Super Mario Bros

Cüneyt DİRİCAN Ekonomi
22 Kasım 2023 Çarşamba

Anketlerde ilk turda şans verilmeyen Milei, Arjantin’in yeni başkanı oldu. El General Ancap lakaplı Avusturya Ekolünden ekonomist Milei, liberteryenleri pek memnun etti. Anarşist kapitalist kelimelerinin kısaltması (Anarkokapitalizmin kısaltması) ile kostümlerini giyip TV programlarına katılan Milei, meydanlarda ve mitinglerinde adeta bir konser şovu veya tribün lideri gibi bir o yana bir bu yana koşarak insanları gaza getiriyordu. Bu anlamda bizim de bir zamanlar TV kahramanımız olan Hamdi Alkan’ın yarattığı karakter GazMan’ı kelime olarak çağrıştırıyor. Bu durumu ise şöyle açıklıyordu Ancap: “Liberaller/özgürlükçüler sadece ekonomik ve ahlaki açıdan üstün değiller, aynı zamanda mizah anlayışımız ve zevkimiz de var.”

Milei, Trump tarafından tebrik edildi. “Make Argentina Great Again” şapkası ile zaten ikilinin sempatileri biliniyordu. Trump anketlerde ve sahada 2024 için liderliğini sürdürüyor. Georgia seçimlerine hile karıştığına dair somut deliller ortaya çıkmaya başlayıp, 6 Ocak Kongre baskını olaylarına dair 44 bin video kaydı kamuya açılıp demokratların iddia ettiği gibi bir ayaklanma olmadığı görüldükçe, adet olarak başkanların birbirlerine bıraktığı mektupta, yalanlanmış olsa da Trump’ın Biden’a “Joe, you know, I won” yazmış olma ihtimalini tekrar değerlendirmek gerekiyor. 2024 seçimlerine kadar bir sürpriz olmazsa şayet Süper Mario Kardeşler, Kuzey ve Güney Amerika’dan dünyaya bayağı bir ses getirecekler. Nintendo’nun meşhur Super Mario Bros oyununun geçtiği yer ‘Mushroom Kingdom’ yani ‘Mantar Krallığı’ önümüzdeki yıllar için fikir verebilecek cinsten.

Arjantin yıllardır ekonomisinde git-geller yaşıyor. IMF ile son anlaşmasından sonra işler iyice sarpa sardıkça ortodoks para politikası ile faiz arttırmış, ancak dolarizasyonun önüne geçemedikçe Çin’le swap anlaşmalarına girmiş, bütün bunlara rağmen Peso değer kaybettikçe, faiz arttırmış, faiz arttırdıkça enflasyon ve kur sarmalına daha çok girmiş bir ülke. Bu yüzden Milei, merkez bankasını ve birçok bakanlığı kapatacağını, El Salvador gibi çift paralı sisteme geçerek Bitcoin ve doları resmi para birimi yapacağını söylüyordu. Neoliberal iktisat anlayışının yeni kalesi Arjantin olacak gibi duruyor. Ancak Kanada’da ekonominin ve Trudeau’nun geldiği yer, Fransa’daki olaylar ve Macron’un Afrika dâhil geldiği yer, Ukrayna’da bir diğer tiyatrocu Zelensky ile dünyanın geldiği yer dikkate alındığında, Milei kampanyasında atfedildiği gibi bir aslan kurtarıcı mı, zaman gösterecek.

Milei’nin kampanyasında aslan kostümleri dışında, Batman, Ancap, oy kullanımında Darth Vader kostümleri de görülmüştü. Hollywood’lu bir diğer oyuncu, sinema kökenli başkan Reegan ise 1971 Nixon sonrası yaşanan süreci vergi düzenlemeleri başta olmak üzere maliye politikaları ile düze çıkaran Cumhuriyetçi başkandı. Bretton Woods’a son veren Nixon istifa edince ABD’de seçimle gelmeyen tek başkan Gerald Ford (ve yardımcısı eski NY Valisi Nelson Rockefeller) Reegan’ı geçmesine rağmen Demokrat Jimmy Carter’a seçimi kaybetmişti. Carter aynı zamanda Camp David Anlaşması ile İsrail-Mısır Savaşına da son veriyordu. Yüksek enflasyon ve işsizlik, petrol krizi ile artan gıda dâhil fiyatlar ve benzin yokluğu ile G. William Miller sonrası Fed’in başına geçen Paul Volcker’ın yüksek faiz artışları sonrası seçimi Reegan’a kaptırıyordu. Reagan’ın yardımcısı George Bush idi. Sonrası malum. Körfez Savaşı ve günümüzde halen süren bakiyesi ile 1971-1986 arası dönemin hızlandırılmış versiyonu ile 2. Yom Kipur Savaşı.

Bolsonaro sonrası Lula iktidara gelince Peso’daki değer kaybı ile birlikte BRICS’e yılbaşında üye olacak Arjantin’e ortak para birimine geçmeyi ve ulusal paralarla dış ticaret yapmayı önermişti. Arjantin ise swap anlaşmaları ile Yuan kredi kullanıyordu. Merkez bankası kadar sosyalistlere düşman olan aşırı sağcı Milei ise Sputnik’e verdiği demeçle BRICS’e katılımı engelleyecek gibi. Bolsonaro ve Trump’ın tebrikleri dışında dünyadan karışık mesajlar gelmeye devam ediyor. Çin BRICS’e katılacak ülkelere desteğini teyit ederken, İsrail ve Ukrayna’ya açık desteğini açıklayan Milei’nin Rusya tarafından not edilerek kutlanması gibi. 44 milyar dolar borç aldığı IMF ve en borçlu olduğu Çin dâhil merkez bankasını kaldırıp (belki de bir Para Kurulu ile ki geçmişinde böyle iki başarısız örneği de var) dolara geçerek bu kredileri bir yandan öderken bir yandan anarkokapitalist neoliberal Milei enflasyonu kontrol altına alabilecek mi, birlikte göreceğiz.

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün