ŞAVUOT 5773-2013

Şavuot Bayramı, Mısır Çıkışından sonra, Pesah’in ikinci gecesinden itibaren 49 gece boyunca sayılan Omer’in bitiminde,6 ve 7 Sivan günleri,(Bu yıl 15 ve 16 Mayıs)  kutlanır.

‘Mısır’dan Çıkış’ta fiziksel esaretlerinden kurtulan İsrailoğulları,49 gün–7 hafta- boyunca, her gün kendilerini geliştirip, Tanrı’ya yaklaşarak, Tanrı’nın onlara vereceği Tora’yı almaya hazırlandılar. Şavuot, en çok bilinen ‘haftalar’ anlamıyla, Pesah’ın ikinci gününden itibaren geçen yedi haftayı simgeler. 

Neden Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenilir?

Şavuot’ta sütlü yiyecekler yenilmesinin sebebi hakkında yorumlardan bazıları:

*Tora’da Şavuot bayramı ve et ile sütlü yiyeceklerin birlikte yenmemesi emri ardı ardına sıralanmıştır.”Toprağının ilk turfandalarını, Tanrı’n Aşem’in evine getir. Eti, annesinin (sütü bile olsa),sütle pişirme” (Şemot 23:19).

 İsrailoğulları’nın kap kacaklarını kaşer hale getirme- sıfırlama için zamanları yoktu. Bunun için ‘sütlü’ yiyecekler yediler. 

* Yahudiler, Sina Dağı’nda Tora’yı almaya hazırlanırken bir bebek gibi saf ve temizdiler. Bir bebeğin yaşamını sağlayan gıda nasıl ‘süt’ ise, Yahudilerin yaşamını sağlayan da Kutsal Tora olduğu için.

* Vaad edilen topraklardan, “bal ve sütün aktığı ülke” olarak bahsedildiği için.(Şemot 3:17 ve 13:5)

* Şir Aşirim’de (  Ezgilerin Ezgisi 4:11),Kral Salomon,Tora’dan bahsederken, “Dudaklarından bal ve süt gibi damlar” kelimelerini kullandığı için

* Sefer Matamim’e göre, Şavuot,Moşe Peygamber’in sepet içinde Nil nehrinden çıkarıldığı,ve sadece Yahudi bir kadın tarafından süt emmeyi kabul ettiği gündü.Onun anısına sütlü yiyecekler yenir.

* Süt-İbranice halav-gematriada, harflerinin toplamı kırk eder. Bu da, Moşe Peygamber’in kırk gün ve kırk gece Sina Dağı’nda İsrailoğulları’na Tora’nın verilmesi için hazırlandığını sembolize eder.

* Sina Dağı Har Gavnunim- olarak geçer. (Teillim 68:16), Gavnunim kelimesi de G’vina-peynir kelimesini çağrıştırır.

* Bir yoruma göre, Sina Dağı’ndaki bu güne kadar Yahudiler hiç sütlü yiyecekler yememişlerdi. Bunun sebebi, Nuh’un soyu için verilen ve tüm insanlık için geçerli olan Yedi Evrensel Mitsva’dan “Ever Min Ahay- canlı bir hayvanın parçasını yeme yasağı” idi. Fakat Tora’da İsrail topraklarından “bal ve sütün aktığı ülke” olarak bahsedildiğini görünce (Şemot 3:17 ve 13:5), Yahudiler o günden itibaren sütlü yiyecekler yemeye başladılar.(Sotah 12b Yalkut Yitzchak,Behorot 6b)

 Neden Şavuot’ta Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth okunur?

Şavuot’ta Megilat Ruth okunur. Bunun nedeni üzerine farklı görüşlerden bazıları:

* Şavuot, Kral David’in doğum ve ölüm yıldönümüdür. Ruth ve kocası Boaz, Kral David’in büyük büyükanne ve büyük büyükbabaları olduğu için.

*Ruth’un kitabında bahsedilen hasat sahneleri, Hasat Bayramı Şavuot’a ait olduğu için. 

* Moav ‘lı bir putperest olan Ruth, hiçbir maddi çıkarı olmadan Yahudiliği içtenlikle kabul ettiği, bit “ger tzeddek”-aramıza iyi niyetle katılan yabancı- olduğu için. Bütün Yahudiler de, aynen Ruth gibi, Kutsal Tora ve kurallarını, Tanrı’ya olan derin inançları ve güvenleri ile Şavuot’ta kabul ettikleri için.

* Ruth’un hikâyesi, bir Hesed-karşılık beklemeden yapılan iyilik-hikâyesidir. Aynı şekilde Tora, iyilik ile başlar ve iyilik ile son bulur (Sotah 14a): başta Âdem ile Havva’ya giyecek sağlanması (Bereşit 3:21), sonunda Moşe Peygamber’in gömülmesi.(Devarim 34:6)

Neden Şavuot’ta evler ve sinagoglar süslenir?

Şavuot’ta evler ve sinagoglar, geleneksel olarak çiçekler, ağaç dalları ve taze yeşilliklerle süslenir. Bunun sebebi üzerine farklı yorumlardan bazıları:

* Tora’nın verildiği zaman, Yahudilerle Tanrı’nın birleşmesi, bir düğün olarak kabul edildiği ve Tora verilirken Sina Dağı’nın düğün yeri gibi mucizevi bir şekilde çiçeklerle ve yeşilliklerle kaplandığı için.

* Şavuot’tan itibaren Bet-Amikdaş’ta sunulan ilk turfandaların getirildiği Bikurim Sepeti’ni anımsattığı için.

* Şavuot’ta, Tanrı, ağaç meyvelerinin kaderini belirlediği için.

Şavuot bayramının diğer isimleri nedir?

Zeman Matan Toratenu-Tora’nın veriliş zamanı 

Hag ABikurim-İlk Ürünlerin Bayramı

 Hag AŞavuot-Haftalar Bayramı

 Hag AKatsir-Hasat, Biçme Bayramı

 Hag Aasif- Ekinleri toplama zamanı 

Atseret-Toplanma günü

Pentacost-Ellinci gün

Yahudilerin yaşam kaynağı, eşsiz yaşam kılavuzu Tora, başka uluslara teklif edilseydi, belki onlar da kabul edebilirlerdi. Haksızlık değil mi?

Dünya ülkeleri, Tora’nın kendilerine teklif edilmediğini ve bunun haksızlık olduğunu düşünmemelidir, çünkü Tanrı, Yahudilerden önce, dünya uluslarına teker teker Tora’yı teklif eder.

Tanrı, Tora’yı teklif ettiğinde, Esav’ın soyundan gelenler; “Kanunları nedir?”diye sorarlar. Kanunlardan birinin “Öldürmeyeceksin!” olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini, çünkü öldürmemenin, onların doğasına aykırı olduğunu söylerler. Yitshak, oğlu Esav’a hayır duasını verirken “Ancak kılıcınla yaşayacaksın” demişti.( Bereşit-27:40).

Tora, daha sonra Amon ve Moav’a teklif edilir. Onlar da, kanunların içinde ‘Ahlaksızlık Yasağı’ olduğunu öğrenince, Tora’yı kabul edemeyeceklerini, ahlaksızlığın, onların kişiliğinin bir parçası olduğunu söylerler. Sonuçta kökleri babalarıyla yatıp hamile kalan Lot’un kızlarından geliyordu (Bereşit-19:30-38).

Tora, daha sonra Yişmael’in soyundan gelenlere teklif edilir. Onlar da, ne o zaman, ne şimdi, çalma yasağıyla baş edemeyeceklerini belirtirler. Çünkü Tanrı’nın meleği, ataları Yişmael’in annesi Agar’a “Oğlun asi biri olacak. Hem eli herkese karşı, hem de herkesin eli ona karşı olacak” demişti.(Bereşit-16:12-13)

Tanrı, Tora’yı Yahudi halkına teklif ettiği zaman, onların bu kuralları uygulayabilecek potansiyele sahip olduklarını görür. Yahudiler de Tora’yı :“Naaseh V’nishma”-“Yapacağız ve Dinleyeceğiz” (Şemot 24:7) diyerek kabul ederler. Hahamlarımız, bu sözü yorumlarken,  “Önce Tanrı’nın emirlerine itaat edeceğiz, sonra anlamaya çalışacağız” diyerek Yahudilerin, Tanrı’ya ve Tora’ya olan sonsuz inançlarını ve bağlılıklarını bu şekilde dile getirdiklerini ifade ederler.

Neden Şavuot’ta küçük çocuklar hatta bebekler bile sinagogda ‘On Emir’i dinlemeye gelir?

Rabbi Menachem M.Scherneerson, küçük yaştaki çocukların, hatta bebeklerin bile Şavuot’ta sinagogda On Emir’i dinlemeye getirilmelerini teşvik eder. Çünkü İsrailoğulları Sina Dağı’nda beklerken, Tanrı; ancak Tora kurallarını layığı ile yerine getireceklerini garanti ettikleri takdirde onlara Tora’yı vereceğini söyler. İsrailoğulları, önce atalarını, sonra peygamberlerini kefil olarak gösterir, ama Tanrı onlarıgarantör olarak kabul etmez. Sonunda, çocuklarını garantör olarak gösterdiklerinde Tanrı, sadece çocukları garantör olarak kabul edip, çocukların hatırına Tora’yı İsrailoğullarına verir (Midraş Rabba, Şir Aşirim 1:4).

Çocuklar, Tanrı tarafından kabul edilen tek garantörler oldukları için, bugün, özellikle çocuklar sinagoga gelip ‘On Emir’i dinler.  

Rabbi David Aaron, Tora’nın, bir aşk mektubu olduğunu söylüyor. Kısıtlamalar ve kurallarla dolu olan Tora, nasıl olur da bir aşk mektubu olarak görülebilir?

Rabbi David Aaron; ‘Inviting God In’adlı kitabında, Şavuot ve Tora’nın verilişinden şöyle bahseder:

“ Nasıl ki bir futbol maçı kurallar olmadan oynanamazsa, aynen hayat oyunu da kurallar olmadan oynanamaz. Tora’da anlatılan yaşam oyununun kuralları olmadan, dünyayı büyük bir karışıklık kaplar ve seçimlerimizin de hiç bir anlamı kalmaz.

Bununla birlikte, Tora, yaşam kurallarından çok daha fazlasıdır. Tora, Tanrı ile karşılıklı olmak, yüz yüze gelmektir. Sina Dağı’nda İsrailoğulları sadece Tanrı’nın kurallarını almadılar, orada Tanrı’nın sevgisini de deneyimlediler. Orada Tanrı sadece kuralları vermedi, kendisinin tanınmasına, hissedilmesine de izin verdi. Tora, Tanrı’nın çocuklarına verdiği bir aşk mektubudur. Hayatta sahip olunabilecek en değerli hediyedir, çünkü içinde Tanrı’nın Varlığı’nı barındırır. Tora öğrendiğimizde, gerçekten de Tanrı’nın bize olan yakınlığını hissederiz. Talmud’a göre, Tanrı; Tora’yı İsrailoğulları’na verirken “ Size ruhumu yazılı olarak veriyorum”.der.

Bir aşk mektubu aldığınızı düşünün, onu nasıl saklayıp özel bir yerde, itina ve pür dikkat okursunuz. Mektubu okurken sevdiğinizin sesini duyar gibi, adeta onu yanınızda hisseder gibi olursunuz. Mektubu heyecanla, defalarca okur, her okuduğunuzda daha önceden dikkatinizi çekmeyen bir şey görürsünüz. Bir başkası aynı mektubu okuduğunda, sizinle aynı şeyleri hissedemez, o sadece mektupta yazan kelimelerin, kelime anlamlarını görebilir, onların arkasındaki derin anlamı göremez.

Sizin yaptığınız,  mektubu ‘okumaktan’ çok daha fazlasıdır, siz mektupla adeta bütünleşirsiniz. Ve kelimeler, nüanslar, derin anlamlar ile sevdiğinizle bir araya gelirsiniz.

Bu da, Tora öğreniminin esasını oluşturur. Tora okuyarak, tam anlamıyla kendimizi vererek Tora okuyarak, Tanrı’nın sesini duyar, O’nun İlahi Varlığı’nı hisseder, Tanrı’nın bize olan sevgisini deneyimler ve Sina Dağı’nda Tanrı’nın Varlığı’nın ortaya çıkış anını hayatımızın her gününde bizzat yaşarız.

Bu şekilde, Tora’nın bize sunduğu sadece bir yaşam şekli değil, aynı zamanda bir sevme şeklidir Tora bilgeliği ve kuralları, bize birbirimizi ve Tanrı’yı sevme imkânı ve gücü verir.

Şavuot, bize verilen kurallarla aynı zamanda, bu kuralların içindeki sevgiyi, aşkı da kutladığımız bir gündür.”

 

ŞAVUOT TAKVİMİ-5773- 2013

 

11 Mayıs Cumartesi-Yom Ameyuhas-”Bağlantı olan gün”-Sivan ayının ikinci günü, Roş Hodeş Sivan ile üç sınırlama gününü (Şeloşet Yeme Agbala)- birbirine bağladığı için bu şekilde anılır.

12 Mayıs Pazar- 13 Mayıs Pazartesi-14 Mayıs Salı- Şeloşet Yeme Agbala-Üç günlük hazırlık, sınırlama dönemi-.İsrailoğulları’nın, Sina Dağı’nda Tora’yı almalarından önce, üç günlük hazırlanma dönemini sembolize eder. “Tanrı Moşe’ye ‘Halka git’dedi, ve onları bugün ve yarın kutsiyete uygun duruma getir.(Bedenlerini ve ) giysilerini(mikveye) daldırsınlar. Üçüncü gün için hazır olsunlar; çünkü üçüncü günde, Tanrı tüm halkın gözleri önünde Sina Dağı’nda açığa çıkacaktır.(Dağın çevresini halk için sınırlandır.(Onlara şöyle)söyle:’Dağa çıkmaktan-kenarına temas etmekten (bile) kendinizi sakının.” (Şemot 19:10-12)

14 Mayıs Salı- Akşam güneş batmadan; ama eğer güneş battıktan sonra yakılacaksa, önceden yakılmış bir ateşten faydalanarak bayram mumları yakılır:

BARUH ATA AD. ELOENU MELEH AOLAM AŞER KİDEŞANU BEMİTZVOTAV VETSİVANU LEADLIK NER ŞEL YOM TOV- Bize YOM TOV mumlarının yakılması mitsvasını veren Evren’in Kralı Tanrı’mız, Sen mübareksin.”

 

*14 Mayıs Salı akşamından, 16 Mayıs Perşembe akşamı gün batımına kadar Yom Tov’dur(İyi gün-Bayramın mübarek günleri),Şabat gibi, iş yapılmaz, elektrik kullanılmaz vb.,ancak yanan bir ateşten faydalanarak yemek pişirilebilir.

 

 14 Mayıs Salı -akşam duasından sonra, Bayram Kiduşu ve Şeeheyanu duası ile başlayan güzel bir Bayram yemeği yenir.

“ BARUH ATA AD. ELOENU MELEH AOLAM ŞEEHEYANU VEKİYEMANU VEİGİANU LAZEMAN AZE -Kutsalsın Sen, Tanrı’mız, Evren’in Kralı, bizi yaşattın, ayakta tuttun ve bu zamana eriştirdin.”

 

14 Mayıs Salı gecesi- Tikun lel Shavuot –Bu gece geleneksel olarak uyanık kalıp bütün gece Tora öğrenilerek geçirilir. Yahudilikte Kutsal Kitap metinlerini yorumlayan Midraş’ta belirtildiği üzere, Tanrı’nın onlara Tora’yı vermeyi vaat ettiği günün öncesindeki akşam, İsrailoğulları bir yoruma göre yorgunluktan uyuyakalır. Sabah, Tanrı’nın, On Emir’i dile getiren ‘Kutsal Sesi’yle uyanırlar. Yaygın bir yoruma göre, onların yaptığı bu hatayı telafi etmek için; Kabalistlerin yorumuna göre ise de, Roş Aşana Bayramı’na kadar sağlıklı bir yaşamımız olmasını garanti altına almak için, o gece uyumayıp Tora çalışılır. Ertesi gün kişi sanki ‘kendisi’ Tora’yı almaya hazırlanıyormuş gibi Tora’ya odaklanır, dikkatini ve enerjisini bu yönde yoğunlaştırır.

15 Mayıs Çarşamba- Tanrı Sina Dağı’nda On Emir’i dile getirirken,  geçmiş ve gelecek bütün Yahudilerin ruhları bu muhteşem ve insan beyninin algılaması imkânsız olaya bizzat şahit olurlar. Bunun için, kadın erkek, çoluk çocuk bütün Yahudiler, Tanrı’ya bağlılıklarını yinelemek ve On Emir’i tekrar dinlemek için Şavuot’un ilk günü sinagoga giderler.

 

Kiduş’tan sonra, özenle hazırlanmış Bayram yemeği yenilir. Bugün sütlü yiyecekler yeme geleneği vardır.

 

16 Mayıs Perşembe- Ruth’un Kitabı-Megilat Ruth okunur. Sabah duasından sonra Kiduş yapılır ve özenle hazırlanmış Bayram yemeği yenilir.

Şavuot Bayramı, bu akşam yıldızların çıkışıyla son bulur.

 

17 Mayıs Cuma-Isru Hag-Bayramın ertesi günü -Bayramın uzantısı olarak bilinir ve bugünde oruç tutulmaz. Isru Hag, Kudüs’ü ziyarete gidilen Üç Hac Bayramı-Pesah-Şavuot-Sukot’un bittiği günün ertesi günüdür.

Talmud bilgelerine göre, bayrama, yemek yiyip içerek ‘gün ekleyen’ kişiler, sanki bir sunak inşa edip, üzerinde bir kurban sunmuş gibi kabul edilirler.”İplerle bağlayın bayram kurbanını”(Mezmurlar 118:27)

Rabbi İsaac Luria’nın bir öğretisine göre, bayramdan sonraki günü, bayrama bağlamamızın sebebi, bayramdan kalan ışıktan faydalanmak, bayramın kutsallığını bir nebze olsun uzatabilmek arzusudur.

 

 

 

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Shavuot, Kutsal Kitap,The Complete Story of Shavuot; Guidelines ; El Gid Para El Pratikante(Gözlem),The Jewish Book of Why, İnviting God In;  Şemot(Gözlem), Bamidbar (Gözlem) kitaplarından ve  www.chabad.org; www.aish.com; jewfaq.org; www.ou.org; wwww.meaningfullife.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.