Gönderildiği Auschwitz’de yaşamını yitiren Karel Svenk’in Terezin’de kaleme aldığı absürt bir Holokost komedisi olan “The Last Cyclist” şimdilerde Chicago’da yeniden hayat buldu
Sahnede bir aktör elinde bir yağlı boya fırçasını burnunun altına tutup Hitler’inkine benzer bir bıyık oluşturuyor. “Sevgili vatandaşlar, ülkemiz ekonomik krizde. Bu krizin toplumumuzu yıkıma sürüklemekte olduğunun farkındayız. Bu kötü durumun sorumlusu Kim? Yahudiler tabii!” diye açıklıyor oyun içindeki oyunda Hitler.
Oyundaki Hitler, Yahudilere karşı şiddete cesaretlendiren her konuşmasının ardından fondan gelen “Ve bisiklet sürücüleri” diyen sesleri duyduğunda hayret eder ve sorar: “Niçin bisiklet sürücüleri?” Karşısındaki gençler yanıt verir: “Niçin Yahudiler?”
“The Last Cyclist,” adlı oyun 1 Eylül tarihinden beri Chicago’da Preston Bradley Center, National Pastime Theater’da sahnelenmekte. Çek oyun yazarı Karel Svenk’in eseri olan ve 1944 yılında Terezin’de hayata geçirilen bu biraz absürt oyun, SS’leri kışkırtıcı nitelikte olduğu kanısına varan Yahudi ileri gelenleri tarafından kıyafetli nihai prova sonrasında sahnelenmesi engellenmişti.
“The Last Cyclist,” Borivoj Abeles adlı hayali kişinin gerçeküstü öyküsüdür. Oyunun yazarı Karel Svenk eserinde zorbalardan söz ederken aslında Nazileri kast etmektedir. Oyunun Terezin’de yasaklanmasının ardından Svenk gönderildiği Auschwitz’de yaşamını yitirdi. Terezin’deki oyuncu kadrosunda yer alan ve Holokost’ta hayatta kalabilen Jana Sedova 1961’de hafızasında yer eden oyunu kaleme alarak yeniden hayat verdi. Oyun komünist Çekoslovakya’da Prag kentindeki Rokoko Tiyatrosu’nda sahneye kondu. Dört yıl sonra Sedova oyunun ikinci bölümünde Svenk’in özgün eserine yakınlaşan değişiklik yaptı.
Oyun yazarı Naomi Patz 1995’te Jana Sedova’nın senaryosunu birkaç kez okuduktan sonra bu senaryonun çok güçlü mesajlar içerdiğinin farkına vardı. İngilizceye tercüme edilen tekstte diyalogları güncelledi. Oyun, yaşadıkları güç ve umutsuz koşullar altında dahi Terezin Yahudilerinin morallerini yüksek tutarak direnme cesaretlerini nasıl güçlendirdiklerini sergilemekte. Naomi Patz seyircilerin, Terezin Yahudilerinin kendilerini nasıl bir kaderin beklediğinin bilincinde olmadıkları izlenimini edinmelerini istiyor. “Kaçmaya, isyan etmeye veya intihar etmeye teşebbüs etmemelerinin de sebebi buydu. Çoğunluğu yakında evlerine dönecekleri umudunu taşıdığı için, getto duvarları arasında zaman zaman gülmeyi de unutmuyorlardı” diyor.
