıcısı Jody Williams’ın 1957 yılında yayınladığı ‘Lucky You’ adlı şarkı ile başladı. Bir yıl sonra, Chicago Blues gitaristi Otis Rush bu parçanın girişindeki gitar riff’ini, yani tekrarlayan ritmini alıntılayarak ve sözler ekleyerek geliştirdi ve ‘All Your Love’ adlı yeni bestesinde kullandı. 1966 yılına geldiğimizde ise, dönemin rock akımının ünlü topluluklarından ‘John Mayall & The Bluesbreakers’ aynı parçayı yorumlayarak albümlerinde yer verdi, Blues tarzına Eric Clapton’un da katkısıyla rock ve biraz da psychedelic tatlar ekledi.
Peter Green, Fleetwood Mac grubunu kurmadan önce kısa bir süre ‘John Mayall & The Bluesbreakers’ grubunda çaldı, hatta bu gruba Eric Clapton’ın ayrılmasından sonra onun yerini alarak katıldı. İki yıl sonra Peter Green, bu grubun daha önce kaydettiği ‘All Your Love’ adlı şarkıdan etkilenerek ‘Black Magic Woman’ı besteledi. Gerçi hemen öncesinde, aynı tondaki ve Latin motifleri içeren ‘I Love Another Woman’ adlı Blues şarkısında da benzer bir çalışma yapmıştı, hatta bu şarkının ‘Black Magic Woman’ın öncüsü olduğu söylenir. Ustası John Mayall’ın bu etkilenme ile ilgili yorumu şöyleydi: “Bir şarkının melodisini beğeniyorsan, onun bir cümlesini alıp kendine tümüyle farklı bir beste yapmalısın.”
Green onun tavsiyesine uydu ve Black Magic Woman ortaya çıktı. Sözlerinde, karanlık, büyülü, doğaüstü güçlere sahip ele avuca sığmaz bir kadını anlatır, sihirli oyunlarıyla onu neredeyse kör edip bir şeytana dönüştürür. Green sözleri yazarken, eski kız arkadaşı moda mankeni Sandra Elsdon’dan esinlendi, ona ‘Magic Mamma’ lakabını takmıştı. Parça, ilk olarak 1968 yılında single olarak çıktıktan sonra, 1969 yılında Fleetwood Mac’in ‘English Rose’ albümünde yayınlandı ve ‘hit’ oldu. Tesadüf o ki, Green kısa bir süre sonra maalesef gerçekten bazı büyülü, karanlık ve gizemli kimselerin etkisine kapıldı ve hayatı tamamen değişti. Hikâyenin bu kısmı hayli ayrıntılı olduğu için şimdilik atlıyorum, Peter Green müziği ve hayatıyla ayrı bir yazının konusu olacak gibi.
Santana’nın yorumu
Ve sonrasında sıra nihayet şarkının tüm dünyada ünlenmesini sağlayan ve orijinalinden çok farklı olan Santana’nın yorumuna geldi. Green’in ve grubunun hayranı olan Santana yayınladığı kitabında, onların çalışmalarını dinlemeye gittiğini, ancak henüz tanınmamış olduğu için kapı dışarı edildiğini, kendisi için Fleetwood Mac’in o dönemin en iyi Blues topluluğu olduğunu dile getirdi.
Santana grubunun klavyeci ve vokalisti Gregg Rollie bir prova sırasında bu şarkıyı söylemeye başladı ve bir anda ikisinin de kafasında parçayı geliştirmek üzere yeni fikirler oluştu. Orijinaline göre etkili bir elektrik klavye eşlik ve hatta kısmen öncülük etti, üç değişik vurmalı ile çok zengin bir ritim yakalandı. Santana’nın gitar yaratıcılığı ve adeta keman çalarcasına gitarının sesini yükseltip alçaltmasıyla yakaladığı saf ve etkileyici stili kendini gösterdi. Çok etkili ve beğendiğim katkı ise, sözlü kısmın sona ermesinden sonra parçanın son 2,5 dakikasındaki gitarın sürüklediği akar gibi ilerleyen solo bölümdür. Bu kısmın bestesi ise Santana’nın ilham aldığı diğer bir müzisyen, Macar kökenli Amerikalı gitarist Gabor Szabo’ya aittir. 1966 yılında Szabo’nun albümünde çıkardığı ‘Gypsy Queen’ Santana’nın mükemmel yorumuyla esere eklenince, şarkının adı ‘Black Magic Woman / Gypsy Queen’ olarak güncellendi. Yıllar sonra, Santana ilk dönem idolünü anmak üzere 2015’te çıkardığı albümünde, onun stili olan ritim ve armonileri kullanarak bestelediği Mr. Szabo adında bir şarkıya yer verdi.
Müzik hikâyemizin başını hatırlayarak sonlandırmak ve müzisyenlerin geçmişlerine ne denli saygı gösterdiklerini belirtmek için, Santana’nın çocuk yaşta Meksika/Tijuana’da çaldığı günlere dönelim. O dönemde yine çocuk olmakla birlikte bir nevi ağabeyi olan Javier Batiz 55 yıl sonra 2015 yılında ‘El Labyrinth del Brujo’ adında bir albüm çıkardı. Albümün ilk single şarkısının adı ise ‘La Flor de Sans Souci’. Çarpıcı olan ‘Sans Sousi’, o zamanlar Batiz ve Santana’nın Tijuana’da çaldıkları barın adıydı, ‘Flor’ ise bu iki yetenekli çocuğu koruması altına alan barın dansözü. Batiz, bunca zaman sonra şarkısını muhtemelen artık kimsenin tanımadığı Flor’a ithaf ederek şükran duygusunu gösteriyordu.
Yazımda dile getirdiğim şarkıları ve Santana’nın erken dönem parçalarını içeren bir seçki hazırladım. Beğeneceğinizi umuyorum!
-------------------
KAYNAKÇA:
• Black Magic Woman | Ultimate Santana
• https://www.songfacts.com/facts/santana/black-magic-woman
• https://americansongwriter.com/who-wrote-santanas-black-magic-woman/
• Black Magic Woman: the complicated story behind the song | Louder (loudersound.com)
CHICK COREA
• Evil Ways, Santana / “Legacy Edition”
• Samba Pa Ti, Santana / “Abraxas”
• All Your Love, Otis Rush / “1956-1958”
• All Your Love, Blues Beakers & John Mayall with Eric Clapton
• I Loved Another Woman, Fleetwood Mac / “Peter Green’s Fleetwood Mac”
• Black Magic Woman, Fleetwood Mac / “English Rose”
• Gypsy Queen, Gabor Szabo / “Spellbinder”
• Black Magic Woman – Gypsy Queen, Santana / ”Abraxas”
• Guajira / “Santana (III)”
• Stone Flower + Song of the Wind, Santana / “Caravanserai”
• Mr. Szabo, Santana / “Shape Shifter”
• La Flor del San Souci, Javier Batiz
Spotify / Sami Asa, Playlist adı: MY_17_Salom_240529_Black Magic Woman
