En eski sinagog tekrar ziyaretçilere açılıyor

- Köşe Yazısı
5 Ağustos 2009 Çarşamba

ABD’nin halen kullanılan en eski sinagogu, tekrar ziyaretçilere açılıyor. 1763 yılında Sefarad Yahudileri tarafından yapılan Touro Sinagogu, Rhode Island eyaletinin Newport şehrinde bulunuyor. Sinagog, halen Ortodoks cemaatine hizmet veriyor. Sinagoga, tadilatının yapılmasıyla beraber yeni ziyaretçi bölümü eklendi.

Ziyaretçi bölümünde ABD’nin ilk Başkanı olan George Washington’un sinagogun kuruluşundan 25 yıl sonra dönemin cemaatine yolladığı mektup da yer alıyor. Washington, 1790 yılında yolladığı mektupta dini toleransın önemini vurgulamıştı.

On iki milyon dolara mal olan ziyaretçi bölümünün en önemli kısmını bu mektup oluşturuyor.

Ziyaretçilere açılacak bölümün müdürlüğünü yürüten David Kleiman, 1763 yılında kurulan sinagogun ziyaretçi bölümünde, sadece sinagogun geçirdiği evrimi değil Amerika’ya gelen Yahudi kolonilerinin tarih ve kültürünün anlatıldığını söyledi.

Kleiman, ayrıca bu sinagogun din özgürlüğü ve din-devlet ayrımı gibi konularda oynadığı rol sayesinde yaşayan bir sembole dönüştüğünü söyledi. Kleiman, binanın ve tarihinin bu tanımlar üzerinde Amerika’da bir simge olduğunun altını çizdi.

Touro Sinagogu’nun Yönetim Kurulu Başkanı Keith Stokes, sinagogun 1946 yılında “ulusal tarihi bölge” olarak ilan edilmesine rağmen halen Ortodoks Yahudi cemaatine hizmet verdiğini ve aynı zamanda turistik geziler düzenlendiğini söyledi. Stokes, ayrıca yeni yapılan ziyaretçi/ müze bölümünün on iki yılda tamamlandığının ve bu bölümün asıl amacının interaktif olarak ziyaretçilere Sinagog ve Amerika Yahudileri hakkında daha fazla bilgi vermek olduğunu belirtti. Stokes, “Paylaşabileceğimiz mükemmel tarihimiz vardı ancak bunu paylaşacak ve herkesin katılıp öğrenebileceği bir platforma ihtiyacımız vardı” dedi.

Sinagog binasından ayrı olan ziyaretçi bölümünde Amerika’ya ilk yerleşen Yahudilerin yüzlerce resimleri ve hikâyeleri yer alıyor. Bunun yanı sıra sinagogun kurucu üyeleri ve yapılan ilk mimari planları da bulunmakta. Sinagog, ayrıca ilk Amerika Yahudilerini ele alan sekiz bölümlük bir belgesel çekti. Belgeselde oyuncular zamanın kıyafetlerini giyerek dönemi anlatmaya çalışıyor.

ABD’ye gelen ilk Yahudiler Touro Sinagogu’ndan önce de vardı. Amerika’daki ilk Yahudi cemaatinin Brezilya’nın Recife şehrinden New York’a 1654 yılına geldiği tahmin ediliyor.