Yaz tatili yaklaşırken…

Karne dönemi dikkat edilmesi gerekenler nedir?

Karne günü yaklaşırken çocuklar kadar hatta belki de daha fazla heyecanlı olan ebeveynler bu süreci nasıl yönetecekleri konusunda zaman zaman zorlanabiliyor. Karne günü çocuğa karşı yaklaşım, tahmin ettiğimizden daha büyük bir önem taşır. Sergilenen yaklaşım çocuğun sonraki dönemlerdeki okul başarısının yanı sıra psikolojik gelişimi üzerinde de oldukça önemli bir etkiye sahiptir. “Karne günü çocuklarımıza nasıl bir yaklaşım sergilemeliyiz?” sorusunun elbette tek bir cevabı olamaz, çünkü her bir çocuk ve aile biriciktir.

Ancak dikkat edilmesinin uygun olacağı birkaç noktaya değinmek faydalı olacaktır:

- Herhangi bir yorumda bulunmadan önce karnesiyle ilgili çocuğunuzun görüşünü sormak.

- Çocuğunuzun başarı ya da başarısızlığına değil; sarf etmiş olduğu çabasına vurgu yapmak.

- Geliştirmesi gereken noktalarla ilgili ihtiyacı olan desteği vermek.

- Kötü bir karneyi cezalandırmamanın yanı sıra iyi bir karnede de abartı ödüllendirmelerde bulunmamak.

- Aşağılayıcı, yargılayıcı ifadeler kullanmamanın yanı sıra abartılı övgülerden de kaçınmak önemli birkaç nokta olarak vurgulanabilir.

Çocuklar yaz tatilini nasıl verimli geçirebilir?

Tüm bir yıl boyunca sergilemiş olduğu performans ve çaba sonucunda almış olduğu karne ile ilgili her tepki çocuğun kendilik algısı ile ilgili çıkarımlarda bulunmasına yol açmaktadır. Bu sebeple sadece olumsuz yorumlardan kaçınmak değil, abartılı olumlu yorumlardan da uzak durmak uygun olacaktır.

Çocukların yaz tatillerini verimli geçirebilmeleri için, okul döneminde elde ettikleri kazanımları kaybetmeyecek şekilde bir planlama yapmak uygun olacaktır. Çocukların dinlenme ihtiyacını göz ardı etmeden kısa ders süreleriyle bilgilerini tekrarlayabilirler. En az akademik taraf kadar önemli olan diğer ihtiyaçları ise spor, sanat ve de sosyal alanlarda kazanacakları gelişimler olarak tanımlanabilir.

- Çocuğun ilgisi olan bir spor dalında düzenli bir aktivite yapması (basketbol, voleybol, yüzme, futbol, tenis, yelken, kürek…)

- Çocuğun ilgisi ve yeteneği olan bir sanat alanında etkinliklerde bulunması (resim, müzik, seramik, tiyatro, cam…) 

- Sosyal gelişimleri için arkadaşlarıyla iletişimini sürdürmek, grup aktivitelerine katılımına fırsat vermek ve aile ziyaretlerinde bulunmak gibi çocuğun gelişimine yönelik imkânlar sunulabilir.

Anne babaların dikkat etmesi gerekenler (sınırlar, yaklaşımlar) nedir?

Çocukların her dönemde düzene ihtiyaç duyuyor oldukları göz önünde bulundurulmalıdır; bu sebeple çerçevesi belli olan bir özgürlük alanı sağlayarak tatil döneminde de sınırlar oluşturulmalıdır. Uyku ve yemek düzenleri, ekran kullanım süresi ve derslere ayrılacak süreler gibi temel alanlarda sınırlar çocukla birlikte belirlenmelidir. Okul dönemine göre daha esnek olsa da sınırlar belirlenmiş olmalıdır.

Bu sınırlara karar verirken birlikte hareket etmek, çocuğun katılımı ve kendisini iyi hissetmesi için oldukça önemlidir. Uyku, yemek, ekran, ders gibi başlıkları belirleyip, her başlıkla ilgili çocuğun da fikrini alarak yaşına uygun bir noktada buluşarak her alanla ilgili ayrı bir sınır belirlemek faydalı olacaktır. Örneğin okul zamanında yattığı saat, izlediği televizyon zamanı, tablet/telefon/bilgisayar kullanım zamanı bir miktar esnetilebilir. Ancak bu sınırlar çocuğunuzun yaşına ve gelişimine uygun olarak belirlenmelidir.

Çocuklarla oluşturulan rutinler ne kadar esnetilmelidir? Sınır ne olmalı?

Yoğun bir okul döneminden çıkmış olan çocukların dinlenme ve eğlenme ihtiyaçları derse ayrılacak vakitten öncelikli olmalıdır. Ancak tüm okul dönemi kazanılmış olan bilginin unutulmaması için ders de tamamen göz ardı edilmemelidir. Çocukla birlikte, akademik olarak verimli olması açısından çocuğun yorgun olmayacağı bir saat belirlenerek, planlı bir şekilde her gün aynı zaman diliminde kısa süreli ders tekrarları yapılmalıdır. Ailece gidilen bir tatil seyahati olması durumunda derslere ara verilmesi, döndükten sonra tekrar aynı programla başlanması daha uygun olacaktır. Okulun açılma zamanı yaklaştıkça çalışma süreleri kademeli olarak arttırılabilir. Okullar açıldığında da vakit kaybetmeden okul saatlerine uygun biçimde yeni bir çalışma programı hazırlanabilir.

Tatil imkânı (deniz-güneş-kum) olmayanlar için birkaç öneriniz var mı?

Ailece hep birlikte geçirilecek vakitler oldukça önemlidir. Ailece tatile gitmek bütün senenin yorgunluğunu gidermenin yanı sıra güzel anılar biriktirebilme imkânı sunar. Ancak tatile gitme imkânı olmadığında da anı biriktirme ve keyifli vakit geçirmeye odaklanmak uygun olacaktır. Okul dönemi vakit bulmakta zorlanılan, çocuğun yapmak istediği aktivitelere öncelik verilmelidir. Şehir ya da yurt dışına gitme imkânı olmadığı durumlarda daha önce gidilmemiş yeni yerlere, tarihi yerlere ya da orman gibi doğal güzelliklere gitmenin yanı sıra sinema, tiyatro, müze, çocuğun yaşına göre oyun parkları gibi yerlere gitmek çocuklar için keyifli ve de verimli olacaktır. Birlikte paylaşılacak bu vakitler ebeveyn-çocuk ilişkisinin güçlenmesine de katkısı bakımından da oldukça önemlidir. Dışarı çıkılmadığı günlerde de evde birlikte yapılacak aktivitelerle vakit geçirmek mümkündür. Evde birlikte film izlemek, kutu oyunları oynamak, bir şeyler pişirmek, sohbet etmek, puzzle yapmak, maket yapmak, çiçek ekmek gibi birçok etkinlikle birlikte keyifli vakit geçirerek paylaşımda bulunulabilir.

Aile ile geçirilen zaman kadar kıymetli olan bir diğer nokta ise çocuğun bireysel vakit geçirebilmesidir. Çocuğun kendi kendine vakit geçirebilme becerisinin gelişimi ve de kendisini tanıyabilmesi için yalnız kalmaya da ihtiyacı vardır. Son zamanlarda çocukların sıkılmasına izin vermeyen ebeveyn tutumları çok daha yaygın; bu durum çocukların yaratıcılık ve problem çözme becerilerini köreltmektedir. Bu sebeple, kendi başlarına vakit geçirmelerine fırsat vererek, yaratıcılıklarını güçlendirerek keyifli vakit geçirebilme becerilerine katkı sağlanabilir.

Kitap okumaya teşvik etmek için kitap alışverişine birlikte giderek, çocuğun ilgisine ve yaşına yönelik kitap seçimi yapmasına yardımcı olmak önemli bir adımdır. Kitap okumayı düzenli bir hale getirmek için ailece belirlenecek bir kitap okuma saatine tüm aile bireylerinin katılımı ile başlanabilir. Kitap okuma alışkanlığını küçük yaşta edinmek çocuğunuzun geleceğine vereceğiniz en önemli desteklerden biridir.

Çalışan ailelerin çocukları için yaz tatili nasıl değerlendirilmeli?

Ebeveynlerden her ikisi de çalışıyorsa çocukların uzun yaz tatilinde nasıl verimli zaman geçireceği anne-babalar için tedirginlik oluşturabilir. Bu gibi durumlarda çocukların kendi yaş gruplarıyla bir araya gelebilecekleri, takım oyunlarına katılabilecekleri aktivitelerin bulunduğu yaz okullarına ya da kamplarına öncelik tanımak uygun olacaktır. Yaz okulu gibi sportif ve sosyal aktivitelerle hem enerjisini atacak hem de gelişimine katkı sağlayacaktır. Tüm gün arkadaşlarıyla keyifli ve aktif olarak vakit geçirmiş olan çocuklar akşamları da aileleriyle vakit geçirerek doyum sağlayabilir. Ailelerin her gün en az on beş dakika çocuklarıyla birebir verimli vakit geçirmeleri önemlidir. Bu vaktin verimli olması fikri bazen aileler üzerinde baskı ve kaygı oluşturabiliyor. Ebeveynin çocuğu ile birebir, ekran ve telefondan uzak, keyif alarak yaptığı her etkinlik verimli olacaktır. Gün içinde yaptıklarını paylaşmak, oyun oynamak, birlikte çocuğun da keyif aldığı herhangi bir paylaşım hem aile bağlarını güçlendirecek hem de çocuğun bireysel gelişimini olumlu yönde etkileyecektir. 

Özet olarak, çocukların tatil planlamasını yaparken yoğun bir senenin ardından dinlenmeye ihtiyaç duyuyor olduklarını göz ardı etmemek önemlidir. Çocukların geçirecekleri bu tatilde yapılan aktivitelerle dinlenmesi, eğlenmesi ve de rahatlamış hissetmesi ön planda tutulmalıdır. Kısa ve planlı bir şekilde ders tekrarları ve kitap okuma zamanları çocuğun akademik bilgi birikimini kaybetmemesi için yeterli olacaktır. Çocuğun gelişimi açısından anne babası ile daha fazla ve keyifli vakit geçirme imkânına sahip olması oldukça olumlu etki sağlayacaktır.

Verimli geçirilmiş, güzel değerlendirilmiş bir yaz tatili, bir sonraki okul döneminin de iyi ve verimli olmasına oldukça önemli bir yatırımdır. Bu denli uzun bir tatil zamanının boşa harcanması, gelecek yılları da olumsuz etkileyeceği için, tatil vaktinin nitelikli ve verimli geçirilmesi aileler açısından da çocuklar açısından da oldukça kıymetlidir.