Gerçek adı Moşe Rafaela Atiyas olan ancak çalıştığı dönemde Zeki Efendi olarak bilinen Osmanlı’nın Saraybosna’daki arşivcisinin mezarı Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından restore edildi.
TİKA'dan yapılan yazılı açıklamaya göre, yapılan restorasyonda Zeki Efendi'nin Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna’daki Yahudi Mezarlığı'nda bulunan ve Osmanlıca, İbranice ve Boşnakça ifadelerin yer aldığı savaşta zarar gören orijinal mezar taşı esas alındı.
Açıklamada şu ifadeler dikkat çekiyor: “1990'lı yıllarda Bosna Hersek'te yaşanan savaş sırasında ağır çatışmaların gerçekleştirildiği Yahudi Mezarlığı ağır hasar görmüştür. Saraybosna'nın önemli şahsiyetlerinden biri olan Zeki Efendi'nin mezarı da kurşun delikleriyle çatlamış ve zarar görmüştür. Yahudi-Müslüman iş birliğinin bilinmeyen kahramanı Zeki Efendi'ye ait mezar taşının restorasyonu, din, dil ve ırk farkı gözetmeksizin gönül coğrafyamızın ihtiyaçları ve sorunlarıyla yakından ilgilenen ve Bosna Hersek'teki tüm kesimlere Türkiye'nin yardım elini uzatan TİKA tarafından gerçekleştirildi."
Zeki Efendi kimdir?
Resmi adıyla Moşe Rafaela Atiyas, 1845 yılında Saraybosna'nın önde gelen bir Yahudi ailesinden dünyaya gelmiş, bir Osmanlı okulunda Müslüman sınıf arkadaşlarıyla İslami bir müfredat eğitimi almıştır.
İslam kültürünü daha ayrıntılı incelemek için şair Sadi Şirazi'nin şiirlerine ilgi duymaya başlayan Atiyas, Osmanlı idaresindeki Saraybosna'da arşivcilik, tercümanlık ve mali danışmanlık görevi yapmıştır.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde de Osmanlıca tercümanlık görevine devam eden Atiyas, 1916 yılında vefat etmiştir.
