Bu salı sabahı İsrail halkı, çarşamba günü bir genel grev başlayacak mı, yoksa Başbakan Olmert aylardan beri maaşlarını alamayan belediye memur ve işçilerinin sorununa çare bulabilecek mi, çare bulsa da hazırlanmakta olan diğer grevlere engel olabilecek mi gibi sorulara yanıt arıyor.
Bu duruma nasıl gelindi? Buna yanıt vermek için, öncelikle belediyelerin durumuna göz atalım.
30 kadar belediye, işçilerine maaşlarını ödeyemiyor ve devletten yardım bekliyor. Devlet yetkilileri ise: “ Siz, vergi toplayamıyorsunuz ve fazla eleman çalıştırıyorsunuz. Verdiğimiz maddi kaynakları maaşları ödemek içindir. Kısıtlamalar yapın. Ondan sonra size yardım edeceğiz” diyor.
Devlet haklı olsa da, işçi ve memurların kabahati ne? İşçi Konfederasyonu (Histadrut): “Onlar çalışıyor ve aç bırakılmamalı. Bu, çalışanların en doğal hakkı. Histadrut, bu hakkı savunmak için genel greve gitmeye hazır. 1800 işçi ve memura bir çözüm bulunmalı. Aksi halde Çarşamba sabahı 06:00’dan itibaren genel grev uygulanacak” açıklamasında bulundu.
Yazıyı kaleme aldığım sırada Olmert, bu soruna çare bulmaya çalışıyor. Zira bir günlük grev İsrail’e 300녘 milyon Şekel’e mal olur.
Elektrik şirketi de kesintilere başlayabilir. Çünkü Knesset, elektrik şirketinin tekeline son verecek bir reformu uygulamaya hazırlanıyor. Elektrik şirketinin 13 bin memuru, İsrail’in en yüksek ücret alan kesimidir. Doğal olarak bu reforma karşı çıkıyorlar ve engellemek için ellerinden geleni yapıyorlar.
Greve başlayan öğretmenlere hak vermek gerekir. Ancak 15 yıl bu meslekte çalışan bir öğretmenin maaşı, 5 bin Şekel’e ulaşıyor. Bu maaşla, bir aile kurup yaşamak mümkün değil. Bir ülkenin kalınmasının en önemli koşullarından biri eğitimdir, ancak yetenekli hiçbir genç bu şartlar altında öğretmen olmak istemiyor.
%13 oranında zam
Histadrut devlet memurları için %13’lük bir zam talep ediyor. Bu zam toplamda İsrail’e yılda 10 milyar Şekel’e mal olur. Doktorlar, üniversite doçentleri ve araştırmacılar da eklendiğinde bu maliyet 20 milyar Şekel’e çıkar.
Histadrut nasıl oluyor da % 13’lük bir zam talep edebiliyor? Uzmanlara göre Maliye Bakanı Hirshson ile Olmert’in İsrail ekonomisinin parlak başarılarını çok fazla övmesinden kaynaklanıyor. Bu nedenle çalışanlar, kendi durumlarını düzeltmenin zamanının geldiğini düşündüler.
Olmert’in, Knesset’teki durumu göz önüne alındığında bu konuda kendisine baskı yapılabileceği düşünülüyor. Oysa maliye bakanı: “Ekonomik durumumuz iyi ama çabuk bozulabilir. Çünkü bölgemizde durum güvenlik açısından kritik. Dünya ekonomisindeki değişiklikler bizi etkileyebilir. Bu nedenle bütçede kısıtlamalar yapmak ve tedbirli bir ekonomik politika uygulamalıyız ”açıklamasını yaptı.
Herzog umut vaat ediyor
Halkın %20’sinin yoksulluk sınırında yaşadığı İsrail’de, hükümet düşük maaşlı kişilerin sorunlarına çare bulacağını umduğu İshak Herzog’u diaspora işlerinden sorumlu bakan olarak atadı. Herzog, yoksul kesime ABD’den destek sağlanması için çalışacak.
İşçi Partisi’nin ileri gelenlerinden olan Herzog İsrail siyasetinin en parlak kişilerinden. Büyükbabası İrlanda’nın ve İsrail’in başhahamı idi. BM’de İsrail temsilcisi, sonradan da devlet başkanı olan babası Haim Herzog, bir dönem ülkenin en büyük avukatlık bürosunun ortağıydı.
Dayısı Abba Eban ise, İsrail’in BM’deki ilk temsilcisi, Washington büyükelçisi, dışişleri bakanlığı görevlerinde bulunmuştu.
Böyle elit bir ailenin çocuğu olmakla beraber gerçek bir sosyal demokrat olan İshak Herzog, sosyal alandaki çalışmalarında başarılı olabilir.
Sosyal kalkınmada rekabet
Ülkedeki yoksul kesimin durumunu düzeltmek üzere Arkadi Gaydamak “Sosyal Adalet” adlı siyasi bir parti kurdu. Bilindiği gibi Rus oligarkı Gaydamak, Lübnan Savaşı sırasında İsrail halkına yardım etmiş ve saygınlık kazanmıştı.
Netanyahu’yu destekleyecek olan Gaydamak’ın, seçimlerde 14 milletvekili çıkarabileceği tahmin ediliyor. Sosyal yardım faaliyetlerinde Gaydamak’ın başarısını engellemek için Kadima ve İşçi Partileri girişimlerde bulunacaklar. Yoksullar da bu girişimlerdeki rekabetten faydalanacaklar.
Son dakika gelişmeleri, İsrail’de olası bir genel grevi engelledi. Olmert, soruna el koydu. Histadrut Başkanı Ofer Eini Salı öğlenden sonra 17:00’da yaptığı açıklamada İsrail Başbakanının sorunları çözmek için devreye girmeye söz verdiğini, bundan böyle belediye işçilerinin maaşlarının hükümet tarafından doğrudan verileceğini söyledi.
Türkiye- İsrail ticari ilişkileri
Bilindiği gibi son yıllarda hızlı bir ilerleme gösteren Türkiye- İsrail ticaret hacmi 2,2 milyar Dolar’a ulaşmıştı. Şimdi, bu ilişkilerde bir duraklama hatta bir gerileme görülüyor. Bunun sebebi nedir?
Türkiye’nin İsrail Büyükelçiliği’nin Ticaret Ataşesi Kaan Köktürk, Tel- Aviv’de Türkiyeliler Birliği’nde Türkiye asıllı işadamları ile görüşerek bu gerilemenin nedenleri üzerinde durdu.
Köktürk: “ İki ülke arasında Lübnan Savaşı’ndan sonra ticaret hacminin düşmesi endişe verici. Türkiye’de ürün fiyatlarının artması, Dolar’ın değer kaybetmesi bunun başlıca nedenleri. Türkiye artık Euro ile ve Avrupa ile çalışmayı tercih ediyor. Türkiye’de enerji ve işçilik artık ucuz değil. Türkiye’yi , kaliteli ve marka ürün üreten bir ülke olarak görmek lazım. İsrail, ihraç ettiği askeri malzeme karşılığında Türkiye’den mal almak zorunda. Lübnan Savaşı sırasında üzücü durumlar oldu. İsrail’e mal satmak istemeyen ihracatçılar vardı. Ben bunu, dönemsel bir sorun olarak görüyorum” dedi.
Ticari ilişkilerin bazı olumlu tarafları da var: Türkiye’den İsrail kanalı ile başka ülkelere yapılan ihracatın payı büyük. Türkiye, İsrail’in ABD ve Afrika’ya açılan bir kapı olduğunun bilincinde. Turizmin de büyük önemi var; yarım milyona yakın İsrailli Türk ürünlerini tanıyor.
Türkiye- İsrail ekonomik işbirliğinden söz edildiğinde, Asya’nın Ceyhan-Aşdod- Eilat ve oradan Uzakdoğu’ya enerji taşıyan büyük projeyi de göz önünde tutmak gerekir. Bu konuda Köktürk : “ Bu yolun Türkiye ve İsrail’in kontrolü altında olması büyük siyasal önem taşır” yorumunda bulundu.
Toplantıya katılan Türkiye asıllı işadamları, iki ülke arasındaki ticaret hacminin hızla artmasında önemli rolü olmuş kişilerdi. Bu deneyimli ve yetenekli işadamlarının Türkiye ekonomisindeki değişikliklerin yarattığı zorluklara bir çözüm bulacakları umut ediliyor.
