Büyük vurgun: Antisemitizm üzerinden para kazanmak

Ocak ayında Netflix, zıtlıkların birbirini çektiği klişesine dayanan ve ‘zeki bir romantik komedi’ olarak tanımladığı bir filmin vizyona gireceğini duyurdu. Başrolllerini Jonah Hill ve Lauren London’ın paylaştıkları ‘You People / Ah Siz İnsanlar’ adlı filmde, Yahudi genç bir adamla Müslüman, siyahi bir genç kadının aşık olmaları, fakat her ikisinin de ailelerinin kültürel farklarının üstesinden gelememeleri nedeniyle ayrılmaları konu ediliyordu.

Film eleştirmenleri, Hill’in oynadığı karakterin Yahudilerin köleliğin sorumlusu olmalarıyla ilgili sözleriyle meşhur Louis Farakhan’ı övmesinden, Amerikan politik sistemini kontrol ettiklerine, şeytanın sinagogunda ibadet etmelerinden, Avrupa’daki antisemitizm nedeniyle ABD’ye kaçan Yahudilerin yanlarında kölelik sisteminden elde ettikleri serveti getirdikleri iddiasına kadar Yahudi tiplemelerinde yıllardır kullanılmış aşağılayıcı klişelerden kurtulamayan filmi yerden yere vurdu.

Yahudi asıllı İngiliz yazar David Baddiel yazdığı ve 2021 yılında basılan antisemitizmi anlatan kitabının ismine ithafen film hakkında, “Bu film tam bir ‘Yahudiler Sayılmaz’ festivali. Yahudi aile beyaz, ayrıcalıklı ve ırkçı olarak gösterilmiş. Siyahi ailenin başında olması beklendiği gibi asabi bir baba var. Filmin sonunda ırkçılık için özür dileyen taraf Yahudiler oluyor fakat kimse antisemitizm için özür dilemiyor. Hatta antisemitizmin adı bile hiç geçmiyor,” diye yazdı.

Bunlara rağmen dijital platformda müthiş bir başarı yakalayan film, vizyona girişiyle birlikte Netflix’in en çok izlenen listelerinde pek çok ülkede ilk sıraya yerleşerek, bildirilene göre yayına girdiği ilk üç gün içerisinde elli beş milyon saatlik izlenme elde etti.

Kısaca, neredeyse tüm antisemit klişelere değinen film, Netflix için tam bir kazanç kapısı oldu.

Yahudi karşıtlığından ve önyargılardan para kazanmak

Antisemitizm bugünün dünyasında artık para getiren bir kazanç kapısı haline mi geldi? Simon Wiesenthal Merkezi Başkanı Haham Abraham Cooper, bunu iddia ediyor. Cooper konuyla ilgili, “Etrafımız nefreti paraya çevirenlerle dolu. Amazon gibi bir dev şirket bile svastika şeklinde kolyeler, neo-Nazilerin kullandığı maskeler ve bu tip insanların ilgilenebileceği çeşitli objeler satmakta,” diyor.

İngiltere’de antisemitizmi takip eden kurumlardan Cemaat Güvenlik Vakfı’nın strateji başkanı ve ‘Günlük Nefret: Antisemitizm Hayatımıza Nasıl Giriyor ve Buna Nasıl Engel Olabiliriz?’ adlı kitabın yazarı Dr. Dave Rich, internette Yahudileri hedef alarak para kazanan bir kesim olduğunu belirtiyor. Rich, “Burada kendi içinde bir sistem oluşmuş durumda. Bu tip şeyleri satan ve içerik üreten kişiler, bu ürünleri pazarlayan internet siteleri ve tüm bunların ödemelerini halleden şirketler var,” diyor. İsimsiz kullanıcıların diledikleri mesajı paylaşabildikleri ve bunların içeriklerinin hiç kontrol edilmediği mesaj panolarıyla dikkat çeken 4Chan adlı internet sitesinin bu nefret üzerinden en büyük kar edenlerden biri olduğuna dikkat çeken Rich, nefret içerikli sitelerden belki de en kötüsünün bu site olduğunu söyleyip, bu tip sitelerin terörizme teşvik abidesi olduklarını da ekliyor.

Aylık 22 milyon farklı ziyaretçinin akınına uğrayan 4Chan, kendi içerisinde çevrimiçi bir mağaza da barındırıyor. Gama haçlı kahve bardaklarından eşofman üstlerine pek çok ürünün bulunduğu bu mağazaya yapılan ödemelere dair hizmet ise, son derece ironik bir şekilde, İsrailli Wix adlı bir şirket tarafından sağlanıyor.

Yine İngiliz kar gütmeyen bir kuruluş olan ve hem Londra hem de Washington’da ofisleri bulunan DNK, yaptığı araştırmanın sonucunda Facebook ve Instagram’ın, bu platformlar üzerinde neo-Nazi odaklı pek çok ürünün satışını yaparak aşırı sağa fon sağlayan düzinelerce hesaba ev sahipliği yaptıklarını ortaya çıkardı. 2020 yılında yapılan araştırmada, her ikisi de Meta Platforms bünyesinde bulunan sosyal medyanın devlerine nefret saçan güçleri ana akım izleyici ile buluşturdukları ve bu güçlerin maddi kaynak elde etmelerine ortam sağladıkları suçlamaları yapıldı.

Benzer şekilde Cooper 2022 yılının aralık ayında, antisemitizm üzerinden maddi kazanç sağlanmasının Simon Wiesenthal Merkezi’nin en önemli kaygılarından biri olduğunu ve bunun yükselişte olan antisemitizmi daha da arttıracağını düşündüklerini söylemişti. Cooper, “Antisemitizm üzerinden para kazanma hareketinin ana akıma sıçramaması için elimizden geleni yapmalıyız. Şöyle düşünün, United Airlines’ın bir uçuşunda yanınıza boynunda gamalı haç kolyesiyle biri oturuyor ve eleştirdiğinizde bunda yanlış bir şey olduğunu düşünmüyor. Buna engel olmamız gerek,” demişti.

Cooper ayrıca internetin nefreti paraya çevirmek için kullanıldığının ve her teknolojik gelişmede, antisemitlerin bu teknolojiyi kullanmak üzere orada olacaklarını düşündüğünü de belirtti.

Avrupa Yahudi Kongresi Başkan Yardımcısı Raya Kalenova da bu tip satışlatın gittikçe artan ve yüksek kazanç sağlayan kuvvetli bir akım olduğuna değindi ve “Antisemit mesaj içeren objeler ve Nazilere ait sembolik eşyaların satışı tüm Yahudi cemaatlerinde derin bir kaygı yaratmaktadır. Bu boyutta bir cevaba karşın etkin uluslararası bir kısıtlama getirilmeli, perakende sektöründe bu tip ürünlerin satışına engel olunmalıdır. Aralarında Almanya, Avusturya ve Fransa’nın da bulunduğu bazı Avrupa Birliği üye ülkelerinde bugün halen Nazilere ait hatıra ürünletinin satışı yasaktır. Bazı diğer ülkelerde ise, bu konuya tam değinilmediğinden belirsizlikten faydalanan dev çevrimiçi mağazaları bulunmaktadır. Bu sebeple sistemli bir şekilde Nasyonel Sosyalizme ait tüm sembolleri içeren ürünlere ait kesin ve net bir yasak getirilmeli, açıkça antisemitizm içeren diğer ürünlerle birlikte tüm bu bahsettiğim objelerin Avrupa’daki satışına engel olunmalıdır.

Christie’s ve Sotheby’s gibi dünyaca ünlü bazı müzayede evleri Nazi sembolleri içeren ürünleri satmayı reddediyor veya eBay bünyesinde ‘rahatsız edici ürün politikası’ barındırıyor olsalar da, Amazon gibi devletin yanı sıra daha ufak çevrimiçi mağazaların yasaklı ürünlerle ilgili yapay zeka ile taranarak, çerçevesi son derece net bir kural grubuna uymaya zorlanması ve bu ürünlerin eğitimli bir personel grubu tarafından hemen satıştan kaldırılmasının sağlanması gerekir. Nefret söylemlerinin ve nefret suçlarının hızla artışta olduğu bu dönemde, çevrimiçi mağazaların, platformlarının ırkçılık ve antisemitizmi pazarlamak için kullanılmadığından emin olmaları şarttır,” dedi.

Sözlerine devam eden Rich, antisemitizm ve nefretin sadece çevrimiçi mağazalarda satılan ürünlerde değil, aynı zamanda sansasyonel antisemit başlıklarla okucu çekmeye çalışan ve bunun sonucunda reklam gelirlerini arttıran haber sitelerinde de olduğunu ekledi. Yabancı ve İslam düşmanı bir kuruluş olan İngiliz Savunma Ligi adlı derneğin kurucusu İngiliz aşırı sağcı Tommy Robinson’u örnek gösteren Rich, bu kişinin yayınladığı videolardan dev bir kazanç elde ettiğini söyledi.

Başta PayPal olmak üzere, en popüler ödeme servisi sağlayıcılarının çoğunun bu tip ürünlerin satışına alet olmamak için özen gösterdiklerini ve bu ürünlerin satışı için kullanılmayı reddettiklerini de belirten Rich, bunun maalesef sınırsız internet dünyasında pek çok ufak boyutlu ödeme servisi sağlayıcının gözden kaçmasına engel olmadığını ekledi.

Rich ayrıca, “Bu insanlar içerik üretiyor. Bunu yaparken diğer içerik üreticilerinin de kullandıkları bir politikayı izliyorlar ama fark etmeleri gerek, bu içeriğin adı nefret,” dedi.

Medyayı daha fazla okuyucu kazanmak için dikkat çekici antisemit başlıklar kullanmakla ve bu sayede reklam gelirlerini arttırmakla suçlayan Kalenova da sözlerinin sonuna gelirken, “Bazı haber kanalları daha fazla ziyaret almam için tanınmış antisemit kişileri kullanırken bu insanların fikirlerini sansürsüz şekilde yaymalarına alet oluyorlar. Antisemit söylemin yayıldığı ve büyüdüğü internet medyasından faydalanan ve bunu sansasyonel makalelerle besleyen pek çok internet sitesi mevcut. Daha yeni, Fransız bir gazete olan Le Monde’a Sefarad Yahudileri ile ilgili olumsuz bir imaj yansıttığı gerekçesiyle bir dava açıldı,” diye konuştu.

Cooper da günümüzde antisemitizmdeki yükselişle savaşmanın ve gelir elde etmesine engel olmanın en etkin yolunun tüm Yahudilerin birlik olarak toplu hareket etmeleri ve bahsi geçen internet şirketlerinin bu hareketlerinden sorumlu olmalarını sağlamaları olduğunu da belirtti. Cooper sözlerine, “Bütün bunların bir bedeli olmadıkça bu iş daha büyüyecek, gelişecek ve genişleyecek,” diye son verdi.

Kaynak: ‘Big business: the monetization of antisemitism’, The Jerusalem Post, 1 Nisan 2023