Pesah en un kampo de konsantrasion de los Nazis

Traduksion de un artikolo eskrito por Rachel Avraham

Dora NİYEGO Judeo-Espanyol
8 Nisan 2015 Çarşamba

Las kondisiones en el kampo de konsentrasion de Vaihingen estavan terivle en el invierno de 1944-1945. Los Judios estavan forsados a lavorar dodje oras sin pueder repozarsen ni unos kuantos puntos. Por modo de las kondisiones negras i del lavoro duro, la mortalidad en este kampo estava la más alta de todos los otros kampos. Mezmo ke los prizonieros judios estavan sufriendo tanto, reusheron a selebrar el Seder de Pesah. Eyos estavan desididos a prezervar las tradisiones de sus antepasados, mezmo ke tenian muncho risko para aparejar un Seder.

Anyos duspues, uno de los prizonieros, Moshé Perl, estuvo kontando: “La djente en el kampo ya estavan auzados a esta situasion negra. Eyos vieron la muerte delante de sus ojos. Ma no kerian komer hametz en Pesah.Pensaron ande puediyan topar arina i patatas i komo puedian kozer matzá “. Perl reusho a tomar sinko kilos de arina de los SS ofisies, diziendo ke teniya menester de apegar unas tavlas para pueder azer su echo en la sala de lavoro.

Los prizonieros judios empesaron a lavorar para kozer la matza en sekreto, mezmo saviendo ke se ivan a murir sifueron apanyados.

Perl kontinuo a kontar: “Topimos una karucha para azer la matza. Arekojimos kupas de vidro, las lavimos bueno, alimpyimos la meza ke estava aboltada, i mos metimos a kozer la matza en el orno en mi sala de lavoro, mirando a la puerta para ke dingunos no entren. A la fin, topimos un lugar para eskonder la matza fin Pesah’. Kuando la noche del Seder vino, vente Judios ke bivian en el kampo aparejaron un Seder, ande aparte de la matza, komyeron patatas i bevieron el vino de kaza ke izieron kon agua i asukar. Mezmo reusheron a meldar la Agada.

Djusto antes de la envasion aliada (müteffik işgali), munchos de estos prizonieros fueron enbiyados a una marcha de la muerte, al Kampo de Konsentrasion Dachou. De los prizioneros ke aviyan kedado, i vieron la liberasion, el 92 de eyos murieron poko despues de la liberasion, de las hazinuras ke sufrieron, por modo de las kondisiones negras del kampo.

Los nazis reusheron a destruir munchas vidas judias en el Kampo de Konsantrasion Vaihingen, ma no puedieron destruir sus almas judías i matar la ardor de azer el Seder de Pesah.