New York’un tasarım merkezi Soho’daki sinagog, hem farklı mimarisi hem de gençleri çeken organizasyonları ile New York Yahudi yaşamının vazgeçilmez bir parçası haline geldi
New York’ta Yahudi olduğumu anladıklarında ilk soruları “Soho Sinagogu’na gittin mi?” oluyordu. Sonunda merakıma dayanamayıp Soho Sinagogu’na gittim ve neden bu soruyla sık karşılaştığımı anladım! 2005 yılında kurulan ve hipster sinagog olarak bilinen Soho Sinagogu mimari özellikleri ile klasiğin çok dışında kalıyor. Manhattan’ın dizayn merkezi olarak bilinen Soho’da minimal bir galeri ışığında genç kitlenin sık sık uğradığı bir ibadethane olmuş. Sinagog, Mimar Dror Benshetrit tarafından hayata geçirilirken Rabi Dovi Scheiner ve eşi Etsy tarafından yönetilmekte... Detay bir bilgi olarak Mimar Benshetrit, İsrailli ünlü moda tasarımcısı Yigal Azrouel yeğenidir.
Soho Sinagogu ilk yıllarda hayırseverlerin desteği ile organizasyonlar yapıp gençleri buluşturdu. Gençleri bir araya getiren organizasyonlarda Günün Peraşası seçilerek konuşmaların yapılmasının yanı sıra, genç Yahudi nüfusunun tanışması içinde toplantılar düzenleniyor.
Katıldığım organizasyonlarında birinde tanıştığım Rabi Dovi Scheiner, Şalom okuyucuları için sorularımı yanıtladı.
Soho Sinagogu dışarıdan bakıldığında bir galeri gibi duruyor. Geleneklerin ve kuralların dışına çıkmadan klasiğin dışına nasıl çıkılabildi?
Bu durum aslında mimarın bizim verdiğimiz tanımlar ve kuralları tasarımlara harmanlaması ile oluştu. Kurallarda asla ‘klasik olmak’ durumu ile ilgili bir bilgi söz konusu değildi.
Sinagogun mimari özellikleri ile ödüllere layık görüldüğünü ve New York Times gazetesine birçok kere haber olduğunu gördüm. Bize mimari özelliklerinden biraz bahseder misin?
Duvarda gördüğünüz tablolar bölümlere ayrılmış şekilde tasarlanmış sandalyelerdir. Kalabalık olduğu zaman insanlar alıp sandalye ergonomisine getirerek oturur. Girişimiz minimal galeri olarak gözükmektedir. Kitabımızın durduğu alan da cam yuvarlak üzerinde bulunan Magen David sembolü ile süslendirilmiştir. Özelliği ise açıldığında Magen David yıldızının üçgenlere bölünmesi ve geometriyi yansıtmasıdır. Taş ve tuğla duvarlarımız daha önceki duvarların sıvaları sökülerek oluşturulmuş ve üzerinde büyük menora’ların olduğunu göreceksiniz. Sanatı da bir araç olarak kullanmak istedik.
Dua etmeye geldiğim bir Şabat günü dua kitaplarının Soho Sinagogu’na özel olarak hazırlandığını ve İbranicenin yanı sıra İngilizce olarak tercüme edildiğini gördüm. Ayrıca bazı bölümlerde sizin açıklama yaptığınıza şahit oldum. Neden bu şekilde bir ritüel izleniyor?
Dua kitaplarının tasarımı da mimari tasarıma ayak uydurması ve gelenekleri ile kuralları bir arada yansıtmasına uygun olarak düzenlendi. İbranice ve İngilizce olmasının nedeni New York’ta aslında enternasyonal çok insan yaşamasından kaynaklanıyor. Herkes İbranice diline hâkim değil. Bizim için insanların dua ettikleri olguları anlamaları çok önemli. Her ritüel senin şahit olduğun gibi açıklamalı ilerlemiyor ama geldiğin organizasyon gençlere öğretmek üzerine odaklı olduğundan açıklamalı ve koro eşliğinde ilerledi.
Koro hiç alışık olmadığım bir durum idi. Alışılmışın dışında bize öğretilenler için sonsuz minnettarım. New York’ta veya başka ülkelerde farklı deneyimlere sahip olduğumuz sinagogların gezilmesi ve öğrenilmesinin önemli olduğuna inananlardanım. Umuyorum ki, başka sinagogları da konu olarak ele alıyor olacağım.
Kitabımızın durduğu alan da yuvarlak cam üzerinde bulunan Magen David sembolü ile süslendi. Özelliği ise açıldığında Magen David yıldızının üçgenlere bölünmesi ve geometriyi yansıtması.
