Roş Hodeş Adar’dan önce veya tam Roş Hodeş Adar’da başlayan ‘Dört Peraşa-Arba Peraşiyot’ Şabatlar’ı, Pesah Bayramı’na hazırlık yolunda; Nissan ayının başlarına kadar uzanan özel Şabatlardır. Roş Hodeş Adar’dan önceki Şabat (veya Şabat’a denk gelirse Roş Hodeş Adar) Şabat Şekalim’dir.
ŞABAT ŞEKALİM
9 Şubat Cumartesi
Yahudiliğin temeli olan kutsal Şabat’ın duaları da özeldir.Şabat sabahı, duaların yanında haftanın Peraşası (o haftaya ait olan Tora bölümü), Maftir, ve Aftara okunur.
Bayramlarda ve Roş Hodeş’te (yeni ayın başlangıcı) o özel güne ait başka bir Tora bölümü de ek olarak okunur. Roş Hodeş Adar’dan önce veya tam Roş Hodeş Adar’da başlayan ‘Dört Peraşa- Arba Peraşiyot’ Şabatlar’ı, Pesah Bayramı’na hazırlık yolunda; Nissan ayının başlarına kadar uzanan özel Şabatlardır.
Bu Şabatlar’da her Şabat okunan Tora bölümlerinin yanında, bu özel güne ait olan başka bir Tora bölümü de ek olarak okunur.
1) Bayram veya Roş Hodeş olmamasına rağmen ek bir Tora bölümü okunan ‘Dört Özel Şabat’ hangileridir?
Ne bir bayrama, ne Roş Hodeş’e denk gelmeseler de, yine iki Tora bölümü okunan ‘Dört Özel Şabat’; Şabat Şekalim, Şabat Zahor, Şabat Para ve Şabat Ahodeş’tir.
Bu özel Şabatlar’da, yedi Ole çağrılarak o haftanın peraşası okunur.
Maftir ise, başka bir Tora bölümünden, o özel Şabat’a ait olan kısımdan oluşur.
Peygamberler Kitabı’ndan okunan Aftara da yine o haftaya aittir.
Bu ‘Dört Özel Şabat’tan biri, olur da Roş Hodeş’e denk gelirse, bunlara ek olarak başka bir Tora bölümü de Roş Hodeş için okunur.
2) Şu an içinde olduğumuz 5773 (2013) yılının ‘Dört Özel Şabat’ tarihleri nedir?
Şabat Şekalim: 29 Şevat- 9 Şubat Cumartesi
Şabat Zahor: 13 Adar- 23 Şubat Cumartesi
Şabat Para: 20 Adar - 2 Mart Cumartesi
Şabat Ahodeş: 27 Adar - 9 Mart Cumartesi
3) Serideki ilk Şabat olan Şabat Şekalim ‘in anlamı nedir?
Roş Hodeş Adar’dan önceki Şabat (veya Şabat’a denk gelirse Roş Hodeş Adar) Şabat Şekalim’dir. (‘Artık’, yani iki Adar ayı olan yıllarda, Şabat Şekalim, Roş Hodeş VeAdar’dan önceki Şabat’tır).
Şabat Şekalim’de, Şemot Kitabı- Ki Tisa peraşasından 30:11-16 bölümleri okunur.
Bu bölümde Mısır’dan çıkmış olan Yahudilerin nüfus sayımından bahsedilir. Tora, burada ve başka yerlerde de, Yahudilerin bilinen şekilde kişi başı sayılmalarını yasaklar. Onun yerine, kişiler, her birinin bağışladıkları öğelerle sayılırlar. Buradaki nüfus sayımında katkıda bulunulan öğe, ‘yarım şekel’dir. 20 yaşını geçmiş her kişi yarım şekel bağışlayacak, bu şekilde nüfus sayımı gerçekleşecektir.
Nüfus sayımı 1 Nissan’da yapılacağı için, bundan tam 1 ay önce, herkesin yarım şekel getirmesi gerektiği, Adar ayının başında, halka ilan edilir.
Bu şekilde toplanan şekalim (şekeller);Mişkan’ın (çölde kurulan geçici Tapınak, Toplanma Çadırı) bakım, onarım ve orada yerine getirilen kurbanlar ve hizmetler için kullanılır.
4) Tanrı hizmetinde kullanılan her şey, mutlaka en iyisi, en kalitelisi ve en özeli olmalıdır. Mişkan için ve Tanrı’ya yapılan kurbanlar için Tora, neden tam değil de ‘yarım’ şekel toplanılmasını emreder?
Tam değil, yarım şekel toplanması ile ilgili birçok yorum vardır. Bunlardan bir tanesi, hiçbir insanın tek başına, kendi başına ‘tam’ olamadığıdır. İsrailoğulları, ancak bireysellikten çıkıp birbiriyle birleşip bir bütün haline geldikleri zaman güçlü olabilirler. Bunun akabinde, daha büyük bir yoğunlukla dua etmeye, Tora öğrenimine daha fazla zaman ayırmaya, Şabat ve kaşerut kurallarına daha fazla dikkat etmeye, nefsini daha fazla kontrol etmeye, dedikodudan daha fazla uzak durmaya, insanlara daha fazla iyilik ve sabırla yaklaşmaya niyet edildiği zaman, insan sadece bireysel olarak kendisini yükseltmekle kalmaz. Bu şekilde davranıldığında, terazi; bütün halkı ve nihayetinde tüm dünya lehine çevrilmiş olur.
5) Tora’da vurgulanan, toplanan bu yarım şekeller sayesinde canlarımızın bağışlanması nasıl gerçekleşebilir?
‘…herkes, Tanrı adına, canının bağışlanma bedelini verecektir.’(Şemot 30:12)
‘Tanrı adına (olan) bu bağış, canlarınızın bağışlanması amacıyla verilmektedir.’(Şemot 30:15)
‘Böylece canlarınızın bağışlanması için, Tanrı’nın Huzurunda Bene Yisrael adına bir hatırlatıcı olacaktır.’ (Şemot 30:16)
Konu hakkındaki yorumlardan biri; bir insanın, tek başına olursa; ilahi yargıdan kurtulamayacağıdır.
Hâlbuki bir ulus, birleşip ‘tek’ olduğunda, kişilerin meziyetleri birbiriyle kaynaşır, ulus bir ‘bütün’ olarak yükselişe geçer.
Buna benzer şekilde, tek başına dua etmek yerine, yeterli sayı sağlayıp, bir topluluk oluşturup ‘minyan’ ile dua edilmesi, o toplulukta erdemlerin birleşmesini, daha yüksek bir seviyeye ulaşılmasını, bu şekilde duaların daha rahat kabul olunmasını sağlar.
6) Bu toplanan yarım şekellerin, çok sonraları Aman’nın Yahudileri yok etme planının başarısız olmasındaki rolü nedir?
Talmud’a göre, Aman’ın İsrailoğulları’nı ortadan kaldırma planları, mahatsit aşekel-yarım şekel mitsvası sayesinde geri teper. Şekalim toplandıktan yıllarca sonra Aman, Yahudileri yok etmek için Kral Ahaşveroş’a büyük miktarda ‘gümüş’ teklif eder.
Fakat her bir Yahudi’nin; Mişkan’ın yapımı ve bakımı için, eşit olarak katkıda bulunduğu yarım ‘gümüş’ şekeller sayesinde; Yahudiler mucizevî bir şekilde kurtulur; Aman ve ailesi ise yok olur.
7) Günümüzde yarım şekel mitsvası nasıl yerine getiriliyor?
Bet-Amikdaş Dönemi’nde, Adar ayı boyunca tapınağa bağış amacıyla, 20 yaşını geçmiş her kişiden, yarım şekel bağış toplanırdı. Bu şekilde nüfus sayımı yapılırdı.
Günümüzde, Roş Hodeş Adar-Adar ayının başlangıcından (11 Şubat), Purim’de (24 Şubat) Megila Ester’in okunmasına kadarki zaman sürecinde, ailedeki her birey için, yarım gümüş şekel değerinde (tam olarak 10 gr.gümüş karşılığı) bağış verilir. Bu bağış; ‘Zeher Lemahatsit Aşekel-Yarım Şekelin Anısına’ yapılır.
Bu mitsvayı en iyi şekilde yerine getirmek isteyenler, yaşına bakmaksızın ailenin her bireyi için, hatta evin hanımı hamileyse, karnındaki bebek için de bu bağışı yapar.
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla;El Gid Para El Pratikante (Gözlem), Şemot (Gözlem); Torah for Your Table;Megilat Ester (Gözlem) kitaplarından, www.ou.org; www.chabad.org; myjewishlearning.com ; www.jewfaq.org; www.akhlah.com; www.betemunah.org; www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
