Yahudi yılının en büyük fırsatı

En büyük fırsat derken, hayır, alışveriş günlerinden söz etmeyeceğim, sevgili okurlar. Hemen önümüzde Yom Kipur var, yazı konum o. Yıl boyunca hatta hayat boyunca işlediğimiz günahlarımızdan arınma fırsatını kim kaçırmak ister? Yeter ki doğru süreci izleyelim, kar gibi saf ve temiz olma olanağı bizi bekliyor.

Yom Kipur, gün boyu aç susuz kalayım ama arada oyunlar oynayayım, denize gireyim, boş sohbetler edeyim, bol bol uyuyayım ki vakit çabuk geçsin demek değildir. Buna karşı mutlaka almanız gereken ilaçlar varsa, sadece ilacı yutacak kadar su içmek, az önce saydıklarımın yanında, hiç kalır.

Bir süre önce kafama takılan bir soruyu, internet üzerinden bir rabiye sormuştum. Yom Kipur’da günahlarımızın kefaretini ödeyip affolunduğumuza göre, Aşem gecinden versin, ölünce neden yargılanıyoruz? Yom Kipur’un hemen ertesinde hayata veda eden kişi ne için yargılanır? Cevap basitti aslında. Yom Kipur’da itiraf etmediğimiz günahlarımızdan ötürü yargılanıyoruz. O halde, çok samimi olmamız ve unuttuğumuz, hatta farkında olmadığımız günahlarımız için de teşuva yapmamız ve af dilememiz gerekiyor. Bu yüzden Tora’nın Yolunda yazımda örneklerini verdiğim duaları, bilinçli bir şekilde, üzerinde düşünerek okumak şart.

Teşuva beş temel unsurdan meydana geliyor: Kişinin günahlarını kabul etmesi (akarat ahet), pişmanlık duyması (harata), günah işlemeyi bırakması (sürekli tekrarlanan bir günahsa) ya da günahtan kaçınması (azivat ahet), mümkün olduğu hallerde günahını telafi etmesi (peiraon) ve itiraf (viduy).

Roş Aşana’da Yargı Defteri’nin açıldığını, yargının on gün boyunca devam ettiğini ve defterin Yom Kipur bitiminde mühürlenip kapatılacağını unutmamalıyız sevgili okurlar. Bu yüzden Roş Aşana ile Yom Kipur arasındaki günler biraz daha düşünmeli, telafi edilebilecek günahlarımızı düzeltmeli, kırdığımız kişilerden af dilemeli, bizden af dileyenleri affetmeli ve Aşem’e sığınmalıyız. Aranızda belki kendini huzursuz hissedenler, bana kızanlar vardır. Ne olur beni yanlış anlamayın. Yargılayan ben değilim, hâşâ! Size sadece teşuva sürecini anlatmaya çalışıyorum. Gerisi, Aşem ile sizin aranızda. Bir şekilde kırdığınız bir kişi varsa, o nasılsa üstesinden gelir çünkü Aşem onun arkasında, ama sizin arkanızda olmayabilir.

Bu arada çocuklarımıza teşuva konusunu elimizden geldiğince anlatmayı ihmal etmemeli, bu alışkanlığı küçük yaştan itibaren edinmesini sağlamalıyız. Bar/bat mitsva yapmayanlar tabii ki yargılanmaz ama onların küçük günahlarının yükünü taşıdığımıza göre, onlara yol göstermeye ne kadar erken başlasak, o kadar iyi olur. Bir çocuğun, kabahatini bilse bile, ailesinden veya arkadaşlarından özür dilemeye zorlanması, çocuk için bir travmadır. Bunu kolaylaştırmalıyız.

Teşuva’nın temel unsurları, çocuklar için de geçerlidir. Bir çocuğa günah işlediği, mümkün olan en basit şekilde izah edilmelidir: Bu davranış şekli, kabul edilebilir ama şu, kabul edilemez. Başkalarına yanlış yaptığı zaman, günah işlediği çocuğa öğretilmelidir. İkinci unsur olan pişmanlığı çocuklara anlatmak zor olsa da, ‘doğru ile yanlış’ı algılamaları daha kolaydır. Zaten çocukların vicdanı ile fazla ‘oynamak’ iyi bir şey değildir. İleride takıntılı bireyler yaratmak istemiyorsak tabii. Çocuğun aynı günahı tekrarlamaktan kaçınması için ona yardımcı olmalıyız. Telafi konusunu anlamlı kılmak bizim elimizde. Örneğin çocuğun, terbiyesizlik ettiği büyüğüne bir şekilde hizmet etmesini ya da arkadaşına, harçlıkları ile bir armağan almasını isteyebiliriz. İtiraf konusuna gelince, mesele, yanlış yaptığını yüksek sesle söyleyebilmesidir. Bir çocuğa teşuva’yı anlatmanın en iyi yolu, ona canlı örnek olmaktır. Teşuva iyi yapılırsa, hatalar kolayca mitsva’lara dönüşür.

Bunlar zor ama güzel günler, sevgili okurlar. Eylül ayının merhameti havalara da yansıyor. Kendinize vakit ayırın. Düşünün... Yeni yıl kararları verin: Hangi kötü alışkanlıklarınızdan kurtulacaksınız? Gelecek yıl bu zaman, neyi başarmış olacaksınız? Yıl bitmeden özür dilemeniz gereken kimse var mı? Yom Kipur’da neyi itiraf edeceksiniz?

Aşem hepimizi İyi Yaşam Kitapları’na yazsın.

Hatima Tova!