Teknik Üniversite’de okuduğum yıllarda bazı sınavlar kitaptan yararlanabilecek şekilde gerçekleşirdi. Yani sınav esnasında tüm formüllerin bulunduğu kitap yanınızda olurdu. Önemli olan mühendis adayının ileride mühendis olduğunda dahi hangi bilgiyi nerede bulabileceğini bilmesiydi. Son dönemlerde TYT (Türk Yahudi Toplumu) üst yönetimi toplumumuzun uzun yıllardır sahip olduğu ancak yıllar geçtikçe terk etmiş olduğu ibadethane, mezarlık, okul, yetimhane, yeşiva - dini eğitim kurumu gibi özel mekânlara sahip olmaya çalışırken önemli bir bilgi eksikliği yaşanmaktadır. Bunu İstanbul’daki iyi bilinen bölgeler için söylemesek de, günümüzde Marmara Adasındaki eski sinagogun ve eski mezarlığın yerini bilenlerin sayısı bir elin parmaklarını geçmez. Ancak bu toplantılarda dahi Naim A. Güleryüz’ün 500. Yıl Vakfı için Gözlem Yayınları tarafından yayınlanmış olan ‘Tarih Boyunca Trakya ve Anadolu’da Yahudi Yerleşim Yerleri’ kitabına (2 Cilt) sahip olmayan aktif üyelerin olması düşündürücüdür.
Yıllarca birçok kurum ve komisyonda birlikte çalıştığımız, birçok görevi devraldığım Naim Güleryüz’ü bazen eleştirmişim de. Ancak yıllardır üzerinde çalıştığı ve 2 yıl önce, 2017’de yayınlanmış olan, birinci cildinde İstanbul, ikinci cildinde Trakya ve Anadolu Yahudileriyle ilgili sayısız bilgi bulunduran bu kitapların Türk Yahudi Toplumu yöneticileri için vazgeçilmez bir bilgi kaynağı olduğunu ısrarla belirtmem lazım. Bu konuyla gerçekten ilgilenmiş ve belirli bir yaşın üzerindeki kişiler dışında İstanbul’un Yedikulesi’nde, Büyükdere’sinde, Beykoz’unda, Paşabahçe’sinde Yahudilerin yaşadığını hatta bu yerlerin çoğunda sinagogları dahi olduğunu nereden bilecekti. Tarihi şahsiyet Don Joseph Nassi’nin malikânesinin yerini (kaynak Portekiz Fahri Konsolosu Aron Nommaz olsa da) nereden bilebilirdik.
Anadolu söz konusu olunca iş daha da ilginç. Günümüzde İstanbul dışında, başta İzmir olmak üzere Bursa’da, Ankara’da, Antakya’da, Adana’da az mensubu da olsa faal sinagoglarıyla Yahudi toplumları olduğunu; çok az sayıda mensubu olsa da Çanakkale’de, Kırklareli’nde, Edirne’de, Gelibolu’da, Lüleburgaz’da Yahudilerin yaşadıklarını bilmekteyiz. Bunun dışında artık yaşam olmayan Gaziantep, Kilis, Urfa, Başkale(Van), Mersin gibi sayısız il ve ilçe sayılabilir. Ayrıca Ege bölgesinde İzmir’e yakın ve uzak tüm şehir ve kasabalarda Yahudi yaşamının yaşanmış olduğunu biliyoruz. Ancak bu konuda kaçımızın bilgisi var? Ne yazık ki çok azımızın... Bu kitabı satın aldığınız taktirde (500. Yıl Vakfı - Müze: 0212 2926333 veya Gözlem Kitap:0212 2404144) bu engin hazineye ulaşabileceksiniz. Günümüzde yazlık yerleşim ile başlayan Bodrum ve Çeşme - Alaçatı bölgelerinde gittikçe artan bir Yahudi nüfusu oluşmakta. Bodrum’da eski tarihlere dayanan bir Yahudi yerleşimi olmasına rağmen, Çeşme için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Bunu Naim Güleryüz’ün kitabından da doğrulayabiliyoruz.
Bu bilgi hazinesi yazılırken bu güne dek yayınlanmış başta Galante’nin eserleri ve araştırmaları olmak üzere tabii ki her birinden faydalanılmıştır. Ancak Türkçe, hepsi bir arada bu güne dek başka bir yayın yayınlanmamıştı. Kitabı tedarik etmek için müzeyi arayın, kapınıza ulaştıralım. Naim Güleryüz üstadımıza da bu köklü çalışma için de tüm toplum adına sonsuz teşekkürlerimizi sunuyorum.
