ARAP DÜNYASINDA BİR İLK: Fas’ta Holokost konferansı

Arap dünyasında ilk kez gerçekleşen Holokost’la ilgili konferanslar serisi, Amerikan lise mezunlarının Yahudiler ve diğer milletlerin tarihsel işbirliği konusunda eğitildiği Kivunim adlı programın öncülüğünde gerçekleşti. Fas’ın Ifran kentindeki Al-Akhawan Üniversitesi’nde gerçekleşen üç günlük sempozyumda, Nazi soykırımı, soykırımın Fas’a yansımaları ve Ortadoğu’da yaşayan Yahudiler ve Müslümanlar arasındaki tarihsel ilişkiler hakkında sunumlar ve paneller yer aldı.

Müslüman dünyasında bundan önce yapılmış tek Holokost konferansı Aralık 2006’da İran’ın başkenti Tahran’da gerçekleşmiş; ancak soykırımı daha iyi anlamak bir yana gerçekten yaşanmış olup olmadığına dair şüphe uyandırmaya yönelik olduğundan başta Yahudi liderler olmak üzere geniş çapta tepki çekmişti.

Çığır açan Ifran Konferansı, yerel Yahudi Cemaat liderlerinden tam destek aldı. Konferansa önemli Holoskost tarihçileri, Amerikan Büyükelçisi ve Fas Kralı’nın elçisi dâhil hükümet temsilcileri, Faslı Müslüman ve Yahudilerin de içinde bulunduğu büyük bir katılım sağlandı.

Konferans fikri üniversitedeki Müslüman öğrencilerin kurmuş olduğu ve adını Kuzey Afrikalı Yahudilerin Pesah’tan bir gün sonra kutladıkları bayramdan almış olan Mimonua Kulübü üyelerine ait. Daha önce Fas Yahudi kültürü hakkında eğitim almak için ülkeye gelmiş Kivunim öğrencileri ile bir araya gelen klüp üyeleri, Holokost’la ilgili konferans vermek için işbirliği önermişti. Kivunim Başkanı Peter Geffen bu teklifi tarihsel bir fırsat olarak nitelendirmiş ve organizasyona yardım etmeyi kabul etmişti.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında Fas Fransa işgali altındayken, Fransa’da Nazi işbirlikçisi Vichy Hükümeti baştaydı. Fas Kralı V. Muhammed’in, hükümdarlığını sürdürdüğü topraklarda yaşayan Yahudilerin Avrupa’daki dindaşlarıyla aynı kadere sürüklenmesini engellediği söylenir. 18 Mart 2009’da, torunu olan Kral VI. Muhammed, “dinlerarası kardeşlik” söylemini yinelerken, kendisinin ve Fas halkının Holokost’u “ortak insanlık tarihinin en acı dolu bölümü” olarak algıladığını beyan etti.

2006 yılında kurulan Kivunim’in öğrencileri, Almanya, İspanya, Yunanistan ve Türkiye de dâhil olmak üzere onlarca ülkeyi ziyaret ediyorlar. Bu programla öğrenciler sadece İsrail dışındaki Yahudilerin tarihini öğrenmekle kalmıyor, tarih boyunca Yahudilerin maruz kaldığı antisemit olaylara rağmen nasıl ev sahibi toplumlara entegre olduklarını ve kendilerini kabul ettirdiklerini inceleyerek, kültürel farklılıklara açık olmayı ve bunu dünya görüşü haline getirmeyi hedefliyorlar.

Selin Kandiyoti