İkinci Pesah

Pesah kurbanının anlamı

Tanrı, Yahudiler’i Mısır’dan çıkarırken, Paro ve halkının başına gelen son felaket, behorların (ilk doğan erkek çocuk) ölümüydü. Yahudiler ise, Tanrı’nın emriyle, 14 Nisan günü Korban Pesah-Pesah Kurbanı yaparak bu felaketten zarar görmemişlerdi. Pesah Kurbanı, kaderimizin ve her şeyin, Tanrı’nın elinde olduğuna dair inancı ifade eder.

 

1)  Bamidbar (4.Kitap) şu cümle ile başlar: “Tanrı, (Bene-Yisrael’in) Mısır’dan çıkışlarının ikinci yılında, ikinci ayın birinde, Moşe’yle Sina Çölü’nde, Buluşma Çadırı’nda konuştu ve …” (Bamidbar 1:1)

Bamidbar kitabının, üçüncü peraşası Beaaloteha’da ise şu cümle dikkat çeker:

“(Bene-Yisrael’in) Mısır’dan çıkışının ikinci yılında, ilk ayda Tanrı Moşe’ye Sina Çölü’nde konuşarak…”

İlk ayda gerçekleşen konuşma, üçüncü peraşada, ikinci ayda gerçekleşen konuşma ise Bamidbar’ın başında, ilk peraşada yazılmıştır.

Bunun sebebi: “En mukdam umeuhar baTora”-Tora’da olaylar kronolojik sırayı takip etmez. Tora’da hangi kısmın önce, hangi kısmın sonra anlatılacağı, çok dikkatli ve hassas bir şekilde tespit edilmiştir.

2) Neden Bamidbar Tanrı’nın İsrailoğulları’na, çıkışın ikinci yılında ‘ilk ayda…’ yapılması gerekenleri anlattığı bölüm ile başlamamıştır?

Çünkü İsrailoğulları’nın çölde kaldıkları süre içinde getirdikleri tek Pesah kurbanı sadece o yıl getirilendi. Bu, İsrailoğulları için utanç verici bir durumdu. Bu yüzden Bamidbar Kitabı, Yahudileri gözden düşürebilecek bir bölümle başlamamıştır. (Sifrei Beha’alothecha 1:18)

3) Neden İsrailoğulları çölde kaldıkları süre içinde, diğer yıllarda Pesah kurbanı getirmemişlerdi?

Çünkü Tanrı’nın Emri bu şekildeydi: “Tanrı’nın söz vermiş olduğu üzere size vereceği ülkeye girdiğiniz zaman, bu ibadeti korumalısınız.” (Şemot 12:25) Pesah kurbanı, ancak Erets-Yisrael’e girildikten sonra bir zorunluluk haline gelecekti. Mısır’dan çıkarken yapılan kurban ile o yılı takip eden sene çölde yapılan Korban Pesah, Tanrı tarafından, özellikle yapılması emredilen kurbanlardı ve kuralın istisnalarıydı.

4) Pesah kurbanı mitzvası, Tanrı tarafından, ancak Erets-Yisrael’e girildikten sonra yerine getirilecek olan bir mitzva ise, neden çölde kaldıkları ilk sene dışındaki diğer senelerde korban getirmemeleri, İsrailoğulları için ‘utanç verici’ bir durum olarak görülebiliyor?

Bunun cevabı ise, Pesah Şeni’nin çıkış yerindedir. Bir grup Yahudi, Pesah kurbanı getirmeleri gereken günde tame oldukları için Tora kurallarına göre, bu mitzvayı yerine getirmekten muaftılar. Fakat onlar, bu duruma razı olmadılar. Yürekten, hevesli, tutkulu ve heyecanlı bir şekilde  “lama nigara - Neden eksik kalalım? Neden mahrum kalalım?” şeklindeki yakarışları ve mitzvayı yerine getirmedeki coşkuları karşısında, Tanrı onlar için ve daha sonraki nesillerde aynı durumda olabilecek kişiler için yeni bir mitzva ekler.

Çölde Pesah kurbansız geçen otuzsekiz yılın ‘utanç verici’ durumu işte buradadır.

Neden İsrailoğulları ilahi emre razı oldular? Neden Tanrı ile aralarındaki ilişkideki bu boşluğu kabul ettiler? Neden Tora’da belirtildiği şekilde hevesle, coşkuyla, tam ve en makbul olacak şekilde Tanrı’ya hizmet edebilmek için yalvarıp yeni bir fırsat istemediler?

Bamidbar Kitabı’nda yeri değiştirilen dokuzuncu bölümün vermek istediği mesaj budur. Tanrı; bizim galut-sürgün kararına ve artık Tanrı’nın yüzünü bizden gizlemesine, bizim hayatımıza açık olarak dahil olmamasına razı olmamamızı, buna itiraz etmemizi istiyor. Bizim, cennetin kapılarında büyük bir heyecan ve coşkuyla: “neden mahrum kalalım?” diyerek bir fırsat daha istememizi bekliyor.

5) Neden Pesah Şeni mitzvası da diğer mitzvalar gibi en baştan, Tanrı tarafından verilmemiştir?

Çünkü İkinci Pesah-Pesah Şeni, teşuva’nın gücünü temsil eder. Bu gücün esası, Tanrı’ya dönüş ile geçmişteki hataların geriye dönük olarak düzeltilip, pozitife dönüştürülebilmesidir.

Bu mitzva en başından Tora’da belirtilemezdi. Çünkü Pesah Şeni, Tanrı’nın Pesah’ta getirilmesini emrettiği Korban Pesah mitzvasının, çeşitli nedenlerle ‘yapılamaması’ üzerine eklenen yeni bir mitzvadır.

Tora, hiçbir şekilde Tanrı’nın İsteği’nin yerine getirilmemesini ‘pozitif’ bir şey olarak tanımlayamaz.

Pesah Şeni mitzvası, ancak acı çeken bir ruhun geçmişe dönüp, hatasını pozitife dönüştürüp Tanrı’ya yakınlaşma arzusu ve çabası içinde yakarışları sonucu verilebilirdi. (Lubavitcher Rebbe)

6) Pesah Şeni, yerine getirilemeyen bir mitzvayı, geriye dönük olarak yapıp, bu hatanın pozitife dönüştürülmesini simgeliyorsa, neden 14 Nisan’dan sonra 14 İyar’a kadar tam bir ay beklenmesi gerekti? Neden hatayı dönüştürme fırsatı daha erken bir zamanda, Nisan ayında verilmemiştir?

Çünkü Nisan ayı ile İyar ayı, spiritüel olarak farklılıklar gösterir.

Nisan ayı, Tanrı’nın, Yahudi halkını, tüm eksikliklerine ve düştükleri seviyeye rağmen kurtardığı, Tanrı’nın büyüklüğünün herkes tarafından görülüp kabullenildiği zamandır.

Buna karşın, İyar ayı ise, Omer sayma mitzvası ile gösterilen kişisel çaba ve gayret zamanıdır. İyar ayının özelliği, spiritüel gelişimin ve ruhsal arınmanın, kişinin ‘kendisi tarafından’ başlatılmasıdır. Bu yüzden Pesah Şeni mitzvası, İyar ayı için verilmiştir.

7) Pesah’taki mayalı yiyeceklere olan yasak, neden Pesah Şeni için yoktur?

Pesah’ta mayalı yiyeceklerin en minicik bir kırıntısını bile yemek, bundan fayda sağlamak, hatta iyeliğinde bulundurmak bile yasaktır. Tora’da hiçbir madde için bu kadar katı bir tutuma rastlanmaz.

Maya, egoizmin ve kibirin simgesidir. Egoizm ve kibir, insanın kendisini en yüksek, en üstün seviyede görmesine, kendi ihtiyaç ve isteklerini herkesinkinden öne koymasına sebep olmakla, her günahın ve ahlaksızlığın çıkış yerini oluşturur.

Aslında, ‘iyi’nin özü olan Tanrı’nın dünyasındaki hiçbir şey, temelde doğası gereği negatif değildir Bu yüzden, bazen, en negatif olgunun bile içinde varolan pozitif özün, su üzerine çıktığı görülür. Aynen çölde bir grup Yahudi’nin Moşe Peygamber’e yaklaşmaları gibi… Onlardaki ‘ben’ içgüdüsü, bir üstünlük veya maddi bir tatmin için değil, Tanrı’ya hizmet etmek için yanıp tutuşan ruhlarının bir haykırışı şeklindeydi. “Biz neden mahrum olalım?”, olmak veya sahip olmak ihtiyacını değil, onları yaratan ve onlara özgürlüğünü veren Tanrı’ya vermek ve hizmet etmek özlemini ifade ediyordu. Onların ruhunda maya ve matza bir aradaydı. Egoları, Tanrı’ya bağlılıkları için bir şeyler yapmak için hevesle ve coşkuyla bir yol aramalarını sağlarken,  kendi farkındalıkları da, insanın Tanrı’ya karşı sorumluluklarının bilincini ifade etmekteydi.

 

Pesah Şeni’nin mesajı

Pesah Şeni’nin anlatmak istediği en önemli öğreti; kişi ne kadar dibe vurmuş olursa olsun, ‘teşuva-Tanrı’ya dönüş’ için hiçbir zaman geç değildir. Teşuva geçmişte yapılan bir hatanın düzeltilmesi veya silinmesi değildir... Teşuva geçmişin değiştirilmesidir. Geriye, hatanın yapıldığı ana dönüp, olaylara bakış açısını ve anlamını öyle bir şekilde değiştirmektir ki, sonunda varılan nokta, o hata eğer işlenmemiş olsaydı varılacak olan noktadan kat kat daha ileri bir seviyeye gelir.

 “Herkes (spiritüel olarak) Mısır’daki esaretten kurtuldu. Kendilerini günbegün geliştirip Tora’yı alma yolunda adım adım ilerliyorlar, ben daha spiritüel yolculuğuma başlamadım bile” şeklinde düşünüp umutsuzluğa kapılmamak gerekir. Herkes çaba göstererek büyük bir atak yapabilir ve kurtuluş yolunda diğerlerine katılıp, Şavuot’ta Tora’yı almaya layık olabilir.

Pesah Şeni’nin anlatmak istediği, Tanrı huzurunda “Hiçbir zaman çok geç değildir ve ikinci bir fırsat, daima mümkündür.”

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Passover, The Jewisk Book of Why, El Gid Para El Pratikante kitaplarından ve www.chabad.org,  www.torahsearch.org, www.torahweb.org, www.ou.org, www.askmoses.com, www.meaningfullife.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

 

Pesah Rişon

(Birinci Pesah)

vs Pesah Şeni

(İkinci Pesah)

• Birincisi, İsrail’de yedi, İsrail dışında sekiz gün kutlanan bir bayramdır. İkincisi, Bet-Amikdaş zamanında bayram olarak kutlanmasına rağmen, günümüzde 14 İyar’da yapılan bir kutlama yoktur.

• Birincisinde evde hamets (Pesah süresince yenmesi ve sahip olunması yasak olan yiyecekler) bulundurmak yasaktır. İkincisinde ise böyle bir yasak yoktur. Sadece Korban Pesah yenileceği zaman hamets ile değil, Matza ile yenilir.

• Birincisinde her gün Allel duası okunur, ikincisinde okunmaz.

• İkisinde de Korban Pesah, kurallarına göre pişirilip yenir.

• İkisinde de kurban, Matza ve Maror (acı otlar) ile yenir.

• İkisinde de Tahanunim (Tanrı’dan af dilemek için yapılan yakarış duaları)   yapılmaz.

• İkisi de Şabat’a bile gelse, “tam olarak o günde” kutlanır.