Geçtiğimiz hafta Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konsey’inde yapılan oylamada ABD Başkanı Barack Obama başkanlık dönemindeki ilk vetosunu kullanarak İsrail’in yerleşimlerinin kınanmasını öngören tasarıyı engelledi. ABD cuma günü yapılan oylamada, BM’nin İsrail’in Doğu Kudüs de dahil tüm yerleşimleri durdurmasını isteyen ve inşaatların yasadışı olduğunu belirten, tasarıyı veto etti. Güvenlik Konseyindeki 15 ülkeden 14’ünün lehte oy verdiği tasarıyı veto etme kararı Obama’nın İsrail’in yerleşimleri ile ilgili bu ana kadarki söylemleri ile çelişti.
Oylama öncesinde hem Barack Obama hem ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton Filistin Özerk Yönetimi (FÖY) Başkanı Mahmud Abbas’ı arayarak konuyu Güvenlik Konseyi gündemine getirmemesini rica ettiler.
FÖY bölgesinde çıkan Al-Ayyam Gazetesi’ne göre Obama ve Clinton bu tasarının bölgedeki ABD çıkarlarına zararlı olacağını ve tasarının BM gündemine gelmesi durumunda FÖY’e yapılan yardımların ABD Senatosu tarafından durdurulabileceğini söyledi.
Obama Abbas’ın alternatif bir yolu kabul etmesini rica etti. Obama’nın sunduğu alternatif çözüm paketinin en önemli başlığı Güvenlik Konseyi’nden İsrail’in yerleşimlerini sert bir şekilde eleştiren fakat bağlayıcı olmayan bir açıklama yapılmasıydı. Ayrıca paketin içinde Güvenlik Konseyi’nin Ramallah’ı ziyaret ederek FÖY’e destek olması, arabuluculuk yapan dörtlünün (ABD, BM, AB ve Rusya) kurulacak bir Filistin Devleti için 1967 sınırlarını kabul etmesi gibi unsurlar yer aldı.
Fakat Abbas, Obama ve Clinton’a barış görüşmelerinin durmasının temel sebebinin İsrail’in yerleşim politikası olduğunu ve geri adım atmayacaklarını açıkladı. Bunun üzerine FÖY temsilcileri ve Arap Ülkeleri konuyu Güvenlik Konseyi gündemine taşıdı.
GÜVENLİK KONSEYİ KINAMA TASARISI
İngiltere, Fransa ve Almanya’nın BM elçileri Doğu Kudüs’teki İsrail yerleşimlerinin uluslararası kanuna aykırı olduğunu söyleyerek tasarıya destek verdi. ABD ise veto etti. Oylama sonrası ABD BM elçisi Susan Rice, ABD’nin İsrail’in yerleşimlerine karşı olduğunu fakat İsrailliler ile Filistinlileri ayıran temel konuların Güvenlik Konseyi kararları ile çözülmesinin uygun olmadığını söyleyerek ülkesinin veto sebebini açıkladı.
BM Güvenlik Kurumu’nun veto sahibi daimi üyesi ABD’nin Dışişleri Bakan Yardımcısı James Steinberg de Güvenlik Konseyi’nin bu gibi konuların tartışılacağı bir yer olmadığını belirtti.
Bu gelişme üzerine Filistin Özerk Yönetimi (FÖY) BM’de olağanüstü genel kurul talep ederek konuyu gündeme getirme kararı aldı. FÖY Dışişleri Bakanlığına yakın kaynaklar FÖY’ün BM’deki elçisi Riyad Mansur’un BM’nin 1950 yılında aldığı 377 numaralı kararı kullanmaya çalışabileceğini bildirdi. Bu karara göre Güvenlik Konseyi’nde alınan bir veto kararından sonra 24 saat içinde olağanüstü genel kurul yapılarak veto geçersiz kılınabiliyor.
Diğer gelişmelerde, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun da talebi ile İsrail Devlet Başkanı Şimon Peres FÖY Başkanı Mahmud Abbas’ı arayarak ikili görüşmelerin devamını istedi. Fakat Abbas her ne kadar iki devletli çözümün arkasında olsa da İsrail’in Doğu Kudüs’teki yerleşim çalışmaları sürdükçe görüşmelere katılmayacağını söyleyerek talebi reddetti.
Abbas’ın bu politikalarının FÖY’ün iç siyasetine dönük olduğu düşünülüyor. Arap ülkelerindeki ayaklanmalar artarken Abbas’ın ABD’yi karşısına almaktan korkmadığını, dış baskılar altında taviz vermeyeceğin göstererek halk desteği aradığı tahmin ediliyor.
FÖY’DE ABD PROTESTOSU
Ramallah şehrinde gösterilere katılan yaklaşık 3000 Filistinli, ABD’nin BM’nin İsrail yerleşimlerini kınayan kararını veto etmesini protesto etti. Göstericiler, FÖY Lideri Mahmud Abbas’ın partisi El Fetih tarafından da desteklendi. Filistinli haber ajansı Maan’ın verdiği bilgilere göre Komite Başkanı Mahmut Al Alul vetoyu Filistinlilerin özgürlüğüne karşı bir girişim olarak değerlendirdi.
Başbakan Selam Feyyad, ABD’nin kararını şiddetle kınadı ve uluslararası platformda Filistinlilerin çabaları konusunda ABD’nin yalnız olmayı seçtiğini belirtti. Obama ise veto etmemesi durumunda FÖY’e yapılan yardımların kesilebileceği uyarısında bulundu. Filistinliler, ABD hükümetinden yılda 200 milyon doları aşan yardım alıyor. Washington, Abbas hükümetinin en önemli destekçisi konumunda bulunuyor.
FÖY SEÇİMLERİ
Pazar günü başbakan Selam Feyyad, Hamas’a yaptığı çağrıda birleşmiş bir hükümet kurmayı önerdi. Seçimlere kadar Gazze’nin kontrolünü sağlamalarını kabul ettiğini de sözlerine ekledi. Bu teklifin, ABD yönetiminin yaklaşımlarına tepki olarak geliştirildiği düşünülüyor. Filistin hükümetinin Hamas ile yapacağı herhangi bir işbirliği barış umutlarını yok edebilir. Avrupa Birliği, ABD ve İsrail, Hamas’ı terör organizasyonu olarak kabul ediyor. Barış görüşmeleri yaklaşık dört aydır askıya alınmış durumda ve geri dönmesi şu anda mümkün gözükmüyor. Batının desteğini alan FÖY şu anda tüm enerjisini iç politikaya döndürmüş gözüküyor.
Hamas’ın yaklaşık dört yıl önce kanlı bir şekilde Gazze’yi ele geçirmesi ile Filistin toprakları ikiye bölündü. İki bölgeyi de kapsayan bir devlet kurabilmek için birleşmek Filistin halkı için çok önemli. Başbakan Selam Feyyad ile ayrılığın çok uzun sürdüğünü ve sona erdirmeleri gerektiğini belirtti. Başkan Mahmud Abbas ise Eylül ayında seçimlerin gerçekleştirileceğini duyurdu.
Bölgedeki hareketlilikten etkilenen Filistin halkı El Cezire Televizyonun’da yayınlanan gizli belgelerden de etkilendi. Belgeler Filistin yönetiminin barış görüşmeleri esnasında verdiği sözleri içeriyor. Uzlaşma olmadan yapılacak seçimleri boykot edeceğini açıklayan Hamas’ın ardından Abbas da Gazze olmadan seçim olamayacağı görüşünü savunmaya başladı. Başbakan Selam Feyyad ise seçimlerin gerçekleştirilmesi için Hamas ile ortak bir yol bulmaya çalışıyor. Selam Feyyad, Hamas İsrail ile ateşkes anlaşmasına uyduğu müddetçe tüm anlaşmazlıkların bir şekilde çözüleceğini sözlerine ekledi.
