Este mez en la istorya djudia – La fundasyon de Petah Tikvah

Metin DELEVİ Judeo-Espanyol
17 Kasım 2021 Çarşamba

Mis avuelos izyeron Aliyah en 1956, i direktamente se enstalaron en Petah Tikva i aya pasaron todas sus vidas. Uno de mis tiyos dayinda bive en Petah Tikva. Puedo dizir ke pasi una grande parte de mi chikes i de mi manseves en Petah Tikva porke pasava kaji todo los enveranos kon mis avuelos. Afilu un enverano lavori en una fabrika en Petah Tikva. Oy en dia, kuando vijito Israel, uno de los primeros lugares ke vijito es Petah Tikva o mas spesifikamente Rehov Rambam en Petah Tikva ande se topa la primera kaza de mis avuelos. Me akodro ke en mi chikes era renomado en Rehov Rambam (por dizir la verdad era renomado por mi fortalidad) ande me yamavan “El Rey de la Guerta de Kriyaturas” (Meleh Gan Yeladim) porke no deshava entrar a dingunos a parte de mi “Reyna”!

Por la okazyon del aniversaryo de su fundasyon, kije dar unas kuantas informasyones sovre esta sivdad. I de otra parte, komo dize mi tiyo chiko, se save ke kon la edad, empesa la nostaljiya!

El 3 de Noviembre de 1878, un grupo de djudios relijiozos establesyeron en Petah Tikvah (Puerta de la Esperanza), un moshav (komunidad kooperativa de agrikultores) a diez, vente kilometros al este de Tel Aviv.

Antes de Petah Tikva, este grupo bushko de merkar tyerras serka de Jericho, ma no pudyeron obtener el konsentimyento de las otoridades otomanas. I ansi se tornaron verso las tyerras en Petah Tikvah. El nombre del moshav fue tomado direktamente por sus fundadores de una profesiya del livro de Hosheah. La primera esperyensya, la primera prova turo poko achakes de una rekolta dezastroza i una epidemiya de malarya. En 1882, aviya solo 10 kazas i 66 rezidentes, i komo las kondisyones kontinuaron a deteryorarse, los rezidentes poko a poko empesaron a abandonar el moshav.

Poko despues, un muevo grupo de imigrantes de Rusya, konosidos komo BILU (Beit Ya'akov Lekhu Venelkha, ke es "Kaza de Yaakov, suveremos") se enstalaron en Petah Tikvah i, kon el ayudo de Edmund Rothschild, un filantropo fransez siyonisto i muy riko, drenaron los bataklikes de la rejion, lo ke permityo a los muevos rezidentes, a sembrar guertas de agrios i esto trusho un desvelopamyento ekonomiko. Serka del anyo 1900, la povlasyon de la sivdad suvyo asta 818 personas rezidentes.

Despues de la Primera Gerra Mundial, Petah Tikvah kontinuo a engrandeserse i desveloparse rapidamente, malgrado el revolto i los atakos sigyentes de los arabos en 1921. Segun el senso del mandato britaniko de 1922, aviya 3.008 djudios bivyendo en Petah Tikvah, i en 1931 6.729, un aumento de 123,7%. Su primer mayor, Shlomo Stampfer, era ijo de uno de sus fundadores, Yehoshua Stampfer.

Petah Tikvah eskapo sin grande danyo los evenementos de los arabos de 1929, ke inkluyeron eventos orrivles komo el masakro de Hebron. Ma, al kontraryo, la revolta araba de 1936 empeso serka de Petah Tikvah despues ke dos lavorantes arabos fueron matados en un atako de venganza en durmyendo en sus barakas serka de Petah Tikvah.

Despues de la fundasyon del Estado de Israel en 1948, munchos kazales serkanos se entegraron a las  frontyeras de Petah Tikvah, pujando su povlasyon a 22.000.

Oy, Petah Tikvah es la segunda mas grande sivdad industrial de Israel, i aya se arekojyeron los sentros prensipales de kompanyias enternasyonales komo Oracle Corporation, IBM, Intel, Alcatel-Lucent, ECI Telecom i GlaxoSmithKline Pharmaceuticals, i kompanyias israelyanas komo Teva, Osem i Strauss, ansi ke sinagogas i eskolas ke reprezentan el spektro politiko i relijyozo de la sosyedad israelyana..

El desvelopamyento de Petah Tikvah fue tan empresyonante ke fue nomado i konosido komo Em Hamoshavot - la madre de los moshavot.

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün