Bu yıl 25 Mart Pazartesi akşamı başlamış olan Pesah Bayramı, 2 Nisan Salı akşamı yıldızlar çıktıktan sonra sona eriyor. Tora’da adı geçen ilk bayram olan ve takvimdeki bütün bayramlar arasında Yahudilerin büyük kısmının, kurallarına riayet ettiği ve özenle kutladığı bir bayram olan Pesah; yapısı ve özellikleri ile farklı bir yer tutar
Pesah Bayramı’nın günleri, aynı sene içindeki diğer bayramların, haftanın hangi gününe geleceğini belirler...
Yahudi takvimi o kadar ilginç bir şekilde düzenlenmiştir ki, Pesah’ın birinci günü hiçbir zaman pazartesi, çarşamba veya cumaya denk gelmez.
Pesah’ın ilk altı günü de, sene içindeki diğer bayramların hangi güne geleceklerini belirler:
- Pesah’ın 1. günü=Tişa BeAv. Bu yıl Pesah’ın 1.günü salı - bu yıl Tişa BeAv 16 Temmuz 2013 Salı
- Pesah’ın 2. günü=Şavuot. Bu yıl Pesah’ın 2.günü çarşamba - bu yıl Şavuot 15 Mayıs 2013 Çarşamba
- Pesah’ın 3. günü=Roş Aşana. Bu yıl Pesah’ın 3.günü perşembe - bu yıl Roş Aşana 5 Eylül 2013 Perşembe
- Pesah’ın 4. günü=Simha Tora. Bu yıl Pesah’ın 4.günü cuma - bu yıl Simha Tora 27 Eylül 2013 Cuma
- Pesah’ın 5.günü=Yom Kipur. Bu yıl Pesah’ın 5.günü cumartesi - bu yıl Yom Kipur 14 Eylül 2013 Cumartesi
- Pesah’ın 6.günü=geçen Purim. Bu yıl Pesah’ın 6.günü pazar - geçtiğimiz Purim 24 Şubat 2013 Pazar
Pesah’ta göze çarpan ‘dört’ rakamının anlamı nedir?
Agada ve Seder’de önemli bir yeri olan ‘dört’ rakamı ile ilgili birçok yorumdan bazıları şunlar
- Seder’deki dört kadeh şarap,
- Dört oğul: Bilge çocuk, asi çocuk, saf çocuk ve soru sormayı bile bilmeyen çocuk,
- Dört soru: “Ma Niştana-Ne değişti.” Dört soru, şu cümleyle başlar: “Bu gecenin diğer gecelerden farkı nedir?”
- Dört kurtuluş ifadesi: “Sizi Mısır’ın yükü altından çıkaracağım… Sizi onların köleleştirici işlerinden serbest kılacağım… Sizi büyük bir güç gösterisi ve sert yargılar eşliğinde özgürlüğe kavuşturacağım… Sizi Kendim’e Halk olarak alacağım1…”
- Pesah Bayramı’nın dört ismi: Hag A-Pesah - Pesah Bayramı2; Hag A-Matzot - Matsa Bayramı3; Zeman Herutenu - Özgürlük zamanı4; Hag A-Aviv - Bahar Bayramı5
- İsrailoğulları’nın zor şartlar ve yoğun asimilasyona rağmen Mısır’da sonuna kadar korudukları dört özellik: Yahudi isimlerini hiçbir zaman Mısır isimleriyle değiştirmediler; dillerini değiştirmeyip hep İbranice konuşmaya devam ettiler, ahlak seviyesi bu kadar alçalmış bir toplumun içinde yaşamalarına rağmen ahlaki değerlerini korudular, giyim tarzlarını değiştirmediler.
Agada Kitabı -Anlatı, Mısır Çıkışı’nın her aşamasında önemli rol oynayan Moşe’den kaç kez bahseder?
Bütün Agada’da, Moşe Peygamber’in adı adeta yanlışlıkla yazılmışçasına, sadece bir kez geçer. Bunun nedeni hakkında farklı yorumlar görülür. Rabiler, Mısır’dan Çıkış’ın tamamen Yüce Tanrı tarafından gerçekleştirildiği hakkında en ufak bir tereddüde yer bırakmak istemez. Bu şekilde, Agada’da Moşe’den sadece bir kez bahsederek, Moşe’nin bir kahraman olarak görülüp, taparcasına hayranlık duyulmasının önüne geçilir.
Msır’dan çıkışı çocuklara anlatma mitsvasına Tora’da ilk olarak Şemot 10:2’de rastlanır: “…çocuklarına ve torunlarına anlatman için…” R.Abraham Twerski’ye göre; bu mitsvayı ‘ilk’ uygulayacak olanlar, o sırada Mısır’da olup da kurtuluşu bizzat yaşamış olan kişiler olamaz, çünkü onların çocukları zaten esaret, on bela, Kızıldeniz’in yarılması gibi her aşamaya kendi gözleriyle şahit olmuşlardı ve bu olayları onlara tekrar anlatmak gereksiz olurdu. Bu mucizeleri doğrudan yaşamamış olan Yahudiler, Moşe’nin Midyan’da Yitro ile kalmış olan çocuklarıydı. Dolayısıyla tarihte Mısır’dan çıkışı çocuklarına ilk anlatan kişi, Moşe Peygamber, onun anlattıkları da ilk Agada-Anlatı’yı oluşturur.
“…Toprağın yüzeyi üstündeki insan ırkının tümünden daha alçakgönüllü6” olan Moşe, çocuklarına anlatırken, kendi rolünü olabildiğince azaltır, olayda kendisiyle alakalı kısımlara hiç değinmemeyi tercih eder. Daha sonraki Agada’lar, Moşe’nin kendi çocuklarına anlatmış olduğu bu ilk Agada’dan yola çıkarak tasarlandığı için, Moşe’nin Mısır çıkışındaki rolü de atlanır. Bu şekilde Agada’da, birçok değerli öğretinin yanında alçakgönüllülük de vurgulanmış olur.
Omer saymak nedir?
Pesah’ın ikinci gecesinden-bu yıl 26 Mart Salı akşamından başlayarak 49 gece boyunca her günün tek tek sayılması, Tora’nın “Taase-Yap” şeklindeki mitsvalarındandır. “...Omer’i getirdiğiniz günden itibaren kendiniz için yedi hafta sayın, (bu yedi hafta) tam olmalıdır. Yedinci haftanın (bitiminin)ertesi gününe-ellinci güne-kadar sayacaksınız.7”
Kadınların Omer sayma yükümlülüğü olmamakla birlikte, arzu eden kadınlar, Omer sayımını berahasız olarak yaparlar.
Omer sayma duaları: Sidur kol Yaakov-s.356 (www.gozlemkitap.com ve/veya 0212-2319282); Cep Takvimi 5773-sayfa 199 ve sinagoglarda dağıtılan kitapçıkta mevcuttur.
En kısa yoldan Omer sayımı:
Vii noam Ad.Eloenu alenu umaase yadenu konena alenu umaase yadenu koneneu.
Baruh Ata Ad. Loenu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivau al Sefirat Aomer.
Bu gün Omer’in … günüdür.*
*Sadece o gün Omer’in kaçıncı gün olduğunu söyleyince bile o günkü Omer’i saymış kabul edilir ve ertesi gün berahalı olarak saymaya devam edilebilir.
1 Şemot 6:6-7 / 2 Şemot 34:25
3 Şemot 23:15 / 4 Mişna Pesahim 10:5 / 5 Devarim 16:1 /
6 Bamidbar 12:3 /
7 Vayikra 23:15-16
