Marsel Blumenthal’ın anıları sergileniyor

Türk plakçılığının öncüsü ve ilk Türk plak fabrikası ve stüdyosu Orfeon Records’un kurucusu Blumenthal ailesinin son ferdi Marsel Blumenthal 1993 yılında 86 yaşında, Hasköy İhtiyarlar Yurdu’nda vefat etti. Safiye Ayla, Münir Nurettin Selçuk, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses ve daha nice sanatçıyı tanıtan ve “istediği anda evinden dinleme” imkânını sunan Blumenthal ailesinin üçüncü çocuğu Marsel’in değerli anıları ve kişisel eşyaları, yakın dostu arkeolog ve  Yeni Doğan Şekercisi Mehmet Kamil Çankır tarafından, Kastamonu Valiliğine bağlı Mimar Vedat Tek Kültür ve Sanat Merkezi’ne bağışlandı. Söz konusu anıların sergilendiği özel köşe, 23 Ağustos 2010 Pazartesi günü düzenlenen bir törenle ziyarete açıldı.

“Çiçek Vadisi” anlamına gelen Blumenthal adına değişik ülkelerde rastlanmakta ise de, “bizim” Blumenthal’ların Almanya’dan Lituanya ve Rusya yolu ile Mısır’a geçtikleri bilinmekte. 1886 yılında İngilizlerin Mısır’ı işgali üzerine aile İstanbul’a göç etti.. 1865’de Kahire’de doğup İstanbul’a yerleşen Julius (Jül) kurduğu firmada tuhafiye ve ev eşyaları ticaretiyle uğraşırken 1904 yılından itibaren sırasıyla plak temsilciliğine, ithalatına ve yerli sanatçıların eserlerinin kaydına başladı. 78’lik “taş plakları”  önce Almanya’da bastıran Blumenthal’ler 1912 yılında ilk Türk plak fabrikası Orfeon Record’u kurdu.  Daha sonra Columbia’ya satılan fabrika 1931 yılında, Odeon ve The Gramophone Co. nun da katılımıyla modern teknoloji ile donatıldı ve EMI adını aldı. Marcel Blumenthal ile Moşe Bilman’ın kurdukları kolektif şirket ise yıllar boyunca bu alanda liderlik yaptı ve sayısız değerli sanatçıyı Türk Musikisine kazandırdı.

Türk toplum yaşamında bir ilki gerçekleştiren Blumenthal ailesinin ayrıntılı öyküsünü bir kitapçık olarak yakında yayınlamak hazırlığındayım. Diğer taraftan, 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi olarak 2010/2011 sezonunda Müzemizde, Kastamonu Valiliği’nin desteğiyle bir Blumenthal sergisi düzenlemeyi planlamış bulunuyoruz. 

Naim A. GÜLERYÜZ