Pesah hakkında bilmedikleriniz

Nazlı DOENYAS Kavram
13 Nisan 2011 Çarşamba

 Takvim-Yahudi takvimi o kadar ilginç bir şekilde düzenlenmiştir ki, Pesah’ın birinci günü hiçbir zaman Pazartesi, Çarşamba veya Cuma’ya denk gelmez. Pesah’ın ilk altı günü, sene içindeki diğer bayramların hangi güne geleceklerini belirler; şöyle ki:

- Pesah’ın 1. günü = Tişa BeAv- Bu yıl Pesah’ın 1. günü Salı-  bu yıl Tişa BeAv 9 Ağustos 2011 Salı

- Pesah’ın 2. günü = Şavuot –Bu yıl Pesah’ın 2.günü Çarşamba- bu yıl Şavuot 8 Haziran 2011 Çarşamba

-Pesah’ın 3. günü = Roş Aşana- Bu yıl Pesah’ın 3.günü Perşembe-bu yıl Roş Aşana 29 Eylül 011 Perşembe

-Pesah’ın 4. günü = Simha Tora- Bu yıl Pesah’ın 4.günü Cuma-bu yıl Simha Tora 21 Ekim 2011 Cuma

-Pesah’ın 5. günü = Yom Kipur-Bu yıl Pesah’ın 5.günü Cumartesi-bu yıl Yom Kipur 8 Ekim 2011 Cumartesi

-Pesah’ın 6.günü = geçen Purim-Bu yıl Pesah’ın 6.günü Pazar-geçtiğimiz Purim 20 Mart 2011 Pazar

 ‘Dört’ Rakamının Göze Çarpması

‘Dört’ rakamının, Agada ve Seder’de önemli bir yeri vardır:

- Dört kadeh şarap

- Dört oğul: Bilge çocuk, asi çocuk, safçocuk ve soru sormayı bile bilmeyen çocuk.

- Dört soru: “Ma Niştana-Ne değişti”-  Dört soru, şu cümleyle başlar: Bu gecenin diğer gecelerden farkı nedir?”

- Dört kurtuluş ifadesi: “Sizi Mısır’ın yükü altından çıkaracağım… Sizi onların köleleştirici işlerinden serbest kılacağım… Sizi büyük bir güç gösterisi ve sert yargılar eşliğinde özgürlüğe kavuşturacağım… Sizi Kendim’e halk olarak alacağım...”(Şemot 6:6-7)

 Agada’da Moşe’nin Yeri

Yahudi halkının önderi olan Moşe Peygamber’in adına, bütün Agada’da, sadece bir kez rastlanır. Bunun bir yorumu, Rabiler’in, Mısır’dan Çıkış’ın tamamen Yüce Tanrı tarafından gerçekleştirildiği hakkında en ufak bir tereddüte yer bırakmak istememeleridir. Agada’da Moşe’den bahsedilmeyerek, Moşe’nin bir kahraman olarak görülüp, taparcasına hayranlık duyulması engellenmiştir.

 Yahudi Düşüncesinde ‘Maya’nın Yeri

Yahudi düşüncesine göre maya, yozlaşmanın ve kibirin sembolü olarak görülür. Bizi, Tanrı’nın İsteği’ni yerine getirmekten alıkoyan şeylerden biri, ‘hamurun içindeki maya’dır.(Talmud Berachot 17a). Pesah’ta maya, tamamen ortadan kaldırılması gereken benmerkezciliği ve put perestliği de temsil eder. Bu yüzden Pesah boyunca evlerimizde hamets ‘kırıntısı’ bile bulundurmamız yasaktır. Kötü eğilim, yetser ara Pesah’ta hamets-mayalı yiyeceklerle ifade edilir. Çünkü yetser ara, tembellikle, en az dirençle karşılaşacağı yolları seçer. Mayalı hamuru tembel tembel kendi haline bıraktığımız zaman durduğu yerde şişer ve kabarır. Ama matza hamuru, yine un ve sudan yapılmış olmasına rağmen kabarmasını engellemek için devamlı yoğrulur, hiç yalnız bırakılmaz. Bu da, üzerine emek verilmiş, uğraşılmış, düzeltilmeye çaba gösterilmiş karakter özelliklerini simgeler.  Şişen ve kabaran hamur, insanın kendiyle dolu olması, kendine hayranlığı, kendini dev aynasında görmesiyle özdeşleşir. Hamets kısaca ‘şişirilmiş’ matzadır. Putperestliğin ve benmerkezciliğin özü aynıdır. İkisi de önemsiz bir şeyi alıp onu gerçek değerinin üstünde şişirir. Bu, bir doğa unsurunu alıp tanrısallaştırmak, bir tahta parçasını alıp onu yaradanmış gibi kabul etmek veya kendisini Tanrı’dan bağımsız ‘tek gerçek’ olarak görmek… Bunların hepsi putperestliğin farklı şekilleridir. Evlerimizi hamets’ten temizlerken, aslında içimizden de benmerkezciliğin, her türlü putperestliğin izlerini temizlemeye niyet etmeliyiz.