Uber Süper Romanya

Avrupa Birliği Dönem Başkanı Romanya uzun zamandır tatil destinasyonlarım arasında bekliyordu. Hotel Transilvanya çizgi film üçlemesi sonrasında büyük bir heyecanla Dracula Vlad’in şatosunu görecektim. Transilvanya gerçekten bir doğa harikası. Romanya çok yeşil bir ülke. Bükreş başkent olarak yeşili ve tarihi korumuş bir şehir. Sibiu, Braşov şehirleri ise orta çağdan kalmış bir açık hava müzesi. Rasnov ve Bran Kaleleri ise aynı güzergâhta turistlere orta çağı yaşatıyor. Dağları, ovaları, nehirleri, kaleleri, gotik mimarisi, komünizm dönemi binaları ile kesinlikle görülmesi gereken bir destinasyon. Çavuşesku’nun yıkıldığı Parlamento Binası Romanya’nın Avrupa Birliği dönem başkanlığı nedeni ile çok limitli olarak ziyarete açık. Randevu ile şansınızı zorlamanız mümkün. Zorladım ama aynı gün için ziyaretimizin son gününde randevu koparma imkânım olmadı. Kısmet bir dahaki sefere. Romanya da Mardin gibi tekrar görülebilecek hatta görülmesi gereken bir yer. Gitmek isteyenler için Bükreş Havalimanından itibaren şehirde gezmek için taksi, otobüs ve troleybüs dışında tavsiye edebileceğim iki güzel alternatif bulunuyor: UBER veya kiralık araba. Kiralık arabalar ucuz. Örneğin, orta segment dizel arabayı sigorta, limitsiz kilometre ve çift şoförlü olarak günlük 60-70 Euro bandında kiralamak mümkün. Bu Euro olarak küçük, bizim paramız cinsinden büyük bir rakam gibi görünse de satın alma gücü paritesi cinsinden düşünüldüğünde bir Avrupalı için gayet makul bir fiyat. Romanya’ya çalışmak için giden tanıdıklarımız taksi yerine UBER kullanmamızı tavsiye etti. Taksiciler turistleri dünyanın her yerinde olabildiği gibi gezdirebiliyor, kazıklayabiliyorlarmış. Havaalanından Devrim Meydanına yaklaşık olarak güzergâha bağlı olarak 40 – 50 RON arasında tutuyor UBER ücreti. Devrim Meydanı ve civarı bizim Taksim, Etiler, Bağdat Caddesi karışımı bir yer. Gucci, Rolex mağazalarının biraz ilerisinde Çavuşesku’nun son konuşmasını yaptığı Komünist Parti Binası bulunuyor. Bükreş Üniversitesinin Merkez Kütüphane Binasının yanındaki McKinsey’in genel müdürlük binası ise kentsel dönüşüm adına ilginç bir örnek olmuş. Bükreş’te birçok güzel park var. Harestrau Parkı içinde kocaman bir gölet ile birçok güzelliği barındırıyor. Baharın müjdecisi Sakura ağaçlarının kiraz çiçeği açtığı döneme denk gelince Tokyo’ya aynı dönemde giden birçok arkadaşıma nazire yaparcasına Romanya’da Tokyo’yu yaşadım. Cişmigiu Parkı yine çok keyifli bir park. Ramada Otelinin ve Odeon Tiyatrosunun önündeki Atatürk büstüne 23 Nisan’da çocuklarla çiçek bırakmak ise bize nasip oldu. 

ROMANYA EKONOMİSİ

Bükreş’te küresel sermayenin temsilcisi olan neredeyse tüm firmalar bulunuyor. Yani kapitalizm ve komünizm Romanya’da artık ikiz kardeş gibi olmuşlar. Troleybüs, otobüs, eski binalar ve mimarisi tarih kokan yapılar ve en az üç şerit caddeleri ile Letonya Riga’da benzerini gördüğüm Duma’ya bağlılığı gösteren bina bir yanda; Alman BMW, Mercedes, Fransız Dacia, Carrefour, Hollandalı ING, NN ve bunların dışında IKEA, Decathlon, KFC ve daha birçok marka diğer yanda, Ortodoks bir ülke olarak NATO binaları arasında kalan bir ülke olmuş. Her yerde güzel pizza ve yemek yemek mümkün. Fiyatlar ehven. Para birimleri Lei. 1 Euro kabaca 4.70 Lei, 1 Lei ise kabaca 1.40 Türk Lirası. Euro’ya geçmemiş olmaları biz faniler için artı avantaj. Bükreş’te belki de bu yüzden bizim tur otobüslerinin biri geliyor, diğeri gidiyor. Romanya’da Sibiu, Braşov, Bükreş şehirlerinde kendimizi pek yalnız hissetmedik bu nedenle. Zaten Bükreş’te Garanti Bankası şubesini, THY bürosunu, çiğköfteciyi yakın yerlerde görünce, yolda Gökbora kamyonlarına ve lojistik merkezine rastlayınca Romanya’daki küreselleşmenin bir parçası olduğumuzu anladık. Keza küreselleşmenin bir parçası olarak neredeyse İngilizce bilmeyen Romen yok. Yıllık GSYİH büyüme %4.1, işsizlik %3.8, enflasyon %4, cari açığın GSYİH’ya oranı -%4.5, kamu borcunun GSYİH’ya oranı %35.1, kamu bütçe açığının GSYİH’ya oranı -%3, Romanya ekonomisi süper derecede uber iyi durumda.

DRAKULA VE TRANSİLVANYA

İki gün araba kiralayarak iyi bir güzergâh planlaması ile Bükreş’i merkez alarak Romanya’da Sibiu, Brasov, Sighişoara şehirlerini ve Rasnov ve Bran Kalelerini gezmeniz mümkün. 3-4 saat gidiş ve dönüş, günü birlik iki gün üst üste yorucu olur derseniz Braşov’da bir gece konaklama ile bu minik Romanya gezisi daha keyifli olabilir. Braşov’da Tampa Dağı ve İstanbul’a kadar olan mesafedeki en büyük son gotik kilise Black Church gezilecek yerler arasında. Ciorba bizdeki çorba. Ciorba de Burta çorbası ise bizim tuzlama işkembe. Sevenleri için Transilvanya mutfağından güzel bir örnek. Bükreş’ten bu şehirlere giderken iki farklı güzergâh çiziyor Google Maps veya Waze. Internet dağlarda ve çok ara köyler haricinde her yerde çekiyor. Vodafone Pasaport sayesinde sabit bir ücretle Türkiye’deki paketinizi aynen kullanabiliyorsunuz. Sibiu yolunu kısaca Trabzon Uzungöl’ün çok daha uzunu, bizim Pozantı Torosların daha geniş nehirlerine sahip çok daha yeşili olarak tariflemek mümkün. Ancak yol çalışması nedeni ile bu aralar bu güzergâh dört saat yerine altı saat sürüyor. Biz bu yüzden Kazıklı Voyvoda’nın yani Kont Dracula’nın yani Vlad’in doğduğu şehir Sighişoara’ya gidemedik. Karpatlardan Braşov’a geçerken dağda yollar daralıyor ve biraz bozuluyor ama Karpatlardan inince otobanlar gayet güzel. Son gün Sibiu’dan geri dönerken yolu karıştırıp, Braşov üzerinden Bükreş’e dönmek yerine, Bran Kalesi’ne hava kararırken uğrayıp Rasnov üzerinden Bükreş’e döndük. Hava karardığı için yolu hafif şaşırıp Karpatlarda kestirme bir yoldan ana yola inene kadar Dracula etkisinden midir bilinmez “I love you Hagi” nidaları ile Karpatların zirvesinde hoş bir seda bıraktık. Braşov-Bükreş arasını ister Rasnov üzerinden isterse Karpatların diğer tarafından 2,5 saatte geçmek mümkün. Bran Kalesi çok etkileyici bir yer. Tavsiyemiz en geç saat 12.00’ye kadar ziyaret etmeniz. Sonrasında tur otobüsleri geldikçe kuyruk ve kalabalık oluşuyor. Sayfamızda tarihin sayfalarında kaybolacak kadar yerimiz yok ancak bizdeki tarih ile Bran kalesindeki tarih arasında, Vlad’ın çocukluğu ve gelişimi arasında nüanslar var. Kalede gezerken aklıma minik bir çocukken okuduğum Ömer Seyfettin Topuz geldi. Eflak ve Boğdan’a belki de gelmemi sağlayan bu roman mıydı yoksa amcamın yıllarca Köstence Limanı’na gitmesi miydi bilinmez ama Bran Kalesine iki gün üst üste gitmemin vardır elbet bir sebebi dedim. Kimbilir belki de Karpatların Maradonası ile gelen UEFA ve Süper Kupalarıydı o sebep, gençliğimizin ilk ve tek Avrupa Kupası başarısı.

UBER SÜPER

Bükreş’te UBER kullandık. Bilmeyenler için hesap açmak pasaport kuyruğunda bekleme süresi kadar. Sonra gideceğin yeri seçiyor veya yazıyorsun. Hoooop sana en yakındaki UBER araçlarını markası ve ücreti ile harita üzerinde gösteriyor. Ödemeyi kart veya nakit olarak seçebiliyorsunuz. Aracın kaç dakikada bulunduğun yere geleceği ve haritada nerede olduğunu eş zamanlı olarak görebiliyorsun. Sürpriz yok. Sürücüyü arama veya mesaj atma imkânın var. Kredi kartı ile ödeme seçtiysen inerken güle güle demek dışında bırakacağın bir şey kalmıyor. Şoförler çok nazik. Yolcu istemedikçe sohbet etmiyorlar. Yolculuk bittiğinde tuşa bastıkları anda UBER ekstresi tanımlı e-posta adresine geliyor. Bankanızda tanımlı ise kredi kartı ödeme SMS’i de eşzamanlı düşüyor. İstersen şoföre ayrıca bahşiş verebiliyorsun. Onun da ekstresi hemen geliyor. UBER aplikasyonunda tüm yolculukların harita üzerinde detayları geriye dönük izlenebiliyor. Sürpriz yok. Dönerken Bükreş Henri Coanda Uluslararası Havaalanına yine UBER tercih ettik. Pasaporttan geçerken hala yolculuk ekstresi gelmemişti. Bir terslik olduğunu anladım. İstanbul’a döndüğümüzde ekstre geldiğinde baştaki fiyatın 10 katı kadar bir ücretlendirmeyi görünce hemen UBER yardım mesajlarından durumu yazdım. Garanti olsun diye bankaya charge back başvurumu yaptım ve kartı güvenlik nedeni ile iptal ettirdim. 12 saat içinde UBER’den olumsuz deneyimim için çok üzgün olduğunu ve olması gereken baştaki fiyata revize edilerek fazla alınan farkın kartıma iade edildiğini yazdılar. Şoför unuttu mu yoksa kötü niyetli miydi bilinmez ancak UBER niye küresel bir marka anlamak çok kolay. Apple’da istem dışı oyun içi satın alma deneyimimde de 4 saat içinde bütün ücretler iade edilmiş, oyunlar ücretsiz verilmişti. Demek ki küresel marka olmak kasasındaki 300 milyar Dolar nakitten veya yüksek teknolojiden değil aynı zamanda satış sonrası servisten ve yüksek müşteri deneyiminden geliyormuş. Eğer normal ticari taksiler de aynı hizmet seviyesi, hızı ve kalitesine ulaşılabilecekse evet UBER yasaklanmalı. Romanya’da yasak değil. Tamam, vergilendirme önemli. Ülkemizde Facebook reklamları artık vergilendirilecek malum. Bu örnek üzerinden Endüstri 4.0 teknolojilerine yol açmamız ve dijital ekonomiyi yakalamamız mümkün. Kaldı ki, talep edilmeden fiş veren bir sarı taksi görmedim henüz. Keza taksi plakalarının değer artışından vergi alınmadığı dikkate alındığında, araç içinde araç sahibinin herhangi bir işyeri gibi vergi levhası asmadığı da dikkate alındığında, UBER’in eksiği ne diye sormak bir tüketici olarak herkesin hakkı olmalı.