Arkeolog Gibson, bugüne kadar Romalıların saldırısı sırasında düştüğü varsayılan ‘Batı Duvarı’ taşlarının, daha sonra meydana gelen bir depremde düştüğünü iddia ediyor
Eski Kudüs’te şehrin tanıklık ettiği tarihe dair birçok arkeolojik saha bulunuyor. Bunlar arasında ayrı bir öneme sahip olan elbette Kudüs Arkeoloji Bahçesi ve Davidson Plaza’nın içinde yer alan, Batı Duvarı’nın güney bölümündeki üst üste yığılmış büyük taşlardır.
Alanda bilgi veren tabelalar, tur rehberleri, kitaplar ve arkeologlar, bu taşların Milattan Sonra 70 yılında Romalıların saldırısı sırasında yıkılan Kutsal Tapınak’a ait olduğunu söylüyor. Bu taşlar aynı zamanda tapınağın o dönemde yıkıldığına dair kanıt olma özelliği taşıyor.
Arkeoloji Profesörü Shimon Gibson ise bu duvarların yıkımdan sonra yaklaşık 300 yıl kadar daha ayakta kaldığını, bugün gördüğümüz taşların insan eliyle değil Kudüs’ü yıkıma uğratan MS 363 yılındaki büyük deprem sonucu düştüğünü öne sürüyor. Profesör Gibson, arkeologlar arasında tartışma yaratan bu tezini, geçtiğimiz hafta Raman Gan’da Bar-İlan Üniversitesi’ne sundu.
Profesör Benjamin Mazar, düşen taşların etrafında ilk kazı araştırmalarını 1970’lerde yürütmüştü. Bu iri taşların yıkılan Kutsal Tapınağa yıkıldığı tarihten kaldığına dair bir görüş birliği oluşmuştu.
Ancak Gibson bu görüşün birçok açıdan sorunlu olduğunu iddia ediyor. Öncelikle artık 1970’lere kıyasla bugün Tapınağın yıkılışı sonrası döneme ait Kudüs tarihine dair daha çok bilgimiz var. Yakın zamanda tamamlanan kazı çalışmaları Roma dönemi Kudüs’ünün (o zamanki adı Aelia Capitolina) zengin bir nüfus, sağlam evler, canlı bir ticari hayat ve geniş caddelere sahip olduğunu gösteriyor.
“Kudüs’teki Roma dönemine ilişkin daha çok şey biliyoruz,” diyor Gibson ve devam ediyor: “Eğer böyle bir mahalle var olduysa o bölgede, nasıl olur da yıkıntıyı MS 70 yılından sonra kaldırmadan ortada bırakırlar? Bu, evinizin önünde koca bir taş yığını bırakmak gibi. Eninde sonunda temizlersiniz. Hem öyle olsa, niye şehirde yeni binaların inşaatı için taş gerektiğinde dışarıdan taş getirtilsin, ortada duran taş yığını varken?”
Mazar’ın torunu Eliat Mazar yığınların yanı başında Roma dönemine ait bir fırın keşfetmişti. Gibson duvar yıkıntılarının yanında yer alan fırından kimsenin alışveriş etmek istemeyeceğini savunuyor ve ekliyor: “Dört katlı bina yüksekliğinde bir yıkıntının yanına fırın inşa etmezseniz.”
