Tarihte haftanın olayı: Barbie bebek piyasaya sunuldu; 9 Mart 1959

Metin DELEVİ-Sento ALMALEH Kavram
6 Mart 2013 Çarşamba

Barbie’nin yaratıcısı Ruth Handler, 1916 yılında Denver, Colorado’da doğdu. Ailesi Polonya Yahudisi göçmeni olan Ruth, 1938’de Elliot Handler ile evlendi. Bu evlilikten Barbara ve Kenneth isimli iki çocukları oldu. Elliot, 1945 yılında ortağı Harold ‘Matt’ Matson ile birlikte kendi isimlerinden esinlenerek daha sonraları Ruth Handler’in da başkanlık edeceği Mattel şirketini kurdu. Şirket ilk başlarda resim çerçevesi üretse de daha sonra oyuncak üretiminin daha kârlı olduğu görülerek oyuncak üretimine yoğunlaşılmasına karar verildi. Ancak 1959 yılına kadar önemli bir başarı elde edilemedi.

1950’li yıllarda oyuncak bebekler erişkin modelleri yerine çocukların bez kopyaları olarak üretilmekteydi. Ancak Ruth, kızı Barbara’nın evde bebekleriyle oynarken, bebeklere yetişkin rolleri verdiğini fark etti. Ruth, yetişkin vücuduna sahip plastik bebeklerin çocuklar tarafından ilgi ile karşılanacağını düşündü. Bu fikre ilk başta karşı çıkan eşi ve ortağı, Ruth’un ısrarı üzerine öneriyi kabul etmek zorunda kaldılar ve kızının isminden esinlenerek Barbie ismi verilen bebekler 9 Mart 1959 yılında piyasaya sürüldü. İlk sürümde sadece sarışın ve esmer olmak üzere iki model üretildi. Barbie bebek piyasaya çıkar çıkmaz büyük bir başarı elde etti. İlk yıl 350.000 adet sattı. Bunun üzerine Ruth, hemen ardından oğlu Ken’in adını verdiği erkek modelini ve ‘Barbie dünyası’nın diğer arkadaş ve ailesini piyasaya çıkardı. Bu ürünler Mattel firmasına kısa zamanda büyük bir ün ve servet kazandırdı.

Genç kızların kendilerine rol model olarak kabul ettikleri ve bu güne kadar dünya çapında 1 milyar adet sattığı tahmin edilen Barbie, hakkındaki birçok eleştiriyi de beraberinde getirdi. Bunlardan en önemlileri ilk günden beri velileri rahatsız eden ve dikkat çekecek kadar görünür olan göğüsleri ve gerçek insan vücuduna göre oldukça orantısız olan ancak genç kızların yine de benzemek için çaba harcadığı bel kalınlığı oldu. Ruth Handler ve Mattel firması bel kalınlığı hakkındaki yoğun eleştirilere hak vererek yıllar içinde bel kalınlığını arttırsalar da Barbie’nin yetişkine benzemesini çok önemseyen Ruth göğüslerin fark edilebilir olması konusunda geri adım atmadı.

Barbie bebekler toplumsal ve politik tartışma konusu oldu

Barbie bebekler yıllar içinde birçok toplumsal ve politik tartışma konularına malzeme oldular. 1967 yılında dönemin değişen eşitlikçi atmosferine uyarak ilk zenci bebek piyasaya çıkarıldı. Mayıs 1997’de pembe tekerlekli sandalyesiyle Becky gençlerle buluştu. Eylül 2003’te ise Suudi Arabistan Barbie’nin İslami değerlere uymadığını belirterek ülke çapında satışını yasakladı.  2009 yılında çıkarılan dövmeli Barbie modelleri büyük tartışma yarattı ve gençleri dövme yapmaya yönelteceği gerekçesiyle tüketici dernekleri tarafından eleştiri yağmuruna tutuldu.

Barbie’nin yaratıcısı Ruth Handler 27 Nisan 2002’de 85 yaşındayken kolon kanseri ameliyatı sonrasında yaşanan komplikasyonlar nedeniyle vefat etti. Ruth’un da bir dönem başkanlığını yaptığı Mattel, 6,2 milyar dolarlık cirosu, 770 milyon dolarlık senelik net kârı, bünyesinde barındırdığı ve hepimizin bildiği Fisher Price, Barbie, Hot Wheels, Matchbox  markalarıyla bugün dünyanın en büyük oyuncak üreticisi konumuna geldi.