TERUMA: MİŞKAN VE SOMBOLİZMA

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
13 Şubat 2013 Çarşamba

Yahudilik sembolizma yönünden çok zengin bir din olarak kabul edilir. Hele Mişkan’da yer alan kap, eşya ve objelerin sembolik anlamları ve değerleri çok üst düzeydedir. Örneğin Aron Aberit Midraş’ın verdiği bilgiye göre insan organizmasında kalbi simgeler. Çünkü her şeyin temeli olan Tora burada bulunmaktadır. Kalbin organizmadaki koruyucusu akciğerlerdir. Aron Aberit üzerinde yer alan Keruvim de organizmadaki akciğerlere benzetilir. Bizler üç objenin gündelik yaşamımızda nelere benzetildiği ile ilgili bilgi vererek bu bilgilerimizi Saadya Gaon’a ait bir maase ile sonlandıracağız.

Mişkan’da yer alan  Menora bilgeliği sembolize eder. Bu sebeple Tora konusunda bilge olmak isteyen bir kişiye Tefila sırasında başını hafifçe güney yöne eğmesi tavsiye edilir. Çünkü Menora’nın Mişkan içindeki yeri güney yönündedir.

Mişkan’daki objelerden biri olan Şulhan yani ekmeklerin bulunduğu altın masa Menora’nın karşıt yönünde yani kuzey yönünde bulunur. Şulhan günümüzde parnasayı yani geçimi temsil etmektedir. Gemara aynı şekilde Menora için kullandığı benzetmeyi burada da kullanır. Parnasa derdinde olan kişi Tefila sırasında başını hafifçe kuzey yönüne çevirmelidir.

Aron Aberit ise Talmide Hahamim’i temsil eder. Çünkü Aron Aberit Tora’yı taşımaktadır. Bet Amikdaş yıkıldıktan sonra dünyanın her tarafında Tora’yı taşımak, insanlara öğretmek, benimsetmek her zaman Talmide Hahamim tarafından görev edinilmiştir. 

Bilge Saadya Gaon Mısır’da yaşamaktadır. Kendisine Sura’da kurulacak yeni akademinin başkanlığı önerilir. Bu büyük bir onurdur. Aynı zamanda büyük bir sorumluluktur çünkü daha işin başında kurulacak akademiye gerekli maddi kaynağı bulmak şarttır. Rabi’ye bu konuda zengin bir Mısır’lı Yahudi yardım edebileceğini söyler. Bu konuda tek bir şartı vardır. Kurulacak akademide yer alacak Ehal Akodeş’in üzerinde konacak bir plakette kendi ismi yazacaktır. Rabi bu şartı kabul eder, parayı alır,  Sura akademisini kurmak ve başına geçmek için Babil’in yolunu tutar.

Sura’ya geldiğinde kendisini bir sürpriz karşılar. Ehal Akodeş’in üzerinde yer alan bir plakette daha erken davranan bir bağış severin adı yazmaktadır. Rabenu Saadya Gaon bağış sahibini teselli ederken bütün bağış severlere bir mesaj göndermektedir.

Biliyoruz ki Tora iki bölümden oluşur. Yazılı Tora ve Sözlü Tora. Yazılı Tora için bir yer vardır o da Ehal Akodeş’tir. O halde Sözlü Tora’nın yeri neresidir? Oturup Tora öğrenen her öğrenci (maasemiz için her yeşiva öğrencisi)  Sözlü Tora için bir Aron Akodeş’tir. Kısacası insanların Tora öğrenmelerini sağlayacak her türlü bağışın sahibi Tanrı katında Sözlü Tora’nın Ehal Akodeş’inin kendi adı ile anılacağından emin olmalıdır.

İki binli yılların başında tanıdığım değerli bağış sever Morris Green de eğitim alanında yapılan her bağışın aslında geleceğin inşa edilmesi anlamını taşıdığını ifade etmiştir.