15 Mart PURİM:´Tesadüf, Tanrı’nın gizli kalma yöntemidir´

15 Mart Cumartesi akşamı Purim olaylarının, bizzat kahramanları Ester ve Mordehay tarafından anlatıldığı ve kaleme alındığı Megilat Ester’in okunmasıyla başlıyor.

Nazlı DOENYAS Kavram
12 Mart 2014 Çarşamba

PURİM TAKVİMİ  5774-2014

Her yıl, Purim’den önceki gün, 13 Adar’da oruç tutulur. Bu orucun tutulmasını Ester istediği için, ‘Ester Orucu’ adıyla anılır. 5774 yılı, 13 ay içeren ‘artık’ bir yıl olduğu için, normalde Adar ayında yapılan uygulamalar, VeAdar ayında yapılır.  13 VeAdar bu yıl Şabat gününe denk geldiği için, oruç önceki perşembe, 11 VeAdar–13 Mart Perşembe sabahı gün doğmadan başlayıp, aynı günün akşamı yıldızlar çıkınca sona eriyor

13 Mart Perşembe- 11 VeAdar- ESTER ORUCU

Her yıl, Purim’den önceki gün,13 Adar’da oruç tutulur. Kraliçe Ester; halkını Aman’ın soykırım planlarından kurtarabilmek için Kral ile görüşmek ister. Fakat çağrılmadan kralın huzuruna çıkmanın cezası ölümdür. Bu yüzden, Ester, Sanedrin üyesi olan amcası Mordehay’dan, tüm Yahudi halkının kendisiyle birlikte üç gün boyunca oruç tutup dua etmelerini ister.

Bütün halkın birlikte tuttuğu üç oruç gününün sonunda Ester, kralın huzuruna çıkar.

Bu orucun tutulmasını Ester istediği için, ‘Ester Orucu’ adıyla anılır.

Halk arasında yaygın, ama YANLIŞ bir inanış; bu orucu sadece adı Ester olanların tutması gerektiğidir. Hamile, süt veren kadınlar hariç, sağlıklı ve Bar/Bat Mitsvası’nı yapmış her Yahudi, Ester Orucu’nu tutmakla yükümlüdür.

5774 yılı, 13 ay içeren ‘artık’ bir yıl olduğu için, normalde Adar ayında yapılan uygulamalar, VeAdar ayında yapılır.

 13 VeAdar, bu yıl Şabat gününe denk geldiği için, oruç önceki Perşembe, 11 VeAdar–13 Mart Perşembe sabahı gün doğmadan başlayıp, aynı günün akşamı, yıldızlar çıkınca sona eriyor.

15 Mart Cumartesi- 13 VeAdar- Şabat Zahor

Purim’den önceki Şabat; Şabat Zahor-Hatırlama Şabat’ıdır. Şabat Zahor, Roş Hodeş Adar’dan önce (veya tam Roş Hodeş Adar’da ) başlayan ‘Dört Özel Şabat’ın ikincisidir.

15 Mart Cumartesi -13 VeAdar-akşamı-Megilat Ester’in okunması-: Megilat Ester, Purim olaylarının, bizzat kahramanları Ester ve Mordehay tarafından anlatıldığı ve kaleme alındığı, deri parşömen üzerine yazılmış kitabıdır.

Kadın erkek herkes Megila’yı dinlemek (dinleme imkânı yoksa okumak) mitsvası ile yükümlüdür. Megila, Purim’in başladığı akşam ( bu sene 15 Mart Cumartesi akşamı) ve sabah duasında (16 Mart Pazar sabahı) beraha -dua söylenerek okunur.

 İkinci gün, Şuşan Purim’de aynı şekilde akşam (16 Mart Pazar akşam) ve sabah (17 Mart Pazartesi sabah), bu sefer beraha söylenmeden okunur.

Megila okunurken, kötü kalpli Aman’ın adı her geçtiğinde, sinagogdaki çocuklar ellerindeki ‘kaynana zırıltısı’ oyuncaklarını çevirerek, yetişkinler ise ayaklarını yere vurarak, protesto şeklinde bol gürültü çıkarırlar. Bunun bir nedeni, Aman ve onun gibilerin isimlerini dünyadan silmektir.

Dikkat! Megila’yı dinleme mitsvasının yerine getirilebilmesi için, Megila’nın her kelimesinin dinlenmesi gerekir. Ayrıca, “Megila’yı yanlış sırayla, (sondan başa) okuyan kişi, bu mitsvayı yerine getirmemiş sayılır”. Baal Shem Tov, burada, Megila’daki olayların ve Purim mucizesinin ‘geçmişte’ kalan ve günümüzde geçerli olmadığını düşünen kişiden bahsedildiğini belirtir. Bu tarz düşünen kişi, mitsvayı yerine getirmemiş olur, çünkü Megila’yı okumanın amacı, bir Yahudi’nin, bu zamanda, günümüzde nasıl davranacağını öğrenebilmesidir.

16 Mart Pazar - 14 VeAdar- Purim- Purim’e özel, dört mitsva:

 Megila Ester’i okumak/dinlemek (15 Mart Cumartesi akşamı ve 16 Mart Pazar günü ile 16 Mart Pazar akşamı ve 17 Mart Pazartesi sabahı).

 Mişloah Manot-En az bir arkadaşa Purim günü ulaşacak şekilde yemeye hazır şekilde iki çeşit yiyecek hediye göndermek.

 Matanat LaEvyonim-En az iki ihtiyaç sahibine, Purim günü ulaşacak şekilde hediye vermek.

 Purim ziyafeti ve eğlencesi ile yemek, içmek ve Tanrı’nın yanımızda olduğunu bilmenin verdiği güven duygusu ile mutlu olmak.

Purim’de dualar

Purim’de, Amida duasına ve Birkat Amazon’a (yemekten sonra söylenen şükür duası), Aman’ın Yahudileri yok etmek isterken Tanrı’nın bizi kurtarıp onları kendi kazdıkları kuyuya nasıl düşürdüğünü anlatan “Al Anisim” bölümü eklenir.

 Allel, Purim’de söylenmez. Bunun nedenleri: Purim mucizesi İsrail dışında meydana gelmiştir, Megila’nın okunuşu, bir tür Allel’dir, Allel duası; “Tanrı’yı övün! Tanrı’nın hizmetkârları,”diye başlar, ancak Purim zamanı atalarımız halen Ahaşveroş’un hizmetkârları idiler. (Arachin 10b)

Purim gelenekleri

 Purim’de eğlenceli kıyafet partileri düzenlenir. Kıyafet değişikliğinin sebebi, bir yoruma göre, Tora’daki “Aster Astir Panay-Yüzüm’ü tamamen gizleyeceğim” (Devarim 31:18) kısmıdır. Purim mucizelerinde aynen bu şekilde Tanrı’nın Eli ‘gizli’olarak yer alır. Megila’nın hiçbir yerinde Tanrı’nın Adı’na rastlanmaz ve her şey doğal gibi görünen bir planın parçasıdır. Bunu hatırlamak için, kostümlerimizin arkasına gizleniriz.

 Mavlaç Şekeri- Purim’de, kırmızı beyaz renkte ve değişik şekillerde yapılan şekerlemeler yenilir.

Ozne Aman- Amantaşen: Aman’ın Kulakları adı verilen Purim’in geleneksel üç köşeli reçelli bisküvisi, bir yoruma göre Aman’ın sivri kulaklarını, başka bir yoruma göre Aman’ın üç köşeli şapkasını simgeler.

Zeher Lemahatsit Aşekel- Bet-Amikdaş Dönemi’nde, Adar ayı boyunca tapınağa bağış amacıyla, 20 yaşını geçmiş her kişiden, yarım şekel bağış toplanırdı. Bu şekilde nüfus sayımı yapılırdı.

 Günümüzde, Roş Hodeş Adar-Adar ayının başlangıcından, Purim’de Megila Ester’in okunmasına kadarki zaman sürecinde, ailedeki her birey için, yarım gümüş şekel değerinde (tam olarak 10 gr.gümüş karşılığı) bir bağış verilir. Bu bağış; “Zeher Lemahatsit Aşekel-Yarım Şekelin Anısına” yapılır.  Bu mitsvayı en iyi şekilde yerine getirmek isteyenler, yaşına bakmaksızın ailenin her bireyi için, hatta evin hanımı hamileyse, karnındaki bebek için de bu bağışı yapar.

17 Mart Pazartesi-15 VeAdar - Purim Şuşan

13 Adar günü, Yahudiler, kendilerini savunmak için bir araya gelir ve onları öldürmek isteyen düşmanlarını yenilgiye uğratır.14 Adar’da da zaferlerini kutlarlar.

Başkent Şuşan’da ise savaş ve zafer 14 Adar’da gerçekleşir, bu yüzden Purim kutlamaları da 15 Adar’da yapılır. Bu sebeple 15 Adar,(bu yıl gibi artık olan yıllarda 15 VeAdar- 17 Mart Pazartesi) Purim Şuşan-Şuşan’ın Purim’i olarak anılır. Purim Şuşan, Yeoşua zamanında surlarla çevrilmiş olan şehirlerde kutlanır. İstanbul da bu kategoriye girer.

Önemli Not:  Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla;Every Person’s Guide to Purim, Days of Joy, Mitzvot (Gözlem), Megilat Ester (Gözlem), El Gid para El Pratikante (Gözlem),Yahudilik Ansiklopedisi(Gözlem), Sidur kol Yaakov (Gözlem) kitaplarından, www.aishcom, www.ou.org, www.chabad.org, chaimweekly.org, www.jewishmag.com, sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.  Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

 "Tesadüf, Tanrı’nın gizli kalma yöntemidir…” sözleri Albert Einstein'a aittir