LVİV LVOV LEMBERG

İsak ESKİNAZİ Judeo-Espanyol
13 Nisan 2022 Çarşamba

El mez ke pasimos fue markado por la gerra entre Rusya i Ukrayna i no uvo diya ke no meldimos o ke no sintimos sovre una sivdad de Ukrayna ke se yama Lviv o Lvov o Lemberg. Esta sivdad es la sivdad ande nasyo mi esfuegro, Herr Duvid Locker... En su kamino para la Amerika, en Estanbol, rankontro a mi esfuegra Froelayn Rachel Berkovitz. Se kazaron i nasyo mi mujer, Anna. Eran los primeros anyos ke se kumpliya la ley de  deshar el fez i yevar el chapeyo. Un dover muy seryozo para los ofisyales del governo i militares. Mi esfuegro, muy kapachi de konfeksyonar chapeyos, desidyo de kedarse aki un syerto tiempo, i se kedo asta la fin de sus diyas. Sus chapeyos eran muy famozos en stilo i en modelos, ke mizmo Atatürk tambien fue uno de sus klientes. Su ekspertiza se vyo mas i mas en el terreno de la armada naval, por los amirales i ofisyales.

Mi esfuegro me konto munchas kozas sovre Lviv o Lvov o  Lemberg. La sivdad a la fin de la primera gerra mondiyal paso por un kurto tyempo a Ukrayna i después torno a ser de muevo Polonez. Es después de 1939 ke se izo parte de la Unyon Sovyetika. Oy es una sivdad de Ukrayna de kaji kon 700.000 almas i kon minoriyas komo Rusos, Polakos, Armenyos, Djudyos i Tatares de Krimea. Kuando mi esfuegro salyo de Lviv, la povlasyon Djudiya era kaji de 100.000 personas i se dize ke la endustriya i el komersyo estava en el poder de los Djudyos. En la okupasyon de la Rusya Sovyetika, miles de djudyos de Lviv ke no kijyeron kolaborar kon los Rusos i no tener la nasyonalidad rusa, fueron egzilados a Sibirya.  Malgrado este egzilyo, kon los Djudyos ke fuyeron de Almanya, se izyeron mas de 160.000. Kuando los Almanes tomaron Lviv, la populasyon de Ukrayna fue muy feliz i selebraron kon ardor esta okupasyon. Esto fue la fin de los Djudyos. Los pogromes de los nasyonalistos de Ukrayna no fueron livianos en el getto de Lviv. Tambyen Simon Wiesental en 1989 mensyono estos kavzos.

Ke pena ke Lvov, antes de la gerra era un sentro kultural, relijyozo i politiko por los Djudyos. Durante la peristroyka, la Sosyedad Kultural Djudiya Shalom Alehem konstruyo un monumento de komemorasyon de los difuntos Djudyos de Lviv. Un monumento reprezentando un viejo Djudyo orasyonando i alevantando  la kavesa i los brasos al syelo.  Se dyo el nombre de Meir Balaban, el famoso istoryador i eskrivano Djudyo de Lviv ke bivyo a la fin del siglo 19, a una avenida prestijyoza de la sivdad. Shalom Alehem, en su kamino para los Estados Unidos se kedo muncho tiempo en Lvov asperando los papeles de emigrasyon i alavo la limpieza, i la ermozura de esta sivdad.

Shalom Alehem fue  un shampiyon del Yiddish konsiderando esta lingua komo una lingua ofisyal. Eskrivyo munchas ovras en Yiddish i intento de arebivirla. Makari ke i el Ladino tenga mismo mazal.

Kon lo ke me kontava mi esfuegro, los puevlizikos al lado de Lemberg, eran igual komo el shteitel de “Tevye, el Lechero” i del “Violonista ensima del techo”.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün