Breslavlı Rabi Nahman

Sevgili okurlarım geçtiğimiz hafta yayınladığım ‘Kendini Horoz Zanneden Prens’ adlı öykünün yazarı olan Breslavlı Rabi Nahman, Breslav Hasidik hareketinin lideri olup gerek felsefi ve gerekse dini bilgeliği ile hâlâ insanları aydınlatmaya devam etmektedir. Bu hafta onu, kısa hayatına sığdırdığı uzun bilgelik yaşamını ve felsefesini basitçe aktarmaya çalışacağım

Sara YANAROCAK Kavram
10 Eylül 2014 Çarşamba

Breslavlı Rabi Nahman Nahman Nevraslav: (1772-1810)

Rabi Nahman, Rabi İsrael ben Eliezer Baal Şem Tov’un torununun oğludur.

Breslav Hasidi hareketinin kurucusudur. Kendisi hem Hasidi hareketine yeni bir soluk getirmiş, hem de çalışmalarını kabalanın ezoterik sırlarıyla birleştirerek özgün bir din bilgini olmuştur.

Yaşarken binlerce kişiyi etkisi altına almışken, günümüzde dahi Breslav Hasidleri üzerindeki etkisini hala devam ettirmektedir.

 

Felsefesi

Rabi Nahman’ın dini felsefesi çok ilginç olup, Tanrı ile olan ilişkisi ‘yakın arkadaş ilişkisi’ gibidir.

Tanrı’ya, en yakın arkadaşıyla konuşur gibi hitap eder ve ona içini döker. ‘Hitbodedut’ prensibi onun bu fikriyatı üzerine kurulmuştu.

Rabi Nahman’ın hayat felsefesi, “Nefsinin isteklerini kırarak, çok sade bir hayat yaşama” ve “dua etme” üzerine kurulmuştu. Müritlerine hiçbir zaman bıkkın olmamalarını, her zaman neşeli ve güler yüzlü olmayı öğütlemişti. Hatta yaşamdaki en önemli mitzvanın (görevin) insanın mutlu ve neşeli olması gerekliliği olduğunu öğretir.

En önemli çalışması ‘Likutey Moharan’ı çalışma arkadaşı Rabi Nosson Sternhartz ile birlikte yazmıştı. Kitaptaki dersler, çok uzun ve karmaşıktır. Talmud, Midraş ve Kabala kitaplarından faydalanarak yaratılmış, usta işi (Opus Magnum) bir çalışmadır.

Rabi Nahman’ın kaleme aldığı on üç hikâyesi vardır. Bu hikâyeler; kralların, büyücülerin ve kahramanların başlarından geçen maceraları anlatırlarken mistik ve kabalistik öğeler taşıyan ve yazarın fikirlerini kapsayan alegorik öykülerdir. Bu hikâyeler birçok yazara esin kaynağı olmuşlardır. İsaac Babel, İsaac Bashevis Singer, Franz Kafka gibi.

Rabi Nahman ilk evliliğini 14 yaşındayken Sashia ile yapmış, sekiz çocuk babası olmuştu. Eşi Sashia’nın ölümünden sonra bir kez daha evlenmişti. Bu evliliğinden çocuğu olmamıştı. Rabi Nahman henüz 38 yaşında iken verem hastalığından hayata veda etmişti. Ölümünden sonra, onun gücüne sahip başka bir Breslavlı lider gelmemesine rağmen, Hasidi gruplar içinde en önemli ve kuvvetli grup, Breslav Hasidizmine mensup olan topluluktur.

Esasında Ukrayna’da doğup büyüyen, evlenen ve eğitim alan Rabi Nahman, 22 yaşındayken ailesi ile birlikte Breslav şehrine göç eder. Burada müritlerine Breslav Hasidizmini öğretmeye başlar. Bu dönemde verem hastalığına yakalanır. Aynı dönemde karısı da verem olur ve bir süre sonra ölür.1810 yılında Breslav’da çok büyük bir yangın felaketi olur. Bu yangında Rabi Nahman’ın evi de kül olur. O dönemde artık çok ağır hasta olan Rabi Nahman, bir grup Maskilim (Laik Aydınlanma Hareketine mensup kişiler) tarafından, Ukrayna’daki Uman şehrine davet edilir. Ona yeni bir ev tahsis ederler. Yıllar önce bir kere Uman’da bulunmuş olan Rabi Nahman yanındaki yoldaşlarına, “Burası gömülmek için harika bir yer,” demiştir.

Rabi Nahman aynı yıl içinde Uman’da hayata veda etmiştir. Öldükten sonra Uman’daki mezarlığa defnedilmiştir.

Tikun Ha Klali 

(Ruhun tamamen genel olarak düzeltilme ve tamir edilmesi)

Rabi Nahman ölüm döşeğindeyken yanındaki en yakın yoldaşlarına bir vasiyet verir, “Eğer birisi benim mezarımı ziyaret edecekse, önce hayır işlerinde kullanılmak üzere sadaka kutusuna bir para atsın, sonra ‘Tikun Ha Klali’ (Genel Düzelme)için gerekli olan Mizmorları okusun, ben onu cehennemin en diplerinden dışarıya iteceğim. O güne kadar ne yaptığı artık önemli olmayacak, ama artık eski budalalıklarını bir daha hiç yapmayacak,” demişti.

Tikun Ha Klali için okunması söylenen Mizmorlar;16- 32-41-42-59-77-90-105-137 ve 150 numaralı mizmorlardır.

 

Geleneksel Kutsal Yolculuk

Rabi Nahman hayattayken onun fikirlerini ve derslerini takip eden  Hasidler, Roş Aşana, Hanuka ve Şavuot bayramlarında Uman’a giderek, onun Yeşivasındaki derslerine katılırlardı. O öldükten sonra ise, onun en yakın yoldaşı olan Rabi Noson, her yıl Roş Aşana döneminde onun mezarını topluca ziyaret etmeyi bir gelenek haline getirmişti. Bu senelik hacca ‘Roş Aşana Kibutz’u’ adı verilmiştir.1917 Rusya’daki Bolşevik İhtilali’ne değin herkes oraya giderken, ihtilalden sonra oraya gitmek zorlaşmıştı. Buna rağmen yine de her yıl bir düzineye yakın Hasid, komünist bölgeye gitmeye cesaret edip geleneği devam ettirmiştir. Bunların bazıları tutuklanmış, bazıları ise ortadan yok olmuşlardır.

1960’lı yılların ortasından itibaren Sovyet Rusya’dan alınan özel izinle, dünyanın her tarafında bulunan yüzlerce Hasid, Uman’a Rabi Nahman’ın mezarına giderek, geleneksel kutsal haclarını gerçekleştirmektedir.

 

Breslavlı Rabi Nahman’ın Özdeyişleri

1- Mutlu ve neşeli olmak en büyük görevimizdir.

2- Eğer zarar vereceğine inanıyorsan, bunu onarabileceğini de bilmelisin.

3- Dile getirilen arzular, karanlık bir odadaki güneş ışınlarına benzer. Sen onları elde etmek için çabalarken, sana cesaret verirler.

4- Eğer Tanrı’ya saf bir yürekle açılırsan ‘o’ daima, senin en yakın dostun olur.

5- Kendine engeller koyma, sonra onların üstesinden gelemezsin.

6- Bilgeliğin esası, bilgelikten ne kadar uzakta olduğunu saptamaktır.

7- Benim görüşüme göre, İsrael’in (Yahudilerin) bütün bilgeleri, sarımsak ayıklayıcısı gibidirler.

8- Nereye gidersem gideyim ben hep İsrael’e gidiyorum.

9- Bütün dünya daracık bir köprü gibidir. En önemli şart ise kesinlikle korkmamaktır.

10- Hiçbir şey düşünmemek, tamamıyla yok olmaktır.