Antibiyotik hangi durumlarda kullanılmalıdır?
Basit ateşlerde, hafif boğaz kızarıklıklarında, nezle hallerinde, virüs enfeksiyonlarında antibiyotik kullanmak yanlıştır. Tabii ki hastanın kontrollerini bazı durumlarda testlerle sonuçları teyit edildikten sonra bu karara varmanız mümkün olacaktır. Virüsleri anti-bakteriyeller yok etmez. Aslında, yararlı olabilecek floranın (bakterilerin) büyük bir kısmını antibiyotikler yok eder ve bağışıklık sistemini zayıf düşürürler. Vücudumuza giren antibiyotiklere karşı bakteriler hızla direnç oluştururlar ve evrimleşirler. Bu sebepten sık sık, üst üste aynı antibiyotik verilmemelidir. Her viral enfeksiyonda da antibiyotik verilmemelidir. Hiçbir zararı olmadan bakterileri antibiyotik ile yok etmek çok yanlıştır. Antibiyotiklerin ancak ve ancak bakteriyel enfeksiyonlarda verilmesini isteriz. Bu kuralın tersini uyguladığımız tek durum vardır. Ancak çok sık tekrarlanan sinüzit ve bakteriyel enfeksiyonlar geçiren çocuklarda antibiyotik kullanımına koruyucu etkisi olarak daha çok müsaade ederiz.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hastalık virütik ise kesinlikle antibiyotik kullanılmamalıdır. Bademcik enfeksiyonlarında tek kullanılacak ilaç antibiyotiktir. Ancak kronikleşmiş bir bademcikte maalesef iyileşme süreci antibiyotik ile bile mümkün değildir.
Gerçekte antibiyotiklerin çok fazla yan etkileri de bulunmaktadır. İshal gibi rahatsızlıkların yanı sıra, karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarına da yol açabilir. Her ne kadar piyasada kullanılan antibiyotiklerde bir yan etki görülmese de, uzun süre kullanımlarında sıkıntı yaratabilir.
Antibiyotik bağışıklık sistemini düşürüyor mu?
Antibiyotikler gelmekte olan mikroplara meydanı güçsüz kılabilirler. Ancak bağışıklığı düşürmezler. Bakteriler çok hızlı gelişsen ve evrimleşen bir sisteme sahipler dolayısı ile antibiyotikler bakterilerin direnç kazanmasını sağlar. 1940’ta Penisilin çıktığında piyasadaki her mikroba etkili idi. Ancak bugün Türkiye’de etkili antibiyotik yok denecek kadar azdır. Oysa Amerika’da halen Türkiye’deki bakterilere dirençli antibiyotikler kullanılmaktadır. Çünkü antibiyotik kullanma oranı daha düşük olduğundan direnç gösteren ve evrim geçiren bakterilerde daha yavaş ilerliyor.
Prof. Dr. Asım Kaytaz
