Herkesin şahsına özel bir Roş Aşana-kendi doğum günü

Doğum günü Tanrı’ya şükran duyularak kutlanan neşeli, mutlu, hayırlı bir gündür. Ebeveynler, Tanrı’nın onlara bahşettiği en değerli hediye-çocukları için müteşekkirdir. Yahudi toplumu, topluma yeni bir katılım olduğu için müteşekkirdir. Doğum günü sahibi de, kendisine bahşedilen hayat hediyesi için Tanrı’ya müteşekkirdir.

Kişinin Yahudi doğum günü neden önemlidir

Doğum, bizim başlangıcımızdır. Varoluşumuzun amacını gerçekleştirebilmemiz için verilen eşsiz bir fırsattır.

Yahudi inancına göre zaman, bir spiral gibidir. Bir olayın ilk olarak meydana gelmesini sağlayan spiritüel enerji,  olayın her yıl dönümünde tamamen aynı şekilde açığa çıkar. Bu yüzden Yahudi bayramlarının tarihleri değişmez. Örneğin, Roş Aşana her zaman 1 Tişri’dir, Pesah her zaman 14 Nissan’dır… gibi.

Doğum anında, Tanrı içimize doğal yetenek ve meziyetlerle dolup taşan ilahi bir ruh yerleştirir. Doğduğumuz gün ‘mazal’ımız tüm gücüyle pırıl pırıl parlar. Çoğu zaman şans veya kısmet olarak çevrilen mazal hakkında başka bir yorum: mazal= m: makom-yer; z:zman-zaman; l:limmud-öğrenmek- doğru zamanda doğru yerde olmak ve o an orada bulunmanın fırsatlarını nasıl değerlendirebileceğimizi de zamanında öğrenebilmek. Mazal’ın ‘l’si için bazı kaynaklar  ‘laasot-yapmak’ olarak da yorumlarlar: doğru yerde, doğru zamanda, doğru şeyi yapmak, şeklinde açıklarlar. Mazal, ayrıca ‘akmak’ :Tanrı’nın bereketinin yukardan üzerimize akması anlamına da gelir.

 Doğduğumuz gün var olan spiritüel enerji, her Yahudi doğum günümüzde, aynı yoğunlukla kendini gösterir. Kişi, başka bir zaman yapmayı hayal bile edemeyeceği veya çok zor gerçekleştirebileceklerini, bu özel günün özel enerjisi ile hayata geçirebilme gücüne ve fırsatına sahip olur.

Roş Aşana,  Âdem ile Havva yaratıldığı ve böylece ‘İnsan’ın doğum günü olduğu için bu kadar önemli bir gündür. Her Yahudi’nin iki tane doğum günü vardır. Biri, 1 Tişri, Roş Aşana, tüm insanlıkla birlikte kendi doğum günü; diğeri kişinin dünyaya gelmiş olduğu gün. Yahudi doğum günü, kişinin yaratıldığı gün olan kendi özel Roş Aşana’sıdır ve bu özel günün enerjisinden azami şekilde faydalanabilmek için, kişi elinden geleni hatta daha fazlasını yapmaya özen göstermelidir.

Yahudi doğum günümüzde göklerden üzerimize akan bu benzersiz gücü en iyi şekilde nasıl alabiliriz? Tanrı’nın İsteği’ne göre bir yaşam sürmeye kendimizi adayarak, bize doğduğumuzda bahşedilen yetenekleri ve kaynakları, kendimiz ile birlikte toplumumuzu geliştirmek ve dünyayı Tanrı’nın Kutsal Varlığını barındırabilecek iyi, güzel ve kutsal bir mekân haline getirmek için kullanarak.

“Yahudi Doğum Günü”nün hesaplanması

Yahudi doğum gününü,  uluslararası takvime göre hangi tarihe denk geldiğini hesaplamak, doğum günü Peraşasını bulmak için:

http://www.chabad.org/calendar/birthday_cdo/aid/6228/jewish/Birthday.htm

Rabi’ler, kişinin doğum Peraşasının ( doğduğu günden sonraki ilk Şabat’ta okunan Tora bölümü),hayatına yön vermede ve hayattaki amacı hakkında büyük önemi olduğunu vurgular.

Yahudi takviminin özellikleri nedeniyle, doğum günü Peraşası her doğum gününde aynı Peraşa’ya denk gelmeyebilir.

Yahudi Doğum Günü nasıl kutlanır

Yahudi doğum gününü hesaplayıp, bu yıl hangi tarihe denk geldiğini bulduktan sonra,  bu özel günden en iyi şekilde faydalanabilmek için “Rebbe”nin konuşmalarından çıkarılan öneriler:

*Tsedaka vermek, her gün yapılan bir eylem olmalıdır. Bu özel günde ise, verilecek tsedaka artırılır. Bu, özellikle sabah ve öğleden sonra dualarından önce yapılır ( Shaarei Tzedaka 72,Kovetz Divrei Torah Vol.17.pg.115).

 Doğum günü, Şabat veya bayram gibi para işlerinin yasak olduğu bir güne denk gelirse, yapılacak ek tsedaka, bu günlerin öncesinde ve sonrasında verilir.

*Tefila-Bu özel günde, dua etmeye özel zaman ayrılır, duaların kelimelerine yoğunlaşıp, anlamları üzerine etraflıca düşünülür.

*Teillim- Teillim kitabından olabildiğince çok mezmur okunur.

*Doğum günü mezmuru-Yeni yaşa denk gelen mezmur okunur. Bu mezmur yaş günümüzün bir fazlasıdır. Örneğin, eğer 24. doğum günüyse, çalışılacak olan 25. mezmurdur. Bu mezmurun gelecek doğum gününe kadar her gün söylenebilmesi iyi olur.

*Düşünmek-Geçen yıl hakkında dikkatlice düşünülür. Kendimizde düzeltilmesi ve geliştirilmesi gereken noktalar üzerine yoğunlaşılır ve bu taraflarımızı iyileştirmeye niyet edilir.

*Tora- Bugün, her günkünden fazla Tora öğrenilir  (Shaarei Tzedaka 72,Kovetz Divrei Torah Vol.17.pg.115).

*Şeeheyanu-Bu yıl ilk defa tadılacak yeni bir meyve yiyerek Şeeheyanu berahası söylenir. “Baruh Ata Ad.Eloenu meleh aolam ,şeeheyanu vekiyemanu veigianu lazeman aze.(Amen)”

“Kutsalsın Sen Ad. Tanrı’mız, Evren’in Kralı, bizi yaşatan, ayakta tutan ve bu günlere eriştiren.”

*Tora aktarmak-Bu gün, en az bir kişiye Tora ve Yahudilik hakkında bir şey aktarmak için zaman ayrılır.

*İyi davranışlar-Özellikle bugün, yeni bir iyi ve güzel davranışta bulunulur.

*On üç yaş üstü erkekler-Doğum gününden önceki Şabat günü, sinagogda Sefer Tora’ya çıkılır. Eğer doğum günü, Tora okunan bir güne denk geliyorsa, o gün de Sefer Tora’ya çıkılır (Shaarei Tzedaka 72,Kovetz Divrei Torah  Vol.17.pg.115).

Ayrıca doğum gününde veya o hafta Seuda verilmesi iyidir.

*Aile ve arkadaşlarla bir araya gelinir- Lubaviç’li  Rebbe, kişinin doğum gününde ailesi ve arkadaşlarıyla mutluluk içinde bir araya gelmesinin, bu neşeli kutlamaların kadın, erkek, çocuk ve yetişkinler için uygun olduğunun altını çizer ( Likutei Sichos vol.24.pg.178).

 

Eskiden Yahudiler doğum günlerini kutlamazdı. Bu konuda farklı yorumlar vardır:

1) Doğum günleri kutlanmamasına karşın, Yahudi tarihinde iz bırakmış kişilerin vefat ettikleri gün, kutlamalarla anılır. Lag Ba’Omer, Şimon Bar Yohay’ın ölüm yıldönümünün büyük şenliklerle kutlanması gibi. Gelmiş geçmiş en bilge kişi olan Kral Şlomo “İyi ad hoş kokulu yağdan, ölüm günü doğum gününden iyidir”der (Koelet 7:1). Yeni doğan bir bebek, deha, üstün yetenek ve kabiliyetle dolu olabilir, ama henüz bunlarla hiçbir şey başarmış değildir. Potansiyelinin gerçekleşeceğini veya bu yeteneklerin iyi ve Tanrısal hedefler için kullanılacağını kim garanti edebilir? Kişinin ölüm günü ise, hayattaki misyonunun doruk noktasıdır. Yaşadığı süre içinde gerçekleştirdiği başarıların tamamı, tüm insanların kullanımına sunulmuştur. Bu yüzden kişinin ölüm günü kutlanmaya değer bir gündür: bu günde bir yaşam, dünya üzerindeki etkisinin en yoğun olduğu noktada kutlanır.

2) Munkatcher’li  Rebbe (1871-1937), doğum günü kutlamalarının, Yahudiliğin en önemli özelliği olan tevazuya aykırı olduğunu savunur  (Divrei Torah 5:88).

3) Talmud insanın doğmamış olmasının, doğmuş olmasından daha hayırlı olduğunu ifade eder (Eruvin 13b).Rabbi Shmuel Edels (1555-1631) bu sonuca nasıl varıldığını şöyle açıklar: Talmud bilgeleri pozitif-“yap” şeklindeki mitsvaları (248 tane) ve ‘yapma’ şeklindeki mitsvaları (365 tane) sayar. “Yapma” şeklindeki mitsvaların , “yap” mitzvalarından oldukça fazla olması, insanın dürüst değil, günahkar olma ihtimalinin çok daha yüksek olduğunu gösterir.

4) Tora’da bahsedilen tek doğum günü kutlaması, Mısır Firavunun kendi doğum günü (Bereşit 40:20-22) kutlamasıdır. Bu nedenle, sadece Firavun tarzı birinin doğum günü kutlaması yapabileceği,  bu durumun haysiyetli bir Yahudi için uygunsuz olacağı ifade edilir (Otzar Kol Minhagei Yeshurun pg.60 standard edition).

Yahudiler ne zaman doğum günlerini kutlamaya başladı

Rabbi Yosef Yitzchak Schneerson (1880-1950), 18 Elul’un, Hasidizm hareketinin kurucusu Rabbi Israel Baal Shem Tov ve Hasidizmim Chabad kolunun kurucusu Liadi’li Rabbi Schneur Zalman’ın doğum günü olarak kutlanmasına ön ayak olur.

1988 yılında, “Rebbe” Menachem Mendel Schneerson, ‘Yahudi Doğum Günü Kampanyası’ başlatır. Bu günün hayatımızın en önemli günü olduğunu ve bu günü en anlamlı şekilde yaşamamız gerektiğini vurgular. Kendimizi Tanrı’nın bize güvenerek vermiş olduğu misyona tekrar adadığımız, kendimizi ve etrafımızdaki dünyayı daha iyi bir hale getirmek için Tanrı’nın bize bahşettiği nimetleri en iyi şekilde kullanmaya niyet ettiğimiz bir gün olarak kutlamamız gerektiğini ifade eder.

Neden Yahudi Doğum Gününün kutlanması gerekir?

1)Doğum günü, sadece doğmuş olduğumuz gün değildir. Bu gün, Tanrı’nın bizi yaratmış olduğu gündür. Tanrı’nın “dünya var olmaya sensiz devam edemez” dediği, ruhumuzun bu dünyadaki görevinin başlaması gereken tam ‘o gün’ dür.

Bu şekilde bakıldığı zaman, varoluşun bir amacı olduğunun ve bu amacı gerçekleştirmenin herkesin hayati sorumluluğu olduğunun bilinci daima kalplerde ve akılda yaşamaya devam eder.

Hasidik bilgelere göre, doğum anında Tanrı’nın vermek istediği mesaj şudur: “Sen, kişi olarak özel, eşsiz ve bütünüyle vazgeçilmezsin. Şu an yaşayan, daha evvel yaşamış olan ve daha sonra yaşayacak hiç kimse Tanrı’nın seni yaratırken seni görevlendirmiş olduğu özel misyonu yerine getiremez.”

2)Doğum günü, yaşam mutluluğunu kutladığımız bir gündür. Aynı zamanda hayatımızı tekrar gözden geçirip, bu güne kadar başardıklarımızla başarabileceklerimiz arasındaki fark üzerine yoğunlaştığımız ve daha iyi, daha güzel bir geleceğin adımlarını planladığımız bir zamandır.

3) Doğum günü Tanrı’ya şükran duyularak kutlanan neşeli, mutlu, hayırlı bir gündür. Ebeveynler, Tanrı’nın onlara bahşettiği en değerli hediye-çocukları için müteşekkirdir. Yahudi toplumu, topluma yeni bir katılım olduğu için müteşekkirdir. Doğum günü sahibi de, kendisine bahşedilen hayat hediyesi için Tanrı’ya müteşekkirdir.

 Tanrı da, çocukları O’nun “..verimli olun ve çoğalın” (Bereşit 1:28) mitsvasını yerine getirdiği için mutludur.

4) Doğum günü,  yeni bir başlangıcı ifade eder. Dün ne olduysa oldu, bugün yeniden başlama şansımız var. Doğum günümüz bir canlanma, bir yenilenme fırsatıdır. Sadece maddesel değil, aynı zamanda spiritüel bir yeniden doğuştur bu.

5) Lubaviç’li  Rebbe, doğum günlerinin, kutlanması gereken mutlu bir vesile olduğunu, bir Midraşla açıklar. Bu Midraşa göre, Tanrı çöldeki Mişkan-portatif tapınağın tamamlanmasını Nissan ayının birinci gününe kadar erteler, bu şekilde Mişkan’ın tamamlanması mutluluğunu, İtshak’ın doğumunun mutluluğuyla birleştirir (Tanchuma-Pekudei 11).

6) Lubaviç’li Rebbe, bir mektubunda, “doğum günlerini mutlulukla kutlamanın esası, kişinin varoluşunun özünü  kutlamasıdır” der. Doğum günü, kişinin hayatının yenilenmesidir. Her sabah  uyanır uyanmaz ruhumuzu yenilediği için nasıl  Tanrı’ya şükrediyorsak (Mode Ani….duasıyla), her yıl doğum günümüzde de bize verdiği  hayat hediyesi için Tanrı’ya şükranlarımızı belirtmemiz gerekir. Doğum günü, kişinin varoluşunun  yeniden doğuşunu ifade eder, aynen doğduğu gün olduğu gibi, Tanrı bu gün de kişiye  hayat verir (Torah Menachem 5748,vol.3,pg.152).

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla www.chabad.org; www.virtualjerusalem.com; www.askmoses.com;www.aish.com ; www.jweekly.com;www.ohrtorahstone.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.