Ağaç yaşken eğilir

Ağaç yaş iken eğilir atasözümüzde olduğu gibi insanların iskeletleri de küçüklükten itibaren şekil almaya başlar. Duruş biçimleri, çocuklarımızın ileriki hayatlarında ortaya çıkabilecek birçok yapısal sorunun tohumlarını oluşturur. ‘Doğru duruş’ pozisyonlarında kalmayı öğrenerek ileride oluşaçak sorunları engellemek mümkün. Ebeveyn olarak bize düşen iyi gözlem ve sık sık yapılan tatlı hatırlatmalardır. Bu önemli konuyu Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Hilal Yıldız ile konuştuk

Raquel AŞKANER HABİB Çocuk-Aile
11 Eylül 2013 Çarşamba

Duruş bozukluğu nedir?

Postür (duruş), omurganın ve diğer kas-kemik yapılarının diziliminin uyumu olarak tanımlanabilir. Bu uyumun bozulması duruş bozukluğu olarak adlandırılır. Duruş bozukluğu kasların ve eklemlerin gerilmesine ve uygun olmayan şekilde kullanılmasına yol açar.

Çocukluk çağında edinilen vücut duruşu ileri yaşları için çok önemlidir. Bilgisayar kullanımın yaygınlaşması sonucu çocuklar hem daha az hareket etmekte hem de bilgisayar başında uzun saatler kötü pozisyonda oturmaktadırlar. Bu da çocuğun doğru bir vücut duruşu kazanmasını engelleyerek ileri yaşlarında belki de boyun, sırt ve bel ağrılarına yol açabilecektir.

Çocuklarda duruş bozukluğu nasıl anlaşılır? Ebeveynler nelere dikkat etmelidir?

Normal duruşta baş gövde üzerinde dengeli, orta hatta, omuzlar ve baş yandan bakıldığında aynı hizada, sırt hafifçe yuvarlak, bel hafifçe içeri doğru, sırt ve bel omurgası yandan bakıldığında enseden aşağıya doğru düz bir hat takip edecek şekildedir. Çocuğun vücut duruşu bu şekilde değilse veya uzun süre ayakta dururken ya da otururken kamburlaşıyorsa, başı önde duruyorsa duruş bozukluğundan söz edilebilir.

Ebeveynler mutlaka çocuğun duruşunu gözlemlemelidirler. Çocuğun duruşunun iyi olmaması ve özellikle çocuğun boyun veya sırt ağrısından yakınması durumunda bir doktora başvurulması gerekir.

Çocuklarda en sık görülen duruş bozuklukları nelerdir?

Omurganın yana eğriliği (skolyoz), sırt omurgasının arkaya doğru aşırı kavislenmesi (kifoz) gibi çeşitli duruş bozuklukları vardır. Çocukta skolyoz veya kifoz düşünülmesi durumunda mutlaka bir doktora başvurulması gerekir.

Bunun dışında vücudun kötü kullanılması ve alışkanlığa bağlı duruş bozuklukları vardır. Bu tip duruş bozuklukları doğru oturma, vücudu kullanırken doğru durmaya çabalama, sırt, boyun ve bel kaslarını güçlendirici egzersizler ve sporla önlenebilir ve önlenmelidir.

Çocuklarda duruş bozukluklarının nedenleri nedir? Çocukların  muhakkak kaçınmaları gereken noktaları belirtir misiniz?

Duruş bozukluklarının bir kısmı yapısaldır. Bir kısmı ise otururken ve çalışırken vücudun doğru pozisyonda olmamasına ve sırt ve boyun kaslarındaki zayıflıklara bağlı olarak gelişir. Bu tip duruş bozukluklarında omuzlar öne doğru yuvarlanmış, baş gövdeye göre önde, sırt kamburlaşmış durumdadır.

Bilgisayar oyunlarının ve cep telefonu kullanımının yaygınlaştığı günümüzde ne yazık ki çocuklar uzun süre hareketsiz ve öne eğilerek oturmaktalar. Çocuklar masa veya bilgisayar başında uzun süre hareketsiz bir şekilde oturmamalıdır, ayrıca çok ağır çanta taşımamalılar.

Gece yatış biçimimiz duruş bozukluklarını etkiler mi?

Çok yumuşak ve çok sert yataklar bel ve sırt sağlığı için sorun yaratabilir. Kalın yastıkla yatmakta boyun omurgasında gerginliğe yol açar. Yüzü koyun yatılması da boyun omurgasında burkulmaya, bağlarda gerilmeye neden olabilir. Bu gerginlikler de boyun ve sırt omurgasında mekanik zorlanmalara yol açarak duruş bozukluğuna yol açabilir.

Çocuklarda beslenme ve psikolojik nedenler duruş bozukluklarını tetikler mi?

Stres özellikle boyun ve üst sırt kaslarında kasılmaya yol açar. Üzgünlük, içe dönüklük de omuzların düşük olmasına ve sırtın dik durmamasına yol açabilir.

Çocukların kemik sağlığı için kalsiyum içeren süt, peynir, yoğurt gibi kalsiyum içeren gıdaları yeterince alması gerekir.

Çocuklarda duruş bozuklukları ne gibi rahatsızlıklara yol açar?

Çocuklarda doğru olmayan şekilde oturmaya ve sırt-boyun kaslarının yeterince kullanılmamasına ve güçlü olmamasına bağlı olan duruş bozuklukları zamanla yerleşerek kalıcı duruş bozukluğuna sebep olur. Çocuk ilerleyen yaşlarında sırt ve boyun ağrılarından yakınmaya başlar.

Çocuklarda ideal duruş nedir?

Çocuklarda doğru bir omurga; arkadan bakıldığında kafatası kemiği ile boyun omurgasının birleşim yerinden kuyruk sokumuna kadar omurga dik bir doğru halinde inmeli, omuz yükseklikleri ve leğen kemiği hizaları sağ ve sol tarafta eşit olmalı, yandan bakıldığında baş ile omuz aynı hizada olmalı, sırt ve bel eğrilikleri aşırı çıkık ya da aşırı düz olmamalıdır.

Ebeveynlere verebileceğiniz birkaç tavsiye var mı?

Çocuğu harekete ve spora yönlendirin: yüzme, koşu, basketbol, dans, paten gibi spor ve aktiviteler hem kaslarını güçlendirecektir hem de özgüvenlerini arttıracaktır.

Buluğ çağında kızlar vücut gelişimlerini göstermemek için kambur durabilir, ergenlik hakkında bilgilendirin, kendilerini iyi hissetmelerini sağlayın.

Oturma sırasında hareketli olmasını sağlayın. Sandalyede saatlerce hareketsiz kalmasın, aralıklı olarak kalkıp dolaşmasını ve otururken bazı germe hareketleri yapmasını önerin.

Masa, sandalye ve bilgisayarın uygun ergonomik koşullara göre düzenlendiğinden emin olun. Bilgisayar monitörü göz hizasında olmalı, sandalyede otururken ayaklar yere basmalı, dizlerin seviyesi kalça seviyesinden biraz daha yüksekte olmalı ve ve omuzlar rahat pozisyonda olmalıdır. Çocuğun sandalyede bel arkası boşluğunu küçük bir yastıkla desteklemekte fayda vardır.

Çocuğun gözlerinde bozukluk varsa bilgisayarı veya kitabı daha iyi görebilmek için başını ve boynunu ileri doğru çıkartarak bakacaktır, bu da zamanla boynunun önde olmasına yol açar. Çocuğun gözlerinde kırma kusuru olmadığına emin olun.

Çocukların ağır çanta taşımaları zamanla sırt ağrılarına ve duruş bozukluklarına yol açabilir. Çantanın ağırlığı çocuğun vücut ağırlığının yüzde 10’unu aşmamalıdır. Ağırlığın her iki omuzda eşit şekilde taşınabilmesi için sırt çantası daha çok önerilir. Çantayı hazırlamak da önemlidir: Ağır ve kalın kitaplar vücuda yakın, hafif olanlar uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir.

En önemli nokta: Doğru davranarak iyi örnek olmak öğüt vermekten daha çok işe yarar. Siz bilgisayar başındayken ergonomiye önem verin; yürürken, otururken dik durun ve egzersiz yapın ki çocuğunuz sizi örnek alsın!