FÖY Başkanı Mahmud Abbas, Hamas’ın parlamentodaki çoğunluğuna karşı bir denge oluşturabilir mi? ABD, AB ve İsraillilerin bir kısmı olumlu yanıt verirken, İsrail hükümeti ve özellikle dışişleri ve savunma bakanları olumsuz yanıt veriyorlar.
Durum böyle olunca, ABD Dışişleri Bakanı Condolezza Rice’ın Ortadoğu Uzmanı David Welsh’ın "Mahmud Abbas’ı güçlendirelim" mesajı, İsrail Dışişleri Bakanı Tsippi Livni tarafından soğuk karşılandı. Livni: " Abbas’ı hesaba katmayalım, muhatabımız değil" yanıtı verdi.
Kadima’da görüş ayrılıkları
İsrail’de iktidarda bulunan ve önümüzdeki seçimleri de kazanması öngörülen Kadima Partisi içinde birlik yok. Olmert’ten sonra partinin iki numaralı ismi Şimon Peres, Abbas’ı desteklemeyi önerirken, üç numaralı ismi Livni buna karşı çıkanların başını çekiyor. Ehud Olmert, hem partinin birliğini, hem de Filistin sorununda ABD ile işbirliğini korumak için, müdahale etmek zorunda kaldı. Olmert, genel olarak yaptığı gibi bir orta yol seçti; bir söylevinde FÖY Başkanının "istifa edebilirim" söylemini hatırlatarak, " umut ediyorum ki, Abbas istifa etmeyecek ve FÖY’ün başında kalacaktır" dedi. Basın bu açıklamayı manşetten verdi ve tartışma şimdilik yatıştı. Ama belli ki Hamas hükümeti iktidara geldikten sonra, bu sorun tekrar gündeme gelecek. Ancak o zaman Dörtlü’nün ve İsrail’in desteği ile, FÖY başkanının parlamentonun çoğunluğunu frenleyip, frenleyemeyeceğini göreceğiz.
FÖY’e maddi destekler
Öncelikle şu soruya yanıt bulmak gerekiyor: AB’nin bugünlerde FÖY’e verdiği 143 milyon Dolar ve Dünya Bankası Başkanı Wolfenson’un ısrarı üzerine Dörtlü’nün yapacağı maddi destek, Hamas’a karşı ilan edilen boykotun ihlali olarak değerlendirilebilir mi?
Gözlemcilere göre ihlal sayılmaz. Çünkü İsrail dışında tüm ülkeler, Hamas’ın ancak bir hükümet oluşturduktan sonra iktidara geçeceğini, şimdiki hükümette Hamas’ın temsil edilmediğini, ayrıca yollanan maddi desteğin Hamas hükümeti göreve başlamadan sarf edileceğini ileri sürüyorlar.
Bir Hamas hükümeti kurulduktan sonra durum bambaşka olacak.
Livni’nin Avrupa’da temasları
Bunu tespit etmek için Tzippi Livni, bu hafta içinde Fransa, İngiltere ve Avusturya’ya giderek hükümet yetkilileriyle görüşecek. Bilindiği gibi Hamas hükümetine doğrudan, maddi destek verilmemesi , Filistin halkına dolaylı yollardan yardım ulaştırılması prensibinde bir anlaşmaya varıldı. Ancak bu prensibin uygulanmaya konulması oldukça güç.
Bu uygulama da farklı bir sorunu ortaya koyuyor. Şayet büyük devletler ve İsrail, Filistin halkının temel ihtiyaçlarını karşılayabilirse, Hamas hükümeti İran’dan ve diğer Arap devletlerinden alacağı maddi desteği, askeri ve belki de terör amaçlı kullanma konusunda özgür olamayacak mı? Bunu nasıl engelleyebiliriz.
İran, Hamas’a 250 milyon Dolar vaat etti. Diğer Arap devletlerinden de yardım gelecektir. Durum böyle olunca, Batı’nın Hamas’a uygulamak istediği ekonomik baskı zannedildiği kadar etkili olmayabilir. Livni, Avrupa’daki görüşmelerinde bu karmaşık sorunlara çözüm bulamayacak.
Hamas değişebilir mi?
Hamas’ın başbakan olarak seçtiği İsmail Haniye ılımlı sayılmakla beraber, Washington Post’a verdiği röportajda ve ondan sonra yaptığı düzeltmelerde; Dörtlü’nün koşullarını kabul etmediğini açıkça söyledi. Haniye, İsrail’i tanımayacağının, FÖY’ün İsrail ile imzaladığı anlaşmalara sadık kalmayacağının ve şiddetten vazgeçmeyeceğinin altını çizdi. Haniye’e göre İsrail 1967 sınırlarına geri dönerse, Filistin halkının tüm haklarını tanırsa, 1948 göçmenlerinin İsrail’e geri dönmesini kabul ederse- ki bu İsrail’in sonu demektir- ancak o zaman Hamas, İsrail ile barış değil, uzun vadeli bir ateşkesi imza edebilir.
Haniye’in " İsraillileri denize atmak istemiyoruz" sözlerinin arkasındaki mesaj: " Hamas, İsraillilere, İran’da Yahudilere verilen hakları vermeye razı olabilir. Bu kadar …" idi.
Denilebilir ki, El Fetih’in de 30 yıl önce buna benzer istekleri vardı. Buna rağmen Oslo Anlaşmasını imzaladı ve İsrail’in varlığını tanıdı. Hatta İsrail, El Fetih’in Kudüs hakkındaki bazı isteklerini kabul etseydi kalıcı bir barış da yapılabilecekti. Hamas, böyle bir değişim yaşayamaz mı? Belki, ancak dini inançları ağır basan Hamas’ın böyle bir değişim yaşaması daha güç.
İsrail’e büyük yatırım
Ehud Olmert, bu Salı günü ABD’li İntel firmasının Kiryat Gat’ta inşa ettiği çip fabrikasının temel atma töreninde: " Hamas’a en iyi yanıt burada veriliyor. İnşaatı başlayan bu fabrikaya ABD şirketi 5 milyar Dolar yatırım yaptı. Bu girişim İsrail halkı ve ekonomisinin geleceği hakkında en büyük güvencedir. Bu, günümüze dek İsrail’e yapılan en büyük yatırımdır" dedi.
Kadima gençler arasında ilk sırada
Tel Aviv’in Blich Okulu’nda öğrenciler arasında yapılan bir kamuoyu yoklaması seçim sonuçları hakkında bir fikir veriyor. Daha önceki deneyimlere göre bu tür kamuoyu yoklamaları gerçeğe çok yakın. Bu kez de öyle olursa; Kadima %36, İşçi Partisi %18, Likud %12, Meretz %9, Milli Birlik %5 oranında oy alacak. Demek ki gençler arasında da Kadima ilk sırada yer alıyor.
